- 104 -
yi, temiz, adaletli bir ekilde beslenme, yerel üretimi destekleyen ve küçük i letme
yapılarının korunmasını savunan “Slow Food”dan beslenen “cittaslow”, sürdürülebilir kültür
turizme dolayısıyla sürdürülebilir kalkınmaya hizmet eden bir enstrümandır. Cittaslow demek;
ehirlerin hangi alanlarda önemli ve özel olduklarını dü ünüp bu özelliklerini korumak için
strateji geli tirmeleridir. Bir markala madır. ehrin dokusunun, renginin, lezzetinin, müzi inin
ve hikâyesinin, ehir sakinleri ile ziyaretçilerinin uyum içinde zevk alabilecekleri bir hızda
ya anmasıdır.
Sakin ehir konseptinde Per embe’de sürdürülebilir turizmin amacı; çevreye, topluma
tarihsel, do al ve kültürel varlıklara zarar vermeden yöre ekonomisine ve toplumsal ya antıya
sürekli katkıda bulunacak biçimde geli tirmektir. Turistik düzenlemelerin talebe göre de il arza
göre yapılması, önceliklerin yerel halka verilmesi, turizmin 12 aya yayılması, toplu ta ımaya
önem verilmesi, toplumsal katılımın sa lanması, eylem durumunda dinlenme, gerçek ya amın
sahnelenmesi, temiz enerji ve mevcut yapı sto unun kullanımı, toplumsal ve kültürel kimli in
korunması, turizm yatırımlarının esnek geli meye açık ve uzun vadeli olması sürdürülebilir
turizmin genel ilkeleri olarak sıralanabilir (Çakılcıo lu, 1996: 27).
Per embe’nin do al ve kültürel de erleriyle önemli bir turistik potansiyele sahip oldu u
açıktır. Sahip oldu u potansiyelini tüm bölge genelinde oldu u gibi tanıtıp pazarlayamadı ı
kabul görmektedir. ehir “cittaslow” unvanını alarak önemli bir imaj olu turmu öncelikle
bölgenin ilk sakin ehri olmu daha sonra da dünyanın binlerce birbirinin aynı ehrinden
kendini farklıla tırmı tır. Sakin ehir olarak dünyada hızla de i en turizm talebine uyum
sa larken aynı zamanda rekabet edebilecek gücü de kazanmı olmaktadır ( Foto 61 ve 62).
Foto 61 ve 62: Sakin ehir Per embe
Sakin ehir olabilmek için çevre politikaları, altyapı, kentin dokusunun korunması, yerel
üretim ve ürünlerin desteklenmesi, konukseverlik gibi ölçütler gerekmektedir. Sürdürülebilir
turizmin ilkeleriyle sakin ehrin ilkeleri birebir örtü mektedir. “Cittaslow”la an Per embe’nin
do asıyla, kültürüyle, halkı ve misafirleriyle barı ık sürdürdü ü kalkınma hamleleri uluslararası
bir denetimle takip edilecektir. Yörede organik tarım yaygınla ırken, tarihsel doku korunacak,
insan eme i de er bulacak, görüntü kirlili i en aza indirilecek, yöresel tat ve sanatlar sadece
eskilerin hatırlayabildi i kavramlar olmaktan çıkacak, modern ya amın dezavantajları
azalacaktır. Böylece sürdürülebilir turizm stratejisini izleyebilecektir.
Cittaslow Türkiye “Ya amın Kolay Oldu u Kentlerin Uluslararası A ı” sloganını
kullanmaktadır. Cittaslow, bir hassasiyet ve ba arı gösterilerek yava ehir yerine sakin ehir
olarak tercüme edilmi tir. Cittaslow Türkiye, “International Network of Cities where living
Easy” sloganını ngilizcesinden kelimesi kelimesine tercüme ederek pazarlama ve tanıtım
açısından isabetli olmayan bir seçim yapmı tır. Almanya ise bu “Internationale Vereinigung der
lebenswerten Städte” sloganı (Ya amaya De er Kentlerin Uluslararası Birli i) eklinde
kullanmaktadırlar. Böyle bir slogan Cittaslowun hareket noktası olan “yerli halkın ya am
kalitesini” artırma prensibiyle daha çok örtü mektedir. Burada dildeki anlam özgünlü ü
korunmu tur (Ergüven, 2011: 205).
