Microsoft Word Birja-Dissert docx
Yüklə 0,71 Mb. Pdf görüntüsü
|
64
hesablanmağa başlandığı gün göstərilmədikdə onlar vekselin tərtib edildiyi gündən hesablanmalıdır. Köçürmə vekseli aşağıdakı ödəniş müddəti ilə verilə bilər: • təqdim edildiyi an; • təqdim edildikdən sonra müəyyən müddətdə; • tərtib edildikdən sonra dəqiq göstərilmiş vaxtda; • müəyyən gündə. Başqa ödəniş müddətləri və ya bir neçə ardıcıl ödəniş müddəti olan köçürmə vekselləri etibarsızdır. Veksellərin uçotu. Veksellərin uçotu ödəniş vaxtı çatana qədər veksel saxlayan tərəfindən vekselin uçot təşkilatına verilməsi və onun müqabilində, veksel məbləğindən diskont məbləği çıxılmaqla, qalan məbləğin alınmasıdır. Azərbaycan Respublikasında veksellərin uçotu, domisilyasiyası, inkassoya qəbul edilməsi, veksellərin ödənilməsi üzrə xidmətlərin göstərilməsi və veksellər üzrə digər ə məliyyatlar yalnız qiymətli kağızlar bazarını tənzimləyən müvafiq icra hakimiyyəti orqanında qeydiyyatdan keçmiş uçot təşkilatları tərəfindən (kredit təşkilatları, veksel evləri və digər ixtisaslaşdırılmış maliyyə-investisiya müəssisələri) həyata keçirilə bilər. Veksellərin yenidən uçotu vekselin uçotunu aparan bankdan uçota aldığı veksellərin, ödəniş tarixindən əvvəl Milli Bank tərəfindən vekselin məbləğini diskontla ödəməklə alınmasıdır. Veksellərin uçotu və yenidən uçotu qaydaları qiymətli kağızlar bazarını tənzimləyən müvafiq icra hakimiyyəti orqanının və Milli Bankın normativ hüquqi aktları ilə müəyyən edilir. Çatdırılan məhsul üçün hesablaşmalarda vekseldən istifadə edərək, satıcılar faktiki olaraq alıcılara mal formasında kredit verirlər, bu da dövriyyə vasitələrinin hərəkət sürətinin artımına imkan yaradır.
FƏSIL III. ÖLKƏDƏ ƏMTƏƏ BIRJALARININ TƏKMILLƏŞDIRILMƏSININ INKIŞAF ISTIQAMƏTLƏRI
3.1. Azərbaycanda birja ticarətinin müasir durumu və mövcud problemlər Azərbaycan əmtəə birjalarının yaranması və fəaliyyəti XIX əsrin sonlarına təsadüf edir. Məhz bu dövdə Bakı şəhəri sürətli inkişaf edən sənaye və ticarət mərkəzi idi. Azərbaycanda əmtəə birjasının yaranma tarixi 1886-cı il 18 iyun tarixi hesab edilir. Məhz bu gün, 123 il bundan əvvəl birinci Bakı birjasının (indiki Respublika Ə mtəə Birjası) nizamnaməsi qəbul olunub.Azərbaycanın Asiya ilə Avropanın qovuşduğu mövqeyində uğurlu yerləşməsi, ölkədə limanın mövcud olması və neft, ipək, duz, zəfəran, xalça və digər qiymətli mallarla ticarətin inkişafı burada birja işinin irəliləməsi üçün önəmli rol oynayıb. Hətta Azərbaycanın sovetləşdirilməsindən sonra da Bakıda birjanın fəaliyyət göstərməsi məsələsi işgüzar dairələrdə çox fəal müzakirə edilib.28 mart 1922-ci il tarixində keçmiş Qafqaz bankının binasında Bakı birjasının təntənəli açılışı birdə keçirilib. Birja yeni qismdə xalq təsərrüfatınin inkişafında böyük rol oynamalı idi. Bakı Birjasının əsasını birja cəmiyyəti təşkil edirdi, oraya yerli və xarici tacirlər daxil idilər. Sonra cəmiyyət üzvülərindən Komitə seçilib. Komitənin