etmişdir. Maraqlıdır ki, L.N.Tolstoy, D.İ.Pisarev və başqaları
tia öz əsərlərində irəli sürdüyü ideyaları ilə ali təhsil sistemində
mövcud olan çətinliklərin aradan qaldırılmasına çalışmışlar.
L.
İ.Petrajiski «Universitet və elm» (1907) adlı əsər
yazmaqla Rusiyada ilk ali məktəb pedaqogikası dərsliyinin əsasını
qoymuşdur.
Rusiyada XX əsrin 20-ci illərindən bir sıra elmi məktəblərin
yaradıcıları ali məktəb pedaqogikasının inkişafı ilə bağlı xeyli işlər
gördülər. Bu sahədə A.P.Pinkeviç və Y.N.Medin- skinin rolunu
xüsusilə qeyd etmək olar.
XX yüzilliyin 60-cı illərindən başlayaraq ali məktəb
pedaqogikası kompleks şəkildə öyrənilməyə başlandı. Tələbə
gənclərin təhsili və tərbiyəsinin özünəməxsus xüsusiyyətləri, ali
təhsil müəssisəsində pedaqoji və elmi fəaliyyətin vəhdəti, ali
məktəbin təşkili, idarə olunması və ona rəhbərlik məsələləri elmi
tədqiqatların əsas istiqamətlərindən oldu.
Ali məktəb pedaqogikasında ümumi psixologiyanın və
məktəb pedaqogikasının nailiyyətlərindən geniş istifadə olunmağa
başlandı. A.S.Makarenko, V.A.Suxomlinski, L.S.Vı- qotski,
B.Q.Ananyev irsindən bəhrələnən ali məktəb pedaqogikası öz
hüdudlarını genişləndirməyə başladı və bununla bağlı
ümumiləşdirici əsərlər yarandı.
RSFSR PEA tərəfindən V.A.Samarinin «OHepKH ncnxo-
jıoi'HH yMa» (1962) əsəri nəşr olundu. Bununla da
tələbə-gənclərin əqli fəaliyyətinin tədqiqinin nəzəri əsasları
haqqında təlim formalaşmağa başladı. Tələbəlik dövrünün psixoloji
xüsusiyyətlərinin öyrənilməsinə maraq artdı.
1966-cı ildə SSRİ Ali və Orta İxtisas Təhsili Nazirliyi
yanında ali məktəb pedaqogikası üzrə elmi-metodik şura yaradıldı.
1969-cu ildə Voronej Dövlət Universiteti «neÄarorHKa Bbicuıefi
ujKOJibD) kitabını nəşr etdirdi. Həcmcə o qədər də böyük olmayan
bu kitabda ali məktəbdə təlim və tərbiyə prosesinin
təkmilləşdirilməsinin əsas istiqamətləri, ali məktəbdə təlim
prosesinin psixoloji əsasları, ali təhsildə mühazirələrin rolu, ali
məktəb müəllimi təlimdənkənar prosesdə tərbiyəçi kimi, ali
məktəbdə tələbə-müəllim münasibətlərinin etik xüsusiyyətləri,
təlimin təşkili, texniki vasitələrin təlim prosesinə tətbiqi və digər
51
problemlər qismən də olsa işıqlandırıldı. Bu vəsait ali məktəb
pedaqogikasının formalaşmasına müəyyən qədər öz töhfəsini verdi.
1969-cu ildə Lvov Dövlət Universiteti «CoBpeMenın,ıe
cpencToa
B
rexHHHecKOM By3e» adlı dərslik nəşr etdirdi. Kitab
bütövlükdə ali məktəb problemlərinə deyil, texniki institutların tədris
prosesində təlimin müasir texniki vasitələrindən istifadə probleminə həsr
olunmuşdu.
1972-ci ildə Leninqrad Dövlət Universitetinin əməkdaşları
«OcHOBbi ByaoBCKOH neÄarorHKH»
adlı dərslik hazırladı.
N.V.Kuzminanın redaktorluğu ilə bir qrup pedaqoqun hazırlamış
olduğu bu kitabda ali məktəbdə təhsil-tərbiyənin bir neçə istiqaməti
- gəncliyin ikinci dövrü - tələbəlik, ali məktəb kollektivinin
xüsusiyyətləri, ali məktəbdə komsomol təşkilatının fəaliyyətinin
məzmunu və vəzifələri; tələbələrin pedaqoji praktikasının təşkili
məsələləri öz əksini tapmışdı.
70-ci illərin əvvəllərində Y.K.Babanskinin redaktorluğu ilə
«rieÄarorHKa BbicıneH uiKonbi»
(1972), İ.D.Nikandrovun
redaktorluğu ilə
«neÄarorHKa BbicıneK uiKOJibi»
(1974) və
S.İ.Zinovyevin
«y4e6Hbifı npouecc
B COBCTCKOH
Bbicıuefi
ujKone»
(1975) adlı kitabları nəşr olundu.
Bu kitablar ali təhsil sistemində ali məktəb pedaqogikasının
nəzəri əsaslarım özündə ehtiva etməklə onun inkişafına qüvvətli
təkan verdi.
1977-ci ildə S.Y.Batışev və S.A.Şaporinskayanın redaktəsi ilə
«OcHOBbi npo4>eccnoHajibHOH nenaro™KH» kitabı işıq üzü gördü.
Kitabın ən böyük məziyyəti ondadır ki, burada texniki peşə təlimi
problemi geniş işıqlandırılmışdır.
Ali məktəb pedaqogikasının inkişafında müəyyən dur-
ğunluqdan sonra XX əsrin sonları və XXI əsrin əvvəllərində bu
sahədə yenidən dirçəliş hiss olunmağa başlandı. Rus müəlliflərinin
biri-birinin ardınca əsərləri işıq üzü gördü. Ali məktəb pedaqogikası
ilə bağlı sanballı dərsliklər yarandı.
2001-
ci ildə V.A.Popkov və A.V.Korjuyevin birlikdə
yazdıqları «)D(nnaKTHKa Bbicuıen ıUKonbi» adlı vəsait
mütəxəssislərin ixtiyarına verildi. Kitabda didaktik kateqoriyalar.
52
qaydalar və qanunauyğunluqlar, ali məktəb müəlliminin hazırlığı və
yaşlıların təhsili problemləri özünün dərin şərhini tapdı.
2002-
ci ildə «neaarorHica u ncHxoaoruH Bbicuıefi
ıj,ııcojibi» adlı kitab nəşr olundu. Dərslikdə ali təhsilin məzmunu,
təlim
texnologiyaları,
professional
təfəkkürün
sistemli
formalaşdırtl- ma metodları, geniş profilli mütəxəssis hazırlığı,
kreativ (ingiliscə
Dostları ilə paylaş: