Hisse 01 uz qabigi
Yüklə 7,1 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Yüksək tezlikli boru qaynaq üsulu
Yüksək sürətli fotoqrafiya 398
Şəkli çəkilən obyektin böyüklüyü və sürəti bir tərəfdən tətbiq olunan üsulu, digər tərəfdən ŞD-i müəyyən edir. Bundan əlavə, ŞD-nin seçilməsinə obyektin şəkilçəkmə zamanı ka- meranın qarşısından maksimal keçmə tezliyi də təsir edir. Bu o deməkdir ki, obyektin sürəti nə qədər böyük və hərəkət aydınlığı nə qədər aşağı olarsa onda daha böyük ŞD tələb olunur. Yüksəksürətli kamera ilə çəkilmiş şəkillər əsasında məkan-zaman-informasiya asılılığı əldə olunur. Bu informasiyalardan
Elmi tədqiqat işlərində, İstehsalda,
Keyfiyyətin təmin olunmasında, Xətaların diaqnozunda və s. istifadə olunur.
(alm. die Hochgeschwindigkeitsfotografie, ingl. High-speed photography)
və konduktiv olaraq iki üsula bölünür. İnduktiv üsulla → qaynaqetmədə divarın qalınlığından və tətbiq sahəsindən asılı olaraq qaynaq sürəti 120 m/dəq-ə qədər ola bilir. Bu halda qaynaq olunan qatlanmış boru materialı qaynaq aqreqatına daxil edilir və orada sıxıcı diyircəklərlə tutulur. Diyircəklər öncə boru təbəqəsinin qıraqlarını α bucağı altında qat- layır (şəkil 1).
Şəkil 1. Yüksəktezlikli induktiv qaynaqetmə
Qaynaq generatorundan gələn yüksəktezlikli elektrik cərəyanı üzük induktoru ətrafında boruya dəyişən gərginlik induksiya edən elektromaqnit sahəsi yaradır. Açıq yarıqda cərəyan dövriyyəsi qırılır və cərəyan təbəqənin qırağı boyunca axır (a-dan P nöqtəsinə, oradan geriyə b nöqtəsinə). Material qızır və o sıxıcı diyircəklər arasından keçəndən sonra bir-biri ilə preslənir və beləliklə qaynaq olunur. Qay- naq tikişində əmələ gələn daxili və xarici qırçınlar qaşovlanır. Konduktiv qaynaqetmənin yuxarıda göstə- rilən üsuldan fərqi elektrik enerjisinin veril- məsindədir. Burada cərəyan yarığın qıraqları boyunca sürüşən mis kontakt elementi ilə ötürülür. Qaynaqetmə sürəti divarın qalınlı- ğından və borunun tətbiq sahəsindən asılı olaraq 100 m/dəq qədər ola bilir. Sürüşən kontaktlar bir-birinə yaxın qarşılıqlı tillərdə yerləşir (şəkil 2). Bir generatordan verilən yük- səktezlikli dəyişən cərəyan bir başa yarığa ötürülür və qaynaqetmə yarığı boyunca yayılır. Qızmış metal təbəqə bir-birinə sıxılır və qaynaq edilir.
(alm. das Hochfrequenz-Rohschweißverfahren, ingl. High frequency tube welding) Yüktutucu tərtibatlar yükqaldırıcı maşınla- rında yüklərin qapılması, müxtəlif yerdə- yişmələrdə tutulması və boşaldılmasına xidmət edir. Yükün bir başa qapılması üçün digər tərtibatlarla tamamlanan qarmaqlardan istifadə edilir. Yükqaldırıcı tərtibatlar təhlükəsiz iş üçün yararlı və az çəkiyə malik olmalı, yükün saxlanılmasını təmin etməli və yükü qısa zamanda tutub-açmağa imkan verməlidir. Bu tərtibatların növünün seçilməsi hərəkət etdi- rilən yükün çəkisi, ölçüsü, forması və istehsal növü
ilə müəyyən
olunur. Yüktutucu Yüktutucu tərtibatlar 399
tərtibatlar yükün növündən (bərk, səpələnmiş, maye), eləcə də ötürmənin növündən asılı ola- raq (avtomatik və əl ilə idarə olunanlar) fərqlənirlər. Ən geniş yayılmış kəndir və ya zəncirdən hazırlanmış tərtibatlar qutu və çəlləkləri tut- maq üçün istifadə olunur (şəkil 1, a-d). Tez tutan kəlbətin formalı ucluqlara malik (e) və eksentrik (ə) tərtibatlar çəlləklərin, kisələrin, lövhə yayma məhsullarının daşınmasında tət- biq olunur. Səpələnmiş yüklərin tutulması və yerdəyişməsi çəllək, küp, qreyfer (şəkil 1-də f,j,k), maye materiallar isə çalov, çəllək və s. tipli tərtibatlarla reallaşdırılır. Metal qırıntıları nəql etmək üçün elektromaqnit yüktutan tərtibatlardan geniş istifadə olunur (şəkil 1q).
