www.uemu.birolmali.com
Urmu Kitabxanasi
117
müdafiäçilärini bu fikirdän daşındırmaq, bu yoldan çäkindirmäkdir. Bunun üçün:
0.1) Bu ideyanın äleyhinä olan här bir element axtarılıb tapılır dästäklänir (bax: «Müsbät
sanksiyalar
» bölümünä [burada, säh. 80]).
deya äleyhinä Sizin istifadä edä biläcäyiniz deyilän tipli elementlär kateqoriyasına qismän aid ola
bilär:
Bu ideyanın äleyhinä olan qruplar, şäxslär, qüvvälär, partiyalar, qurumlar, fraksiyalar...;
Onu tänä, tähqir, gülüş, rişxänd, mäsxärä obyektinä çevirän lätifälär, karikaturalar, parodiyalar, felyetonlar,
jarjlar, häqarätamiz epitetlär, yarlıqlar, ähvalatlar, häqarätli münasibätlär...;
Onun äleyhinä olan mänfi räylär, aşağı fikirlär (älälxüsus avtoritetli şäxslärin, täbliğat hädäfi olan täräflärin
özlärinin cäbhäsindän olan ayrı-ayrı şäxslärin, eläcä dä, müxtälif neytral täräflärin, mäs., müxtälif
qäzetlärin, agentliklärin, sadä adamların, keçmiş yoldaşlarının vä b.), bunları tänqid edän näzäriyyälär,
näzäri, analitik yazılar, provakasion mäzmunlu materiallar, äleyhinä olan layihälär, ideyalar, konsepsiyalar,
platformalar, proqramlar, standartlar, yad ideologiyalar, planlar, näzäriyyälär, prinsiplär vä s.;
Äleyhinä olan fäaliyyätlär, häräkatlar, sosial yoluxucu xarakterli tädbirlär (mäs., mitinq, kompaniya, etiraz
aksiyası, täxribat, kütlävi tädbirlär vä s.);
Bu kateqoriyadan olan här bir qüvvä vä mäqam axtarılıb tapılır dästäklänir, müdafiä edilir, güclänmäsinä
çalışılır (bax: «Müsbät sanksiyalar» bölümünä [burada, säh. 80]), bu qäbildän olan şäxslärä öz
mövqelärini geniş ifadä edä bilmäläri, vä ya bu istiqamätdä fäaliyyät göstärmäläri üçün här cür şärait yaradılır,
bu kateqoriyadan olan här bir elementin yaranması, yaradılması, yayılması, güclänmäsi, intişar tapması här
vasitä ilä stimullaşdırılır, täşkil edilir. Yaxud, heç olmazsa, olanların olduğu säviyyädä imkan qädär daha uzun
müddät qalmasına här vasitä ilä yardım göstärilir ki, psixi eskalasiya, sirayät, «domino effekti» vä yaxud «zäncir
reaksiyası» törädä bilän mänfi sosial enerji, psixi epidemiya mänbäyi kimi daha çox fäaliyyät göstärib, daha çox
adamı yoluxdura bilsin, daha çox adamın davranış vä düşüncäsinä, “ustanovka”larına, stereotiplärinä,
dünyagörüşlärinä, inamlarına, baxışlarına vä s. transformativ täsir göstärsin, cämiyyätdä müvafiq sindrom halını
ala bilsin.
deya äleyhinä sadalanan tipli (vä ya här hansı formalı) qüvvälär yoxdursa, vä ya onların cäbhäsini
genişländirmäk mäqsädi ilä, hämçinin daha çox täräfin onun äleyhinä köklänib, qalxıb ona täzyiq göstärmäsi vä
ya digär täräflärdän dä ona qarşı bir alät kimi istifadä edä bilmäk üçün, deyilänlärä paralel olaraq süni şäkildä
ona äleyhdarların yetişdirilmäsi istiqamätindä iş aparılır. Bunun üçün:
V.I.2.1) deya äleyhinä ideoloji fäaliyyät aparılır. O cümlädän:
V.I.2.1.1) Neytral täräflärin, indiyä qädär müdafiäçisi olmuş täräflärin onun äleyhinä köklänmäsinä,
qalxmasına çalışılır. Bu mäqsädlä:
V.I.2.1.1) Täbliğat hädäfi olan täräfin näzärindä bu ideyanın zäif cähätläri qabardılır. Äks täräfläri, yäni
onlar üçün xeyirli, qazanclı, parlaq kimi görünä bilinäcäk täräfläri här vächlä gizlädilir, ört-basdır edilir, yaxud