Cittaslow ba lı ı altında sürdürülebilir turizm; çevresel yönetim, toplumsal
sorumluluklar ve ekonomik çözümleri hedeflemektir. Hırçın Karadeniz’in Sakin ehri
Per embe’yi bekleyen problemler;
- 105 -
Yerel halk çalı maların ciddiyetini anlayamayabilir. Bu durumda de i ik kesimlerdeki
(kırsal, ehirsel), farklı ya gruplarına ve özellikle hanımlara yönelik, tanıtım ve bilgilendirme
toplantıları ve e itim faaliyetleri gündemde tutulmalıdır.
Tat ve beslenme e itimi ile sakin ehirlerinde ya ayan genç insanlar arasında yerel
özelliklere ili kin farkındalı ın yükseltilmesi amacıyla okullarda tat ve beslenme konusunda
e itim programları hayata geçirilmektedir. Yava Yemek hareketi ile i birli i içinde gıda
maddelerinin nerede ve nasıl üretildi i, üretim süreci ve dola ımının nasıl gerçekle tirildi i,
tam ve organik gıdaların, i lenerek zenginle tirilmi yapay gıdalardan farkları konularında
ö rencilere bilinç kazandırılmaktadır. ehir ve okul bahçeleri, geleneksel yöntemlerle yeti mi
yerel çe itler için geli tirilmekte, yerel ürünler kullanılarak hazırlanan yemeklerin ve beslenme
geleneklerinin, ortak yemek servisleri ve okul kantinleri bünyesinde korunmasına özen
gösterilmektedir (Bilgi, 2013: 49).
Tat ve beslenme e itimi, yava yemek felsefesinin en önemli unsurunu
olu turmaktadır. Sakin ehirlerde olu turulan lezzet atölyeleri ve Yerel Yava Yemek
Örgütlenmesi bünyelerinde, okullar için tat ve beslenme konusunda e itim programları
geli tirilmektedir (Yurtseven, 2006: 23). Bu e itim programları, ö retmen yeti tirme
e itimlerinden, ö retim programı geli tirme çalı malarına; okul yeme i organizasyonlarından,
okul sonrası faaliyetlere uzanan etkinlikleri kapsamaktadır. Bir elma bahçesi veya yerel bir
çiftlik ziyareti gerçekle tirilmesi, organik ürünler ve arapların tadılması, yerel üreticiler ve
ara tırmacıların davet edilmesi, bilgilendirme toplantıları organize edilmesi, ö renmenin,
do anın dilinden konu arak gerçekle tirildi inin en güzel örneklerini olu turmaktadır (Bilgi,
2013: 49).
Halk ile yerel iradenin entegrasyonu olu madı ında projeler üretilemeyecek veya
uygulamalarında aksaklıklar ya anacaktır. Sakin ehir konseptinde üretilen projeler zaman
zaman siyasi olarak algılanabilir. Proje ve etkinliklerin yerel iradenin ba lı oldu u siyasi
olu uma mal edilip antipati olu turmaması için bir dernek üzerinden yürütülmektedir. Bu
amaçla Per embe Sakin ehir Derne i kurulmu tur. Dernek üye sayısını arttırarak daha aktif
çalı malarda bulunmalıdır.
