1
AZƏRBAYCAN RESPUBLIKASI TƏHS L NAZ RL Y
AZƏ
RBAYCAN DÖVLƏ
T QT SAD UN VERS TET
________________________________________________________________
MAG STRATURA MƏ
RKƏ
Z
Ə
lyazması hüququnda
YUS FOVA ULDUZ ZÜLAL qızının
«VERG ÖDƏ
N Ş
LƏ
R N N OPT MALLAŞ
DIRILMASI ST QAMƏ
TLƏ
R »
mövzusunda
MAG STR D SSERTAS YASI
stiqamə
tin ş
ifri və
adı:
M-060403 – «Maliyyə
»
xtisasın ş
ifri və
adı:
M-010004 – «Vergi və
vergiqoyma»
Elmi rə
hbə
r:
Magistr proqramının rə
hbə
ri:
.f.d., dos. Z.Ş
.Paş
ayev
______________________
_____________________________
Kafedra müdiri:
.e.d.prof Y.A.KƏ
LB YEV
______________________
BAKI – 2016
2
MÜNDƏR CAT
G R Ş................................................................................................................
3
I Fə
sil. VERG LƏ
R N VƏ
VERG ÖDƏ
N Ş
LƏ
R S STEM N N NƏ
ZƏ
R
MƏ
SƏ
LƏ
LƏ
R ...............................................................................
6
1.1. Vergilərin və vergi sisteminin iqtisadi mahiyyəti.....................................
6
1.2. Vergi ödənişləri sistemi və onun əsas xüsusiyyətləri................................
15
1.3. Vergi ödəmişləri sisteminin beynəlxalq təcrübəsi....................................
20
II Fə
sil. VERG ÖDƏ
N Ş
LƏ
R N N QT SAD TƏ
HL L VƏ
ONUN
SƏ
MƏ
RƏ
L Y N N Q YMƏ
TLƏ
ND R LMƏ
S ..........................................
29
2.1. Azərbaycanda vergi ödənişlərinin müasir vəziyyəti................................
29
2.2.
Vergi ödənişlərinin səmərəliyinin müəyyən edilməsi və onun
qiymətləndirilməsi.....................................................................................
37
2.3.
Vergi sisteminin optimal strukturunun qurulmasında vergilərin nisbətinin
müəyyən edilməsi.....................................................................
44
III Fə
sil. VERG DƏ
RƏ
CƏ
LƏ
R N N OPT MALLAŞ
DIRILMASI
ST QAMƏ
TLƏ
R ..........................................................................................
54
3.1. Mənfəət vergisinin optimal dərəcəsinin müəyyən edilməsi......................
54
3.2. Əlavə dəyər vergisinin optimal dərəcəsinin müəyyənləşdirilməsi............
59
3.3. Laffer effektlərinin müəyyən edilməsi və onun tətbiqi istiqamətləri........
65
NƏ
T CƏ
…………………………………………………..…………………..
79
ST FADƏ
ED LM Ş
Ə
DƏ
B YYAT………………..………………….…..
81
3
G R Ş
Mövzunun aktuallığı. Ümummilli lider Heydər Əliyevin rəhbərliyi altında müstəqil
Azərbaycan Respublikasında həyata keçirilən xarici və daxili siyasətin, nail olunan
dinamik sosial-iqtisadi inkişafın davamı olaraq ulu öndərimizin müəyyən etdiyi inkişaf
strategiyasının Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab lham Əliyev tərəfindən
böyük məharətlə həyata keçirilməsi respublikamızda yeni inkişaf modelinin
formalaşmasına və onun dünya iqtisadiyyatına inteqrasiyasına, neft və qeyri-neft
sektorunun dinamik inkişafına, əhalinin rifah halının yaxşılaşmasına, iqtisadiyyatın tarazlı
və proporsional tərəqqisinə imkan vermişdir.
Xarici siyasətinin prioritetlərindən biri milli bazarın dünya bazarı ilə, milli
iqtisadiyyatın dünya iqtisadiyyatı ilə intensiv inteqrasiyasının düzgün təşkilidir. Bu
məqsədlə Azərbaycan hökuməti bir çox dünya dövlətləri ilə iqtisadi əməkdaşlıq əlaqələri
yaratmaqdadır.
Milli iqtisadi inkişaf strategiyasında mühüm rol oynayan vergi xidməti orqanlarında
son illər vergi sisteminin təkmilləşdirilməsi, vergitutma bazasının genişləndirilməsi, vergi
xidmətinin müasir Avropa standartlarına uyğunlaşdırılması sahəsində əhəmiyyətli işlər
görülmüş, vergi qanunvericiliyi və vergi inzibatçılığının müasir tələblər baxımından
qurulmasında bir sıra müvəffəqiyyətlərə nail olunmuşdur.
Bu tədbirlərin davamı olaraq, Avropa ttifaqı ilə Azərbaycan arasındakı Qonşuluq
Siyasəti çərçivəsində qəbul olunmuş fəaliyyət planına əsasən bir çox sahələrdə, o
cümlədən vergi sahəsində, qanunvericiliyin və inzibatçılığın beynəlxalq standartlarına
uyğun təkmilləşdirilməsi tələb olunur.
Bu strateji prioritetlər və ölkənin maliyyə imkanlarının sürətlə artması vergi
qanunvericiliyinin və inzibatçılığının beynəlxalq standartlara uyğunlaşma proseslərinin
daha sürətlə aparılmasına tələblər və eyni zamanda imkanlar yaradır.
Vergi qanunvericiliyinin və inzibatçılığının beynəlxalq standartlara uyğunlaşma
istiqamətlərini müəyyən etmək məqsədilə, dünyada, xüsusən Avropa ttifaqının və digər
ölkələrin vergi siyasəti üzrə təcrübəsi dərindən təhlil edilməli, bunun əsasında vergi