Azəәrbaycan Respublikası Dövləәt Neft Fondu
Konsolidasiya edilmiş maliyyəә hesabatları üzrəә qeydləәr
18
Maliyyəә aləәtləәrinin qiyməәtləәndirilməәsi. Məәnfəәəәt vəә ya zəәrəәrdəә əәks olunan əәdaləәtli dəәyəәr iləә hesablanmış
aktivləәr kimi təәsnif edilmiş maliyyəә aləәtləәri əәdaləәtli dəәyəәrləә göstəәrilir. Bu cür maliyyəә aləәtləәrinin əәdaləәtli dəәyəәri
aləәtin məәcburi vəә ya likvidasiya satışından başqa, könüllü təәrəәfləәr arasında aparılan cari əәməәliyyat
nəәticəәsindəә mübadiləә edildiyi məәbləәğdir. ƏӘgəәr aləәtin bazar dəәyəәri açıqlanmışdırsa, onun əәdaləәtli dəәyəәri bazar
qiyməәtinəә əәsaslanmaqla hesablanır. Bazarda qiyməәtləәndirməә parametrləәrini müşahidəә etməәk mümkün
olmadıqda vəә ya müşahidəә ediləәn bazar qiyməәtləәrinəә istinad etməәk mümkün olmadıqda, əәdaləәtli dəәyəәr həәr
bir məәhsul üçün uyğun olan digəәr bazar məәlumatını vəә qəәbul edilmiş maliyyəә nəәzəәriyyəәləәrindəәn
əәsaslandığımız riyazi metodologiyanı istifadəә edəәn qiyməәtləәndirməә modelini təәhlil etməәkləә əәldəә olunur.
Qiyməәtləәndirməә modelləәri qiyməәtli kağızların müqaviləә şəәrtləәrini, habeləә bazara əәsaslanan qiyməәtləәndirməә
parametrləәrini (məәsəәləәn, faiz dəәrəәcəәləәrini, dəәyişkəәnliyi, mübadiləә məәzəәnnəәləәrini vəә təәrəәf-müqabilləәrin kredit
reytinqini) nəәzəәrəә alır.
Bazara əәsaslanan qiyməәtləәndirməә parametrləәrini müşahidəә etməәk mümkün olmadıqda, aləәtin bazarda necəә
qiyməәtləәndiriləәcəәyinin məәntiqi əәksini müəәyyəәn etməәk məәqsəәdiləә rəәhbəәrlik həәmin parametrin əәn yaxşı
qiyməәtləәndirilməәsinəә dair mühakiməә işləәdəәcəәk. Bu mühakiməә işləәdiləәrkəәn, müxtəәlif vasitəәləәrdəәn o cümləәdəәn,
müşahidəә ediləәn məәlumatın etibarlılığı, tarixi məәlumatlar vəә ekstrapolyasiya mexanizmləәri istifadəә olunur.
Aləәt bazarda müşahidəә olunan məәlumatla müqayisəә edilməәkləә sübuta yetirildiyi hallar istisna olmaqla, ilkin
tanınma zamanı maliyyəә aləәtinin əәdaləәtli dəәyəәrinin qiyməәtləәndirməәsi üçün əәn yaxşı sübut əәməәliyyat qiyməәti
olur. ƏӘməәliyyat qiyməәti iləә qiyməәtləәndirməә mexanizminəә əәsaslanmaqla müəәyyəәn edilmiş dəәyəәr arasındakı
həәr hansı fəәrq ilkin tanınma zamanı konsolidasiya edilmiş məәnfəәəәt vəә ya zəәrəәr vəә sair məәcmu gəәlir haqqında
hesabata daxil edilmir. Sonrakı gəәlirləәr vəә ya zəәrəәrləәr yalnız bazar iştirakçılarının qiyməәt təәyin edəәrkəәn
nəәzəәrəә ala biləәcəәkləәri amilləәrdəәki dəәyişiklikləәrdəәn irəәli gəәləәrəәk tanınır.
Fond elan olunmuş bazar qiyməәtləәri olmayan maliyyəә aləәtləәrinin qiyməәtləәndirilməәsi iləә bağlı mühasibat
proqnozunu aşağıdakı səәbəәbləәrdəәn qeyri-müəәyyəәnliyin əәsas məәnbəәyi hesab edir: (i) onlar dövrdəәn-dövrəә
dəәyişməәyəә çox həәssasdır, çünki bu rəәhbəәrliyin faiz dəәrəәcəәləәri, dəәyişkəәnlik, mübadiləә məәzəәnnəәləәri, təәrəәf-
müqabilin kredit reytinqi, qiyməәtləәndirməә düzəәlişləәri vəә əәməәliyyatın spesifik xüsusiyyəәti iləә bağlı fəәrziyyəәləәr
irəәli sürməәsini təәləәb edir vəә (ii) qiyməәtləәndirməәləәrdəәki dəәyişikliyin tanınmasından irəәli gəәləәn təәsirin Fondun
maliyyəә vəәziyyəәti haqqında hesabatında, eləәcəә dəә məәnfəәəәt/(zəәrəәr) hesabında açıqlanan aktivləәrinəә
əәhəәmiyyəәtli olması ehtimal edilir.
