1
ĠMAMƏT
HAQQIN DĠLĠ ĠLƏ
Ayətullah əl-üzma Nasir Məkarim ġirazi
2
ةبزک َبٔ
...............:
ْآول َب١پ
(
ل١غِ ْآول هك ذ٠لاٚ ٚ ذِبِا دب٠آ
)
ُهبگٔ
...........................:
یىاو١ّ َهبکِ وٕبٔ یّظعٌا الله خ٠آ
ُعوزِ
..............:
...........................................
کّ بٙه
ٚ
ؾاه
پبچ ـ٠هبر
........................................................................
پبچ ذثٛٔ
.................................................................:
يٚا
ژاو١ر
..................................:
...................................
2000
Kitabın adı: .......................................“Ġmamət Haqqın dili ilə”
Müəllif: ...................Ayətullah əl-üzma Nasir Məkarim ġirazi
Tərcümə edən: ......................................................Rza ġükürov
NəĢr edən: ....................................................................ġəhriyar
Çap tarixi:............................................................................2008
Çap növbəsi: ...................................................................Birinci
Tiraj:....................................................................................2000
3
ÖN SÖZ
Ümumi mənada ”imamət” və “rəhbərlik”, xüsusi mənada isə
Ġslam peyğəmbərinin caniĢinlik məsələsi tarixdə yüksək əhəmiyyət
daĢıyan teoloji-təfsiri bəhslərdəndir və heç bir mövzu haqda bu qədər
söz açılmamıĢdır.
Təəssüf ki, bəzən bu mövzu çərçivədən çıxaraq qanlı müharibə
meydanına çevrilmiĢdir. Bəzi teoloqların dediyi kimi, vilayət və
imamətlə bağlı qılınc çəkildiyi qədər Ġslamda qılınc çəkilməmiĢdir!
Məhz bu səbəbdən də ən çox Ġslamın köklü əqidə üsullarından olan
bu məsələ barədə yazılmıĢ və mövzu bütün incəliklərilə
maraqlananların ixtiyarına verilmiĢdir. Əlbəttə, burada məntiqsiz,
ixtilaf törədən və yersiz təəssübkeĢlikdən doğan fikirlərə də təsadüf
olunur.
Bu mühüm və həssas məsələ ilə bağlı vəzifələrimiz
aĢağıdakılardan ibarətdir:
1. Məntiqsiz və təəssüb doğuran bəhslərdən uzaq olub, Allahın
kitabına, qəti sünnə
1
və əqli sübutlara istinadən onları tərtib etmək;
2. Ġmamətin əsasları ilə məsum imamların ilahi mənsəbindən
sayılan vilayət və rəhbərliyi uyğunlaĢdırmaq;
3. Bu məsələni Quran baxımından araĢdırıb, imamətlə bağlı
ayələri dəqiq təfsir etmək.
Bəzi tədqiqatçıların dediyi kimi, imamət haqda fikirlər yenicə
yaranmamıĢdır və Ġslam aləmində peyğəmbərliyin davamı olan
ümmətə rəhbərlik, Ġslamın taleyi ilə əlaqədar köklü bir məsələdir.
2
Biz hər Ģeydən öncə varlıq aləminə, daha sonra bəĢəriyyətə
rəhbərlik məsələsini, sonra məsum imamların rəhbərliyini və nəhayət,
1
“Sünnə” lüğətdə üslub mənasındadır – istər yaxşı olsun, istərsə də pis.
Dini termin kimi isə Peyğəmbəri-əkrəmin (s) əməl və sözlərindən ibarət olan və
Qurani-kərimdə aşkar şəkildə qeyd olunmayan əmr, nəhy və göstərişlər mənasını
daşıyır. Həmçinin, o həzrətin bir şeyi müşahidə edib təsdiqləməsinə də şamil olur.