yozularaq adiläşdirilir, däyärsizläşdirilir. Bununla da, onlarda (onda) bu mövqeyin (ideya, plan, xätt, kurs,
platforma, ideologiya, mäqsäd, amal, arzu, istäk, addım, yol, cähd, näzäriyyä, doktrina, lozunq, konsepsiya,
baxış, prinsip vä s.-in) yalnız zahirdä vä yalnız ideoloqların interpretasiyasında çox şey väd etdiyi, äslindä isä
xeyirsiz vä bäzän, hätta ziyanlı ola bildiyi täsävvürü formalaşdırılır. Bu mäqsädlä hämin ideyada:
Onların zövqü ilä uyğun gälmäyän cähätläri – mäs., ideyanın anti-humanist, anti-bäşäri mäqamları,
ädalätsiz, namärdlik, vähşilik, iyränclik, alçaqlıq, eyib, günah, riyakarlıq, rüsvayçılıq vä s. kimi yozula
biläcäk cähätläri, mäzmununda kimlärinsä şäxsi marağının izlärinin sezilmäsi, qäräzli olması vä s.;
Onların baxışları ilä uyğun gälmäyän cähätlär – mäs., ideyanın qeyri-mäntiqi cähätläri, o cümlädän, daxili
vä xarici ziddiyyätläri, uyğunsuzluqları, mäntiqi problemläri, mäs.:
— söhbät hansısa bir ideyanın, planın, mäqsädin vä s. perspektivinin analizindän gedirsä – realizäsi üçün obyektin
imkan vä potensialın kifayät etmäyäcäyi (mäs., canlı qüvvä vä ya işçi qüvväsi çatışmamazlığı, xammal, texnika,
enerji, vaxt, silah vä sursat, maliyyä, fiziki, psixoloji vä ya härbi hazırlıq, siyasi dästäk, kadr (o cümlädän,
xarizmatik lider) vä s. bu kimi siyasi, iqtisadi, sosial, elmi-texniki problemläri);
— räqibinin (mäs., sizä qarşı yönälibdisä, sizin) bütün bu mäsälälärdä ondan irälidä olması;
— ideyanın plan vä proqnozunda näzärä alınmayan, alınsa da effekti käskin kiçildilmiş digär mäqamlar (mäs., iqlim,
relyef, landşaft, mövsüm, tarixi zärurät, şärait, täbii fälakät, epidemiya, hüquqi-normativ baryerlär, destruktiv
psixoloji effektlär vä s. kimi real vä ya mümkün imperativlär, ängällär);
— ideyanın variantlarının bir başqa vaxt vä ya yerlärdä iflasla näticälänmäsi;
Onların maraqları ilä, o cümlädän, istäyi, arzusu, niyyäti, mäqsädi, amalı, ehtiyacı, täläbatı, planı,
qanunu vä s.-lä uyğun gälmäyän, onların marağına toxunan mäqamları, mäs., ideyada onların özünün vä
ya yaxınlarının häyatına, malına, mülkünä, rifahına, asayişinä, rahatlığına, ämin-amanlığına, mänliyinä,
www.uemu.birolmali.com
Urmu Kitabxanasi
118
mänäviyyatına, şäxsiyyätinä, nüfuzuna, namusuna, väzifäsinä, statusuna vä s. hädä, tählükä törädän vä ya
törädä biläcäk, onları incidib, ağrıda biläsi, riskli, tählükäli, bäzän häqiqätän dä, qurban täläb edän pessimist
mäqamları;
Onların sosial norma vä däyärläri, o cümlädän, idealı, adäti, änänäsi, värdişi, etalonu, stereotipi vä s.-lä
uyğun gälmäyän cähätläri;
vä s. bu kimi mäqamları axtarılıb-tapılıb, vä ya quraşdırılıb saxta analiz, arqument, nümunä, nümayiş vä s.
yolu ilä onların (onun) näzärindä qabardılır, onlara (ona) izah edilir, başa salınır (bax: «Täbliğat» bölümünä
[burada, säh. 52]). Bununla da, aidiyyatlı täräflärin bu ideyaya aktiv vä ya passiv müqavimät göstärmälärinä, o
cümlädän onun arxasından qaçmalarına, onun realizä aksiyalarından, häräkatlarından, säfärbärliklärindän
yayınmalarına, uzaqlaşmalarına, boyun qaçırmalarana, yeri gälsä ona qarşı täbliğat aparmalarına vä fäaliyyät
göstärmälärinä nail olunur.