Sakin ehirler dı arıdan yava olarak algılanabilir. Sakin ehrin insanlarının ya am
temposunun, yava oldu u dü ünülmemelidir. Çünkü yava lamak, yava davranmak de ildir;
teknolojinin getirdi i kirlilikten uzak olmak, gerekti inde hızlanıp gerekti inde yava layarak
aradaki dengeyi bulmak anlamına gelmektedir. Sakin ehirlerin benimsedi i Yava lık Akımı,
küreselle menin getirdi i kimlik ve kültür kaybına kar ı direnmeyi, yerel geleneklere saygı
duymayı ve ya atmayı vurgularken, çalı ma temposunu dü ürmeyi de il, aksine çalı mayı ve
üretmeyi gerektirmektedir. Zaten insana ve do aya uygun bir ekilde çalı an insanlar buna
çalı mak de il, ya amak demektedir ( arman, 2011: 86).
Sakin ehirler dı arıdan elit olarak algılanabilir. Turistik ürün ve sunumların toplumun
elit kesimine yönelik olabilece i dü ünülüp lüks tüketim olarak algılanabilir bu da
ziyaretçilerde bir tereddüt olu turabilir.
Sakin ehir olunduktan sonra talebin kar ılanamaması, kontrol edilememesi ve
yönlendirilememesi vb. sorunlar da ya anabilir.
Sürdürülebilirli in üç boyutu (çevresel, sosyal, ekonomik) arasında çatı ma çıkabilir.
Kent trafi inin düzenlenmesi a amasında alı kanlıkları de i en halkın tepkilerine kar ılık
alternatif çözümler üretilmeli ve özellikle i yerlerine ait tabela kirli i konusunda
bilinçlendirmelere önem verilmelidir. letmelerin isim tercihlerini Türkçemizden hatta yöreye
özgü terim ve kavramlardan yana yapmaları ık ve ilgi çekici olabilir. Bir korunmu ehir
olarak aynı tabela, ma aza ve binalarıyla, günümüzün gittikçe birbirine daha çok benzeyen
ehirlerinden yerel farklılıkları ve de erleriyle ön plana çıkıp tekdüzelik ve yeknesaklı a kar ı
durabilir (Kiper, 2006: 18 - 19).
- 106 -
Enerji yönetimi açısından fosil yakıtların kullanımının azaltılıp daha çok güne ve
biyokütle enerjisinden yararlanma üzerine çalı malar yapılmalıdır. Bir fosil yakıt olmasına
ra men kömüre göre görsel açıdan daha temiz ve karbon salınımı daha dü ük olan do al gaza
biran önce geçilmeli. Bunun yanında binalarda yalıtıma önem verilerek enerji tasarrufu ile
verimlili i üzerinde durulmalıdır (Günerhan, 2010: 36). Çevreye zararsız geri dönü üm özelli i
olan ürünlerin (keseka ıdı vb) üretimi veya tüketiminin desteklenmesi, yeniden ekonomiye
kazandırılabilecek atıklar için ehrin birçok yerine ayrı kutuların yerle tirilmesi ekonomik
boyutu önemli çevresel uygulamalar arasındadır (Sırrım, 2012: 129).
Do al bir süreç olarak, orta ve uzun vadede Per embe’nin özgün kimli i tehlikeye
girebilir. Turizmde sürdürülebilirli in sa lanmasında kültür ve kimlik probleminin önemli bir
sorun olarak ortaya çıktı ı bilinmektedir. Destinasyonlarda ya ayan ve çalı an halkın
kendilerine has kültür ve kimli inin korunması turizmin sürdürülebilirli i açısından son derece
önemlidir. Aksi durumda turizm, yerel kimli in ve de erlerin de i mesine ve kaybedilmesine
yol açabilmektedir. Turizm ticarile tirme, standartla tırma, otantik özelliklerin kaybolmaya
ba laması ve turistlerin taleplerinin benimsenmesi gibi etkilerle bu de i imlere yol
açabilmektedir (Yılmaz, 2007: 189 – 190; Duran, 2011: 299)
Yeni ve farklı kültür ve kimliklere ait yava deneyimleri ke fetmeye açık, e itimli ve
yava felsefesine sahip ve kültürel bilgi birikimi olan, ba ımsız seyahat eden, ziyaret ettikleri
bölge ile ilgili yüksek beklentisi olan, yöresel yemekleri tatmaktan zevk alan yava seyahat
eden yava turistlere ev sahipli i yapmaya hazırlıklı olmalıdır (Lumsdon ve Mc Grath, 2011:
266; Yurtseven ve Kaya, 2011: 94; Nistoreanu, vd. 2011: 36; Timms, 2011: 406).
