T c ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ Sİyaset biLMİ

 
 
70 
olarak Kaşmir Barolar Birliği (KBB) Jamaat-i-İslami, Halkın Birliği, JKLF, DFP ve 
Jamiat-i-Ahlihadees’den  oluşan  Hurriyat’in  parçalanmış  yapısını  bir  araya  getirmek 
adına  ‘Ittihadı  Güçleri’  (birlik  güçleri)  bayrağı  altında  çok  partili  bir  forum 
oluşturuldu,  ancak  bir  yıl  boyunca  gösterilen  çabalar  yine  bir  sonuca  ulaşamadı 
(Mian Abdul Qayoom, Kaşmir Barolar Birliği Başkanı ile kişisel görüşme, Yargıtay, 
Srinagar). Bundan sonra Itihadi Güçleri (Birlik Güçleri) çaba göstermekten tamamen 
vazgeçti.  Ancak  bireysel  düzeyde  Shabir  Shah  (Demokratik  Özgürlük  Partisi 
Başkanı)  ve  Asiya  Andrabi  (Dukhtaran-i-Millat  Genel  Sekreteri)  ara  sıra  da  olsa 
birliği  sağlamak  için  çalıştılar,  ancak  onlar  da  başarısız  kaldılar  (Asiya  Andrabi, 
Dukhtaran-i-Millat  Genel  Sekreteri,  ile  kişisel  görüşme,  Soura,  Srinagar).  Yeni 
Delhi’deki  Pakistan  Yüksek  Komisyonu  da  bugüne  kadar  en  az  iki  kere  girişimde 
bulundu, ancak bunlardan da olumlu bir sonuç çıkmadı. 
Ayrılıklar  ve  çatışmalar  halkın  partinin  grev  çağrılarına  pek  de  itibar 
etmemesinden de anlaşıldığı üzere Hurriyat’ın geniş kitle tabanını kaybetmesine yol 
açtı.  Ancak  2008  yılında  Shri  Amarnath  Toprak  Kavgası  üzerine  olan  ihtilaf  (26 
Haziran 2008’de eyalet hükümeti Kaşmir Vadisi’nde bulunan Shri Amarnath Mabed 
Kurulu’na ormanların 99 dönümüne devretti. Bu, Kaşmir Vadisi’nde toprak transferi 
karşıtı gösterilere ve protestolara ve Jammu’da bu eylemi destekleyen gösterilere yol 
açtı) tebdilen işe yaradı ve örgütün her iki hizibini de tekrar harekete geçirdi. Dahası 
iki hizibi birbirine yakınlaştırdı ve 2003’deki ayrılıktan sonra ilk defa liderlerin ortak 
bir  platformda  birlikte  görünmesini  sağladı  (Kashmir  Times,  2008).  Mirwaiz  kendi 
grubundan üst düzey ayrılıkçı liderlerle birlikte birleşmeyi ve Sri Amarnath Mabed 
Sorunu’na dair altı saatten uzun sürecek bir toplantıda stratejiyi konuşmak için Syed 

---

 
 
71 
Ali  Geelani’nin  evinin  bulunduğu  Hyderpora’nın  üst  kısmını  ziyaret  etti.  Görüşme 
birleşmenin üç ana noktaya dayanması gerektiği sonucuyla sona erdi: 
1.
 
Kendi  kaderini  tayin  hakkı  veya  üçlü  görüşmelerle  Kaşmir  meselesini 
çözmek. 
2.
 
Birleşme  planını  tasarlamak  için  Hurriyat’ın  her  bir  hizibinden  üç  kişiden 
ibaret altı kişilik bir komite kurmak. 
3.
 
