Soyqirimi: tarixin qanlı salnaməsi

rəmanlığı»  haqqında  stendlər  hazırlayıb  divara  vururdular.  O 

dövrdə  Sisianda  da  (Qarakilsə)  bu  quldurun  heykəlini  qoymaq 

istəsələr  də,  baş  tutmadı.  Yazıçı  Əli  Vəliyev  bir  neçə  ziyalı 

ilə  Moskvaya  gedərək  Andronikin  şəxsən  onun  soydaşlarına, 

nəsil-nəcabətinə  etdiyi  zülmlərdən  danışdı  və  bu  işə  mane 

oldu.  Amma  ermənilər  geri  çəkilmədilər.  «Daşnaksütyun»  par­

tiyası  və  onu  himayə  edən  erməni  diasporu  ardıcıl  şəkildə 

müxtəlif yerlərdə türklərə  qarşı  terror aktlarını  keçirməyə  qərar 

verdilər.  Təsəvvür edin  ki,  1965-ci  ildən  sonra  dünyanın  21  öl­

kəsinin  40-a  yaxın  şəhərində  110-dan  artıq  terror aktı  keçirildi, 

38  silahlı  basqın  oldu,  70  partlayış  törədildi,  42  türk  diplomatı 

qətlə  yetirildi.

Köhnə  daşnak  A.Mikoyanın  Moskvada  Ali  Sovetdə  olma­

sı  ermənilərin  ən  böyük  dayaq  nöqtəsi  idi.  Onlar  nə  qədər 

yuxarıdan  «rədd»  cavabı  alsalar  da,  torpaq  iştahasından  çə­

kilə  bilmirdilər.  Erməni  yazıçısı  M.Hovanesyan  1965-ci  ildə 

Xankəndidə  yaşayan  erməni  «ziyalı»larim  başına  toplayaraq 

SSRİ  Ali  Sovetinə  müraciət edir  ki,  Dağlıq  Qarabağ  Ermənistan 

SSR-ə  birləşdirilməlidir.  Müraciəti  imzalayan  13  daşnakın  bu 

dəfə  də  niyyəti  puça  çıxdı.  Bu  isə  onları  daha  da  vəhşiləşdirdi. 

Ermənilər  köhnə  üsullarına  əl  atdılar.  Xocavənddə  beynəlmiləl 

məktəbdə  oxuyan  bir  erməni  uşağı  yoxa  çıxdı.  Uşağın  itməsi 

muxtar vilayətdə  çaxnaşma  yaratdı.  Bir  neçə  günlük  axtarışdan 

sonra  uşağın  meyiti  əkin  sahəsindən  tapıldı.  Bununla  ermə­

nilərin  əlinə  yaxşı  girəvə  düşdü.  Məktəbin  direktoru,  meyit 

tapılan  sahənin  briqadiri  və  bir  neçə  azərbaycanlı  həbs  edildi. 

Əlbəttə,  çox  sonralar  bilinəcək  ki,  elə  bu  hadisəni  də  törədən 

ermənilər  özləri  olub.  Münaqişə  yaratmaq  üçün  bu  iyrənc  va­

sitəyə  əl  atıblar.  Bu  hadisədən  sonra  Xankəndidə  dəhşətli  gün­

lər  yaşandı.  Təsəvvür  edirsinizmi,  sovet  hakimiyyəti  illərində 

iğtişaşlar  baş  verirdi.  Erməni  quldurları  azərbaycanlıların  ya­

şadığı  məhəllələrə  hücum  etdilər.  Vilayətdə,  əslində,  dəhşətli 

bir  hakimiyyətsizlik  hökm  sürdü.  Balta,  dəhrə,  bıçaq  və  ov

179

---

tüfəngi  ilə  silahlanmış  ermənilər  həbs  edilmiş  soydaşlarımızı, 

günahsız  məhbusları  tikə-tikə  doğrayaraq  üç  cəsədi  bir  yerə 

yığıb  yandırdılar.  O  gün  qadınların  ah-naləsi  ərşə  qalxdı.  Guya 

bu  hadisəni  törədən  ermənilərdən  biri  həbs  edildi  və  güllə­

ləndi.  Amma  8  il  sonra  həmin  dığa  yenidən  Xankəndidə  pey­

da  oldu.  1967-ci  il  3  iyul  faciəsi  ermənilərin  həyata  keçirdiyi 

qanlı  olaylardan  biri  idi.  Təəssüf  ki,  Azərbaycanın  rəhbərləri 

bu  işlə  əlaqədar  təsirli  tədbir  görə  bilmədilər.  Tariximizin  bu 

qara  səhifəsi  öz  bətnində  növbəti  qanlı  iğtişaşları  müvəqqəti 

gizlətdi.

1975-ci  ildə  yaradılan  ASALA  terror təşkilatı  əsasən  Türkiyə 

və  Azərbaycan  vətəndaşlarına  qarşı  ardıcıl  surətdə  planlaşdırı­

lan  terror  aktlarının  baş tutması  üçün  iyrənc  üsullardan  istifadə 

etdi.