Gelecekte Cittaslow Hareketi’ne katılan Per embe lçesi üzerine yapılacak akademik
çalı malarda birincil olarak ehrin turizm, ikincil olarak ise ehrin ya am kalitesini artırma
konusu detaylı bir ekilde ve ampirik olarak ara tırılmalıdır.
KAYNAKÇA
AK T, S. (2007). “Do al Ortam Duyarlılı ı Açısından Sürdürülebilir Turizm”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü Dergisi, Y: l/2, S. 2, s. 441-460.
BAYHAN, A.A. (2009). “Ordu’dan Bazı Tarihi Ah ap (Çantı) Camiler”, Uluslararası Sosyal Ara tırmalar Dergisi, C. 2, S. 7,
s. 55-84.
BEKDEM R, Ü. (2007). Karadeniz Kıyı Kentleri (Samsun Hopa Arası), Konya: Çizgi Kitabevi.
B LG , M.G. (2013). “Türkiye’nin Sakin ehirlerinde Permakültürel Koruma, Planlama, Yönetim ve E itim Pratikleri”,
Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S. 29, s. 45-59.
ÇAKMAK, B. (2010). “Çepni, Çandır ve Okçulu Köyleri Örnekleminde Tahrir Defterlerine Dayalı Bir Mikro - Tarih
Analizi”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Ara tırmaları Dergisi, Güz (13), s. 41-60.
ÇAKILCIO LU, M. (1996). Sürdürülebilir Turizme Yönelik Bir Yöntem Önerisi, Do u Karadeniz/Trabzon li Özelinde Bir
rdeleme, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yayımlanmamı Doktora Tezi.
ÇEL K, A. (2002). Per embe’de ehirsel Geli me, stanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamı Yüksek
Lisans Tezi.
D ZMAN, . (2012). Hırçın Denizin Sakin ehri Per embe, http://www.hurriyet.com.tr/seyahat/ 21482551.asp
DO ANER, S. (2013). Türkiye Kültür Turizmi, Do u Kitabevi, Sosyologca Kitapları Dizisi 31, stanbul.
DURAN, E. (2011). “Turizm, Kültür ve Kimlik li kisi; Turizmde Toplumsal ve Kültürel Kimli in Sürdürülebilirli i”,
stanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 10, S. 19, s. 291-313.
EK NC , . (2013). “Karadeniz’de Ayanlar ve Denizcilik”, Karadeniz Ara tırmaları, Bahar, S. 37,s. 15-49.
EK NC , M.B.(2014). “The Cittaslow Philosophy in the Context of Sustainable Tourism Development; the Case of
Turkey”, Tourism Management, S. 41, April 2014, s. 178-189.
ERDO DU, . (2005). “Orta Karadeniz Bölgesinin Tarihi Co rafyası”, Orta Karadeniz Kültürü Sempozyumu, Ankara,
s. 21-33.
ERGÜVEN, M.H.(2011). “Cittaslow Ya amaya De er ehirlerin Uluslararası Birli i: Vize Örne i”, Organizasyon ve
Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt 3, S. 2,s. 201-210.
GÜNERHAN, S.A., Erdem, Ü. Günerhan, H. (2010). “Çevre ve Enerji Açısından Yava ehir Hareketinin Geli imi,
Tesisat Mühendisli i Dergisi”, TMMOB Makine Mühendisleri Odası Yayını, s. 32-37.