Mabed Kurulu meselesini çözmek. 
Anlaşma altı üye tarafından imzalandı, bunların isimleri Syed Ali Geelani, Mirwaiz 
Omar Farooq, Mohammad Ashraf Sharie, Ghulam Nabi Sumbji, Shabir Ahmad Shah 
ve  Musrat  Alam  Bhat’dı  (Anlaşma  metni  Haziran  2008’de  Haiderpora’da 
Geelani’nin  evinde  imzalandı).  Hurriyat  Partisi  (M)  ayrıca  davanın  yasal 
seçeneklerini  araştıracak  olan  ve  Hurriyat  Partisi  (G)  tarafından  Amarnath  Mabed 
Sorunu’na  dair  kurulan  bir  komite  altında  çalışmayı  kabul  etti.  Diğer  taraftan, 
Kaşmir  Barolar  Birliği  Kaşmir  sorununun  çözümü  için  hiziplerin  birleşmesi  ve  tek 
bir  platform  etrafında  çalışması  halinde  Hurriyat’a  katılmaya  hazırdı  (Kashmir 
Times,  2008).  Bu  andan  itibaren,  Hurriyat’ın  her  iki  hizibi  Hurriyat  Partisi  (M), 
Hurriyat  Partisi  (G),  Jammu  ve  Kaşmir  Özgürlük  Cephesi  (JKLF),  Zanaatçılar 
Birliği, Sivil Toplum ve Kaşmir Barolar Birliği, vd. gibi bir çok grubun bileşimi olan 
ve  toprak  transferine  karşı  uzun  süredir  öncülük  eden  Koordinasyon  Komitesi’nin 
şemsiye  altında  çalıştılar  (Musrat  Alam,  Müslümanların  Birliği  Genel  Sekreteri, 
Hurriyat  Partisi  (G)  Yürütme  Kurulu  Üyesi,  ile  kişisel  görüşme,  Şehir  Merkezi, 
Srinagar).  Öncesinde  Hurriyat  partisinden  yüz  geri  eden  kitlelerin  birleşme 
eğilimlerinden  sevinç  duyduğu  açıktır  ve  gerçekten  de  Hurriyat’in  düzenlediği 
gösterilere halkın katılımı gittikçe arttı. Ancak balayı pek de uzun sürmedi. Kasım –

---

 
 
72 
Aralık  2008’de  düzenlenen  eyelet  meclisi  seçimleri  Hurriyat  liderleri  arasındaki 
ideolojik ve kişisel  farkları bir kez daha gün  yüzüne çıkardı.  Bununla birlikte daha 
şaşırtıcı  olan  seçimlere  kitlesel  katılımdı.  Bunun  muhtemelen  iki  sebebi  vardı:  İlk 
önce, Hurriyat hizipleri halka eski stratejilerini sürdürmek dışında somut bir program 
sunamamışlardı. İkincisi, halk kısa dönemli gelişme meseleleri ve uzun erimli siyasal 
amaçlar  arasında  bir  ayrıma  gitmeye  başlamıştı.  Dolayısıyla,  insanlar  halkın  kendi 
kaderini  tayin  hakkını  elde  edebilmek  adına  sürdürülen  kavgaya  liderlik  eden 
ayrılıkçı önderlerin yanı sıra ,gündelik problemlere acil çözümler sözü veren Ulusal 
Konferans, Halkın Demokratik Partisi gibi ana akım siyasi partileri de desteklediler. 
Buradan yola çıkarsak, Hurriyat kitlelere seslenen somut bir ortak program yaratarak 
ideolojik ve kişisel kavgaları bir kenara bırakmadığı takdirde, süregiden birlik uzak 
bir hayal olmaktan öteye gidemeyecek gibi durmaktadır. 
 
Tehreek-i-Hurriyat ve JKLF: Pakistan’a Katılım ve Bağımsızlık 
 
Moulana Abu Aala Moudoodi tarafından kurulan Jammat-i-Islami genelde alt 
kıtanın ve özelde de Jammu ve Kaşmir’in çağdaş tarihinde önemli bir toplumsal-dini 
örgüt  olarak  ortaya  çıkmaktadır.  Jamaat-i-Islami  Jammu  ve  Kaşmir  (JIJK)  1952’de 
bağımsız bir örgüt olarak kuruldu. JIJK amaçlarına ulaşmak için barışçıl bir yoldan 
insanları  ikna  etmeye  yönelik  demokratik  araçları  kullanarak  İslami  hukuğa,  şeriat 
(İslam  Hukuku),  dayanan  İslami  bir  devleti  Kaşmir’de  kurmaya  çalışan  bir  örgüt 
olarak  kendisini  gösterdi.  Bu,  1953’de  kabul  edilen  Anayasa’da  da  vurgulandı. 
Anayasanın  2(c)  maddesi  ‘Jamaat  reform  ve  haklı  devrim  davası  uğruna  çalışırken 
demokratik ve anayasal yöntemler kullanacaktır’ demektedir (Sikand, 2001). 

---