Yəni Peyğəmbər (s) hər hansı bir müsəlmanda gördüyü bir işi ona qadağan
etməyibsə və sükutu ilə həmin əməli təsdiqləyibsə, sünnə ona da aid olur. İslamda
şəriət mənbələrindən biri də sünnədir. (“Məalimul-mədrəsətəyn”, Əllamə Əskəri, 3-
cü cild, səh. 9.) (Müt.)
2
“İmamət və rəhbəri”, Şəhid Mütəhhəri, səh. 13.
4
naiblərin hökumət və rəhbərliyini araĢdıracağıq. Bütün bunlardan
öncə bir neçə məsələni nəzərdən keçirmək zəruridir.
ĠMAMƏT, YAXUD CANĠġĠNLĠK NƏDĠR?
Qeyd etmək lazımdır ki, imamətin tərifi ilə bağlı fikir ayrılığı
var. Bir zümrə müsəlmanın (Ģiə və Əhli-beyt (ə) məktəbi
ardıcıllarının) nəzərincə, imamət dinin əsası və etiqadın köklərindən
olduğu halda, baĢqa bir zümrə (əhli-sünnə) onu fürui-din və əməli
göstəriĢlərdən sayır.
Məlum olduğu kimi, hər iki qrup məsələyə eyni gözlə
baxmadığından, təbii olaraq ona fərqli təriflər vermiĢlər. Məsələn:
Əhli-sünnə alimlərindən biri imamətə belə tərif verir:
لْاِلااَا
َبِ
ةُح
ةٌخاٍَب ه
ةٌخمَِّب
ؾ
ٟ جٌّٕا ٓاَ خاَـلااَف ،ب١لْأُِّلٌااَٚ ٓ ٠ّلٌا هةُِٛةُا ٞ
(
ٓ
)
“Ġmamət Ġslam peyğəmbərinin (s) caniĢinliyi adı ilə din və
dünya iĢlərinə ümumi rəyasət və rəhbərlikdir!”
1
Bu tərifə əsasən, imamət hökumət rəhbərliyinə aid zahiri
məqam və vəzifədir. Bu hökumət dinə əsaslanır və Peyğəmbərin (s)
(hökumət iĢlərindəki) caniĢini adını daĢıyır. Təbii ki, burada “imam”
xalq tərəfindən seçilməlidir.
BaĢqa bir tərifdə deyilir: “Ġmamət müəyyən bir Ģəxsin Ģəri
hökmlərə nəzarəti və dində Ġslam peyğəmbərinə (s) caniĢinlikdən
ibarətdir. Belə ki, ona itaət bütün müsəlmanlara vacibdir!”
2
Bu tərifin birinci təriflə əsaslı fərqi yoxdur və hər iki tərif eyni
məfhumu ehtiva edir. Ġbn Xəldun tarixlə əlaqəli “Müqəddimə” adlı
kitabında bu tərifi qeyd etmiĢdir.
ġeyx Müfid “Əvailul-məqalat” kitabının “ismət”
3
bölümündə
belə yazır:
1
“Şərhi-təcrid”, Quşçi, səh. 472.
2
“Təcridül-etiqad” kitabının qədim şərhi, Şəmsəddin İsfahani Əşəri,
“Tovzihul-murad”dan (“Şərhu-təcridil-etiqad”ın haşiyəsi) nəqlən, Seyid Haşim
Hüseyni Tehrani, səh. 672.
3
“İsmət”, yəni insan elə bir güclü dərketmə qüvvəsinə malik olsun ki,
başqaları kimi günah etməyə qadir olduğu halda, günaha düşməsin. Bu məsələ
Allahın məsum şəxsi günahı tərk etməyə məcbur etməsi kimi təsəvvür
olunmamalıdır. Allah-taalanın insana yüksək ağıl, kamal, dərrakə, mənəvi paklıq,
eləcə də, ibadət və itaətə son dərəcədə diqqət kimi böyük nemətlər bəxş etməsi
nəticəsində onun günah etmək qüdrətinə malik olmasına bayxmayaraq, onu öz
Dostları ilə paylaş: |