GÜNE , G.(2008) “Turizmin Sürdürülebilirli i çin Ekoturizm”, Popüler Bilim, Kasım, Yıl: 15, S. 177, s. 28-30.
GÜRGEN, G. (1993) Bolaman Çayı-Melet Irma ı Arasında Per embe Yarımadasının Uygulamalı Fiziki Co rafyası,
Yayımlanmamı Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
HALAÇO LU, Y. (1982). Osmanlı mparatorlu u’nda Menzil Te kilatı ve Yol Sistemi, stanbul Üniversitesi Yayımlanmamı
Doçentlik Tezi.
- 107 -
HOLMBERG, J., Sandrook, R. (1992). Sustainable Development: What Is to Be Done? Making Development Sustainable:
Redefining Institutions, Policy and Economics. (Ed. J. Holmberg). International Institute for Environment and
Development, Island Press, Washington, DC, p.19-38.
KARAGÖZ, R. (2003). Canikli Ali Pa a, Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara.
KES C , U.Y. (2012). “Ordu linin Kıyı Kullanım Alanlarına Genel Bir Bakı ”, Ordu Üniversitesi Yay., Mavi Ya am, s. 7-10
K PER, P. (2006) “Küreselle me Sürecinde Kentlerin Tarihsel – Kültürel De erlerinin Koruması, Türkiye–Bodrum Örne i”,
Sosyal Ara tırmalar Vakfı Yayını, stanbul
KÖZTEM, B. (2011). Cittaslow Kriterleri, http://www.cittaslowseferihisar.org/index.php?option=com_content&view=
article&id= 64&Itemid=63
LUMSDON, M.L. McGrath, P. (2011). “Developing a Aonceptual Framework for Slow Travel: a Groundedn Theory
Approach”, Journal of Sustainable Torism, p. 265-279.
MAYER, H., Knox, P. (2005). “Slow Cities: Sustainable Places in a Fast World”, Journal of Urban Affairs, Vol. 28,
No. 4, p. 321–334.
MARCIONO,
F.
(2011).
Yerel
Slow
Food:
Sefertası
Hareketi,
Çev:
Selen
Akhuy,
http://www.webnaturel.com/index.asp? alt_cat_id=27&cat_id=1&ayrintiid=1280
MUTDO AN, S.(2010). ”Seferhisar Örne inde Sakin ehir Hareketi”, GreenAge Symposium, Mimar Sinan Güzel Sanatlar
Üniversitesi, 6-8 Kasım, stanbul.
NILSSON, J.H., Svard, A.C., Widarsson, A., Wirell, T. (2011). ‘Cittaslow’ Eco-gastronomic Heritage as a Tool for
Destination Development”, Current Issues in Tourism, Vol. 14,No. 4, May, p. 373-386.
NISTOREANU, P., Dorobantu, M.R., Tucle, E.C. (2011). “The Trilateral Relationship Ecotourism- Sustainable
Tourism - Slow Travel Among Nature in The Line With Authentic Tourism Lovers”, Revista de Turism, No. 11,
p. 34-37.
O UZ, M.Ö. (2006). “Türkiye’nin Do u Karadeniz Kıyısında Mayıs Yedisi Bayramı”, Milli Folklor, S. 69, s. 5-14.
ÖZBEY, R.F. (2002). "Sustainable Tourism Development In Globalization Progress", Globalization and Sustainable
Development, International Scientific Conference, Book: 4,Varna/Bulgaristan, 1-3, p. 135-150.
ÖZDEM R, M. (2005). “Orta Karadeniz Tarihi Co rafyasına Ba ka Bir Bakı ”, Orta Karadeniz Kültürü Sempozyumu,
s.33-57.
ÖZDEM R, . (2005). “Takalar ve Tayfalar”, Orta Karadeniz Kültürü Sempozyumu, s. 495-511.
ÖZGÜÇ, N. (2007). Turizm Co rafyası, Çantay Kitabevi, 5. Baskı, stanbul.
PEK N, F. (2011). Çözüm: Kültür Turizmi, leti im Yayınları, stanbul.
RADSTROM, S. (2011). “A Place- Sustaining Framework for Local Urban Identity: an Introduction and History of Cittaslow”,
Italian Journal of Planning Practice, Vol. 1, Iss. 1, p. 312-393.
SEMMENS, J., Freeman, C. (2012). “The Value of Cittaslow as an Approach to Local Sustainable Development: A New
Zealand Perspective”, International Planning Studies, 17: 4, p. 353.
SIRRIM, V. (2012). “Çevreyle Bütünle mi Bir Yerel Yönetim Örne i Olarak “Sakin ehir” Hareketi ve Türkiye’nin
Potansiyeli”, Karabük Üniversitesi, Türk Kültür ve Sanat Ara tırmaları Dergisi, S. 4, s. 119-131.
AH NKAYA, S. (2010). Bir Yerel Kalkınma Modeli: Cittaslow Seferhisar Üzerine De erlendirmeler, http://www.
Bagimsiz sosyalbilimciler. org/Yazilar_Uye/SahinTem10.pdf
ARMAN, Ç. (2011). “Seferihisar: Yava ehir”, Atlas Dergisi, S. 222 (9), s. 71-86.
TIMMS, F.B., Conway, D. (2011). “Slow Tourism at the Caribbean’s Geographical Margins”, Tourism Geographies: An
International Journal of Tourism Space, Place and Environment, V. 14: 3, p. 396-418.
TURAN, K.(2003). Per embe Kasabası’nın Co rafyası, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamı
Yüksek Lisans Tezi
YILMAZ, C. (2009). “Karadeniz Sahil Yolunun Kıyı Kentleri Üzerine Etkileri”, Ankara Üniversitesi, Türkiye Co rafyası
Ara tırma ve Uygulama Merkezi, V.Ulusal Co rafya Sempozyumu, 16-17 Ekim 2008, Bildiriler Kitabı, s. 147-157.
YOLALICI, M.E. (2005). “Ordu Kazası’nın E itim ve Ö retim Yapısı (XX. Yüzyıl Ba ları)”, Orta Karadeniz Kültürü
Sempozyumu, s. 567-573.
YURTSEVEN, H. R.(2007). Slow Food ve Gökçeada: Yönetsel Bir Yakla ım, Detay Yayıncılık, Ankara.
YURTSEVEN, H. R., Kaya, O. (2011). ”Slow Tourists: A Comparative Research Based on Cittaslow Principles”,
American International Journal of Contemporary Research, 1(2), p. 91-98.
http://www.cittaslow.com/
http://www.cittaslow.org/
http://www.cittaslow.info/index.php?slow-cities-sustainable-places-in-a-fast-world
http://www.cittaslow.info/index.php?cittaslow)
http://www.cittaslow.org/index.php?method=section&id=2012&title
http://www.geography.unibe.ch/unibe/philnat/giub/content/e9500/e10063/e10068/e1233/linkliste12341/Mayer_0
9_Cittaslow_eng.pdf
http://kurumsal.kulturturizm.gov.tr.turkiye//gezilecekyer/hoynat-adasipersembeordu# content
http://www.slowfood.com/
http://www.ordukulturturizm. gov.tr/index.php?
http://ruzgaryakasi.blogspot.com/2013/01/turkiye-deniz-fenerleri-karadeniz.html
http://www.sabah.com.tr/KaradenizDoguAnadolu/2013/08/03/caka-plaji-artik-guvenli
http://www.ordukulturturizm.gov.tr/index.php?option=content&task=view&id=76
http://www.orduhayatgazetesi.com/news_detail.php?id=17871
http://www.ordutarim.gov.tr/ilceler/persembe.pdf
Dostları ilə paylaş: |