Rəәhbəәrlik elan edilmiş bazar qiyməәtləәri mövcud olmadıqda, faiz dəәrəәcəәləәri, dəәyişkəәnlik, mübadiləә
məәzəәnnəәləәri, partnyorun kredit reytinqi vəә qiyməәtləәndirməә düzəәlişləәri iləә bağlı öz bilik vəә bacarıqlarından,
eləәcəә dəә Fondun qəәyyumlarından (əәsasəәn Bank of New York Mellon) vəә Bloomberg agentliyindəәn əәldəә
edilmiş məәlumatlara əәsasəәn müxtəәlif fəәrziyyəәləәrdəәn istifadəә edir.
İnvestisiya mülkiyyəәtinin vəә əәmlak vəә avadanlıqların (bina) əәdaləәtli dəәyəәrinin ölçülməәsi. İnvestisiya
mülkiyyəәtinin, eləәcəә dəә əәmlak vəә avadanlıqların (binanın) əәdaləәtli dəәyəәri müstəәqil peşəәkar qiyməәtləәndiriciləәr
təәrəәfindəәn müəәyyəәn edilir. ƏӘdaləәtli dəәyəәr daxili kapitalizasiya metodu (diskont edilmiş gəәləәcəәk pul
vəәsaitləәrinin həәrəәkəәti metodu) vəә satışların müqayisəә edilməәsi metodunun qarışığı vəә əәn yüksəәk vəә əәn yaxşı
istifadəә metodundan istifadəә edəәrəәk müəәyyəәn edilir.
İşçi heyəәti üzrəә xəәrcləәr vəә müvafiq ayırmalar. ƏӘməәk haqları, Azəәrbaycan Respublikası Dövləәt Sosial
Müdafiəә Fonduna ödəәnişləәr, məәzuniyyəәt vəә xəәstəәlik vəәrəәqəәləәri üzrəә illik ödəәnişləәr, mükafatlar vəә pul şəәklindəә
olmayan imtiyazlar Fondun işçiləәri təәrəәfindəәn müvafiq xidməәtləәr göstəәrildikdəә hesablanır. Fondun yerli
qanunvericiliyəә uyğun olaraq müəәyyəәn edilmiş haqlar üzrəә Dövləәt Sosial Müdafiəә Fonduna ödəәnişləәrdəәn
başqa pensiya vəә analoji ödəәnişləәri həәyata keçirməәk üçün həәr hansı hüquqi vəә ya işgüzar praktikadan
yaranan öhdəәliyi yoxdur.
4. Uçot Siyasəәtinin Təәtbiqi Zamanı ƏӘhəәmiyyəәtli Ehtimallar vəә Mülahizəәləәr
Fond növbəәti maliyyəә ili əәrzindəә konsolidasiya edilmiş maliyyəә hesabatlarında tanınan məәbləәğləәrəә vəә aktiv vəә
öhdəәlikləәrin balans dəәyəәrinəә təәsir göstəәrəәn ehtimallar vəә mülahizəәləәr irəәli sürür. Həәmin ehtimallar vəә
mülahizəәləәr müntəәzəәm olaraq rəәhbəәrliyin təәcrübəәsinəә vəә digəәr amilləәrəә, həәmçinin rəәhbəәrliyin fikrincəә mövcud
şəәraitəә uyğun olaraq əәsaslandırılmış gəәləәcəәk hadisəәləәr üzrəә təәxminləәrəә əәsasəәn təәhlil edilir. Uçot siyasəәtinin
təәtbiqi zamanı rəәhbəәrlik, həәmçinin peşəәkar ehtimallar vəә təәxminləәr irəәli sürür. Konsolidasiya edilmiş maliyyəә
hesabatlarında əәks etdiriləәn məәbləәğləәrəә daha çox təәsir göstəәrəәn peşəәkar mülahizəәləәr vəә növbəәti maliyyəә ili
əәrzindəә aktiv vəә öhdəәlikləәrin balans dəәyəәrinəә əәhəәmiyyəәtli düzəәlişləәrin edilməәsinəә səәbəәb olan təәxminləәrəә
aşağıdakılar daxildir:
Fond nəәzarəәt etməәdiyi strukturlaşdırılmış müəәssisəәləәri konsolidasiya etmir. Fondun strukturlaşdırılmış
müəәssisəәləәr üzəәrindəә nəәzarəәtini müəәyyəәn etməәk bəәzəәn mürəәkkəәb olduğuna görəә rəәhbəәrlik beləә müəәssisəәləәr
iləә bağlı risk vəә faydalar, eləәcəә dəә onların fəәaliyyəәtinəә dair qəәrarların qəәbul edilməәsi imkanları iləә bağlı öz
mülahizəәləәrini irəәli sürür. Bir çox hallarda ayrıca baxıldıqda, beləә strukturlaşdırılmış müəәssisəәləәr üzəәrindəә