sədri, müavini və 4 nəfər üzv və namizəd olub. Komitə birjanın işinə rəhbərlik edirdi. Müxtəlif illərdə Birja Komitəsi üzvlüyünə köhnə Bakının məhşur işadamlarından Mirzə Şəfi oğlu Əsədullayev, Kərbəlayi srafil Hacıyev və başqaları namizəd olmuşlar. Sənayeçilər və müəssisələr arasında yaranan mübahisələri araşdırmaq üçün birja yanında münsiflər komissiyası fəaliyyət göstərirdi. Həmin dövrdə Bakı birjası özünün spesifik qanun və qaydaları ilə fəaliyyət göstərməklə bir növ iqtisadi həyatın, siyasi etirazların və ambisiyaların barometri olmuşdur. Azərbaycan Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Bakı Birjası ləğv edildi. 1990-cı ilin ortalarında mövcud olan yenin iqtisadi şərait Bakıda yenidən birja yaradılması vacibliyini meydana çıxardı. Məhz bu dövrdən başlayaraq Bakı Birjasının
66
adı dəyişdirilərək Respublika Əmtəə Birjası (RƏB) adlandırıldı. Respublikanın ən iri müəssisə və birlikləri birjanın təsisçiləri oldular. RƏB-in təsisçiləri sırasına “Azneft”, “Bakıelektrikməişətcihaz”, “Xalq üçün mallar” dövlət konserni, Dövlət Təchizat Komitəsinin idarələri, Bakı şəhərinin ən iri neftayırma zavodları və s. müəssisələri aid etmək olar. Az bir vaxtda RƏB MDB ölkələrinin 100-ə qədər birjaları ilə işçi əlaqələri qurmuş, 80 broker firmaları RƏB-də qeydiyyatdan keçərək öz müştərilərinə xidmət göstərir. 1994-cü ildə may ayının 25-də “Azərbaycan Respublikasının əmtəə birjası haqqında” qanunu qəbul edilmişdir. Bu qanun əmtəə birjalarının yaradılması və fəaliyyəti, birja ticarəti, əmtəə birjalarında fəaliyyətin hüquqi təminatları üzrə münasibətləri tənzimləyir. “Azərbaycan Respublikasında xarici
ticarətin sərbəstləşdirilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının prezidentinin 5 aprel 1994-cü il fərmanı birja fəaliyyətini genişləndirmək üçün geniş şərait yaratmışdır. Birjanın fəaliyyəti dövründə broker firmalarının səyi nəticəsində respublikaya iri həcmdə ağac, metal, kərpic, maşın mexanizmləri və ərzaq malları gətirilmişdir. Bu dövr ərzində RƏB-də 329-dan çox müqavilə bağlanmışdır. Bu müqavilələrin ümumi məbləği 115350 manatdan çox olmuşdur. Respublika Əmtəə Birjasında ticarətin aparılmasının ümumi qaydaları aşağıdakılardan ibarətdir:
Birja ticarətləri Respublika əmtəə birjasının yerləşdiyi binada, hər həftənin cümə günü saat 14: 00 da açıq elan edilir.Ticarət günü bayram günlərinə düşən hallarda ticarətin keçirilmə vaxtı Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin qərarı əsasında müvafiq günə keçirilir. Belə bir qərar olmadığı halda Birja ticarəti bir təqvim günü əvvələ keçirilir. 2. Respublika əmtəə birjasında birja ticarətinin təşkili və keçirilməsi qaydaları birjada ticarətin hazırlanmasını və keçirilməsini tənzim edir, bağlanmış birja əqdlərinin hazırlanmasını, rəsmiləşdirilməsini, həmçinin bu qaydaların pozulduğu surətdə ticarət iştirakçılarına qarşı sanksiya tədbirləri görülməsi və s.
Yüklə 0,71 Mb. Dostları ilə paylaş:
|