Nümunä üçün, mäs., hansısa ölkänin müharibä hazırlığının qarşısını almaq mäqsädilä, onun ähalisinä bu müharibänin
härbi xärclärin artımına, bu isä müvafiq olaraq vergilärin artırılmasına vä dotasiyaların azaldılmasına gätirib çıxaracağı,
bunun zäruri näticäsi olaraq, bütün sferalarda ölkädä häyat säviyyäsinin käskin aşağı düşäcäyi, digär hallarda olduğu
kimi, burada yenä dä kasıb-kusubun balalarının qırılacağı, bunun ölkänin beynälxalq arenadakı mövqeyinä mänfi täsir
edäcäyi vä s. täbliğ, izah edilir. Äksinä, hansısa ölkäni (mäs., öz ölkäsini) digärinin üstünä qızışdırmaqdan ötrü, onlara
müharibänin cälbedici täräfläri, o cümlädän, bu müharibänin şäräf mäsäläsi olduğu, bunun filan vaxt vurulan namus
läkäsini, alçalma därdini üstdän götüräcäyi, qonşular yanında baş ucalığı gätiräcäyi, gäläcäk övladları birdäfälik bu
problemdän qurtaracağı, bunda iştirakın hansı imtiyazlar, şäräf gätiräcäyi vä s. ön plana çäkilir, äksinä, yuxarıda deyilän
tipli pessimist mäqamlarısa gizlädilir, hansı ki, hämin halda da indi sadalanan bu kimi cälbedici täräfläri gizlädilmişdi;
Yaxud orduda ixtisarı dästäklämäk halında bunun iqtisadi qazanc täräfläri, o cümlädän, bunun büdcä xärclärinin
azaldılmasına gätirib çıxaracağı, härbi sänaye kompleksinin öz profilini däyişäräk mülki sferaya çevrilib büdcäyä xeyir
gätiräcäyi vä s. qabardılır (bax: «Täbliğat» bölümünä [burada, säh. 52]). Äks halda, bunun sosial-härbi täräfläri,
yäni işsizliyä, sosial böhrana gätirib çıxaracağı, ölkänin härbi qüdrätinä zärbä vuracağı, düşmänläri şirnikläşdiräcäyi
vä s. vurğulandırılır;
Körfäz müharibäsi äräfäsindä NATO qüvvälärinä tählükänin reallığını anlatmaq vä onları säfärbär etmäk mäqsädi ilä,
ABŞ beynälxalq alämdä rakın yaxın 10 ayda nüvä silahı yaradacağı barädä dezinformasiyalar yayırdı, hansı ki,
ekspertlärin hazırkı räyinä görä, rak texnologiyası o vaxt ona yaxın 10 ildä belä silah yaratmaq imkanı vermirdi.
V.I.2.1.2) Deyilän tipli faktlar tapmaq çätindirsä vä ya olanlara dästäk mäqsädilä, bunlar süni yolla
yaradılır. O cümlädän:
V.I.2.1.2.a) Lazımi faktlar onun müxtälif xüsusiyyätlärini süni yozmaqla (hätta mistika, sueveriya ilä
älaqäländirmäklä dä olsa) onlardan näticä kimi çıxarılır vä ya lazımi faktlar, ümumiyyätcä, yalandan, heçdän
quraşdırılıb yayılır:
V.I.2.1.2.b) Bu ideyanı qäbul etmiş müxtälif täräflärin ayrı-ayrı problemläri analiz ediläräk, yozularaq
bunların günahı hämin ideyanın üstünä atılır, bunun säbäbkarının o olduğu onlara başa salınır, öz
perspektivläri üçün ondan tählükä görmälärinä çalışılır; vä s.
V.I.2.2) Müxtälif täräfläri onun äleyhinä qaldırmaq üçün praktik fäaliyyät aparılır, başqa sözlä,
täşviqat metodlarından (bax: «Täşviqat» bölümünä [burada, säh. 53]) gen-bolluqla istifadä edilir. O
cümlädän:
V.I.2.2.a) Bu mäqsädlä sifariş, muzd ödämä, sälahiyyätlärdän istifadä vä s. kimi metodlardan aktivliklä
istifadä edilir.
V.I.2.2.3) Äldä bayraq etmäk üçün, yaxud da elä lazımi täräfin özünün näticä çıxara bilmäsi üçün
müxtälif tädbirlärlä bu ideyanın haradasa reallaşan variantının täbliğat hädäfi olan täräflärin (o cümlädän,
kollektivin, qrupun, xalqın, elektoratın, müttäfiqinin, neytral hansısa täräfin, hansısa güclü täräflärin...) zövq,
baxış vä maraqları (norma vä däyärläri) ilä uyğun gälmäyän vä hätta ziddiyyät yaradan näticälär vermäsi
täşkil edilir, sonra da müvafiq provakasion kommentariya ilä bu hämin täräflärin näzärindä qabardılır:
V.I.2.2.4) Onlarda süni olaraq här hansısa älavä problemlär formalaşdırılır vä ya hansısa mövcud bir
probleminin aktuallıq däräcäsi näzärindä süni şişirdilir, artırılır ki, bununla da diqqät vä ya qüvväläri bu
mäsälädän yayındırılır.
Sair här növ vasitälärlä bu ideyanın äleyhinä, onu hämin täräflärin näzärindä alçaldan, cılızlaşdıran,
mänasızlaşdıran täbliğat vä ya täşviqat fäaliyyäti aparılır, här vasitä ilä ona qarşı bir şübhäli, täräddüdlü, inamsız
münasibät formalaşmasına, äleyhinä kompaniya formalaşmasına, ätrafdakıların vä ya bayaqdan neytral olan
täräflärin onun äleyhinä köklänmäsinä, qalxmasına, ona qarşı konkret aksiyaların häyata keçirilmäsinä vä s. nail
olunur.
V.I.3) Paralel olaraq sizin özünüz dä onun äleyhinä birbaşa fäaliyyät aparırsınız vä ya bu tipli
fäaliyyätlärdä birbaşa iştirak edirsiniz, o cümlädän:
Dostları ilə paylaş: |