Şəkil 1. Yüktutucu tərtibatların növləri a,b,c,d- sadə tutucu tərtibatlar, e-qısqac, ə-eksentrik, f-çalov, j-çəllək, k-qreyfer, q-elektromaqnit (alm. die Lastaufnahmeeinrichtung, ingl. Lifting accessories) Yükün tarazlanması maşın hissələrində və ya düyümlərdə qüvvələrin və momentlərin məq- sədyönlü və bərabər ötürülməsi və paylanması üçün yerinə yetirilən konstruktiv tədbirdir. Qüvvələrin və ya momentlərin şaxələnməsi birmənalı olub hesablana bilər (statik təyin olunabilən) və ya hesablana bilməz (statik təyin olunabilməyən). Konstruksiyaetmədə tə- yin olunmuş qüvvə və momentin paylanmasına cəhd edilir, ancaq bu iş zamanı hazırlama qeyri-dəqiqliyi ilə verilən qiymətdən meyil- lənir. Bu xətanı emal dəqiqliyini artırmaqla aradan qaldırmaq mümkündür. Şəkil 1-də gös- tərilən tirin və oturacağın dəqiq hazırlanması sayəsində xətti hərəkətdə yükün paylanması bərabərformalı olur. İkinci imkan elastiki elementlərin və ya oynaqların tətbiqidir. Sonuncu ilə statik təyin olunabilməyən yükün paylanmasını statik pay- lanmaya çevirmək olur.
Şəkil 1. Statik təyin olunan və təyin olunabilməyən qüvvə ötürülməsi
(alm. der Lastausgleich, ingl. Load balance)
azaltmaq məqsədilə yerinə yetirilən metodika əsasında layihələndirilir. Bu üsul avtomobil- qayırma, təyyarəqayırma və gəmiqayırma üçün çox böyük əhəmiyyət kəsb edir. Bu nəqliyyat vasitələrində hər əlavə yük gedilən yola sərf olunan yanacağa ehtiyacı kəskin artırır. Hün- dür konstruksiyaların layihələndirilməsində, əsasən də istehsal, yığma və anbar sexlərinin tikilməsində yüngül konstruksiyaların tətbiqi geniş yayılmışdır. Yüngül konstruksiyalar üçün istifadə olunan materiallar →aluminium, →maqnezium, yüksək legirli →polad və →titandır. Bundan əlavə lifləri bərkidilmiş →süni materiallardan da klassik yüngül ma- terial kimi yan keçilməzdir. Elastiki, termiki və dinamiki yüklənən konstruksiyalar elə layihələndirilməlidirlər ki, onların en kəsiklərinə düşən yükün təsiri bura- xılabilən möhkəmlik üçün qoyulan məh- dudiyyəti aşmasın. Yüngül konstruksiyaların layihələndirilməsinin də qarşısında bu vəzifə- lər durur: konstruksiya minimal çəkidə yüksək möhkəmlik göstərməlidir. Adətən qoyulmuş məhdudiyyətlər material və buraxılan yerdə- yişmələr arasında kompromis həll tələb edir. Yüngül konstruksiyanın hazırlanması heç də onun ucuz başa gələn olması demək deyil. Yüklə 7,1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|