Burada  bir sual  da  meydana  çıxa  bilər  ki,  A.Mikoyanın  Mos­

kvada  yüksək  postda  əyləşdiyi  illərdə  (hətta  SSRİ  Ali  Soveti 

Rəyasət  Heyətinin  sədri  olanda  da)  Dağlıq  Qarabağın  Azər­

baycandan  alınıb  Ermənistana  birləşdirilməsi  məsələsi  qaldı­

rılırdı.  Bəs  nə  əcəb  onlar  bu  çirkin  niyyətlərinə  o  vaxt  nail 

olmayıblar?  Tarixçi  H.Həsənoğlu  yazırdı  ki,  Xruşşovun  bir dəfə 

ciddiyyətlə:  «İstənilən  qədər  yük  maşınları  ayıra  və  erməniləri 

bir  neçə  sutka  ərzində  Ermənistandan  daşıtdıra  bilərəm,  bu­

nunla  da  «erməni  məsələsi»  həll  olunar»,  -  deməsi  erməniləri 

müvəqqəti  də  olsa  susmaq  məcburiyyətində  qoyub.  Lakin  bu 

fakt  da  var  ki,  Ermənistan  SSR-in  40  illik  yubileyində  iştirak 

edən  Xruşşovu  vertolyota  əyləşdirərək  Ermənistan  və  Naxçı­

van  ərazisini  ona  göstərən  ermənilər  həyasızlıqla  Naxçıvanı 

tələb  ediblər.  Bu  dəfə  də  Xruşşov  cavabında:  «Sizə  Sibirdə 

nə  qədər  torpaq  istəsəniz  verərik,  gedin  orada  bir  Ermənistan 

yaradın»,  -   deyib.  Ermənilər  hər  vəchlə  Xruşşovdan  pay  qo­

parmaq  niyyətində  idilər.  Onlar  Göyçə  gölünün  qızılbalığın- 

dan  kabab  çəkərək  Xruşşova  yediriblər.  Qonaqlıqdan  razı  olan 

Xruşşova  bildiriblər  ki,  Sevanın  suyunun  azalması  bu  balıqların

180

---

qırılmasına  səbəb  olacaq.  Ona  görə  də  Arpa  çayının  (Naxçı­

van  ərazisində)  suyunu  gölə  gətirməyə  icazə  versin.  Bu  dəfə 

niyyətlərinə  çatıblar.  SSRİ-nin  külli  miqdarda  vəsaiti  hesabına 

çətin  keçilən  yerlərdən,  qayalardan,  dağlardan  tunellər  açıla­

raq  Arpa  çayını  Sevana  aparmaqla  Şərur  torpağını  susuz  qo­

yublar.

Qarşıdan  isə  yeni  qanlı  hadisələr,  qırğınlar,  talanlar  və  vəh­

şiliklər  gəlirdi.  Ötən  əsrin  80-ci  illərində  Zori  Balayanın  tarixi 

saxtalaşdıran,  əvvəl  erməni,  sonra  rus  dillərində  böyük  tirajla 

çap  olunan  «Ocaq»  adlı  bədnam  kitabında  azərbaycanlılara 

qarşı  düşmənçilik  hisləri  təbliğ olundu.  Ermənilərə  bildirildi  ki, 

onlar  mütləq  azərbaycanlıları  yaşadıqları  ərazilərdən  çıxarma­

lıdırlar.  Hətta  çap  etdikləri  dərslik  və  xəritələrdə  də  Azərbay­

cana  məxsus  şəhərlər,  yerlər  qəsdən  Ermənistan  ərazisi  kimi 

göstərilirdi.  Başqa  kitablar  da  çap  edilirdi.  Xüsusilə  də  şairə­

ləri  S.Kaputikyan  cidd-cəhdlə  bildirirdi  ki,  əgər  azərbaycanlı­

ları  Ermənistandan  qovmasaq,  başımıza  bəla  gələcək.  Hətta 

S.Kaputikyan  televiziyada  çıxış  edərək  erməniləri  döyüşə  çağı­

rırdı.  Analara  müraciət  edirdi  ki,  biz  «Böyük  Ermənistan»  uğ- 

runda  mübarizə  aparırıq.  Bu  yolda  övladlarınız  türk  öldürmə­

sə,  deməli,  siz  bədbəxtsiniz.

Bir  həqiqəti  mütləq  demək  lazımdır.  Ermənilərin  çəkinə­

cək yerləri  xalqımızın  ümummilli  lideri  Heydər Əliyev  idi.  On­

lar  bir  müddət  öz  kin-küdurətlərini  açıq  şəkildə  həyata  keçirə 

bilmədilər.  Elə  ki  Heydər  Əliyev  vəzifədən  və  Siyasi  Bürodan 

getdi,  sanki  ermənilərin  qurumuş  qanqallarına  yeni  qüvvət gəl­

di.  Dərhal  öz  şeytan  əməllərini  həyata  keçirməyə  başladılar. 

Hətta  Ermənistan  KP  Mərkəzi  Komitəsinin  plenumunda  daşna­

klar  çıxış  edərək  söylədilər.  «Daha  nədən  qorxuruq?  Heydər 

Əliyev  artıq  Siyasi  Bürodan  gedib.  Zaman  bizim  xeyrimizə  iş­

ləyir».  Ermənistan  KP  MK-nın  3  sentyabr  1988-ci  il  plenumun­

da  Yazıçılar  İttifaqı  İdarə  Heyətinin  sədri  H.Hovanesyan  öz  çı­

xışında  xalqımıza  çox  böhtanlar  ataraq  «Andronik»  və  «Sərda-

181

---