Hist fil star sred 2008



Yüklə 0,61 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə24/27
tarix26.11.2017
ölçüsü0,61 Mb.
#12760
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   27

 

73 


II.

 

ŚW. TOMASZ Z AKWINU (1224-1274): 



1.

 

śycie i dzieło: 



Urodził się w Roccasecca koło Neapolu, pierwszą naukę pobierał w opactwie 

benedyktyńskim na Monte Cassino oraz na Uniwersytecie w Neapolu.  

- W r. 1244 postanawia – wbrew woli rodziny – wstąpić do zakonu dominikanów. W latach 

1245-48 odbywa nowicjat i studia w ParyŜu, a potem (1248-52) w Kolonii, studiując pod 

kierunkiem Alberta Wielkiego. 

- W latach 1252-56 dopełnia studia teologiczne w ParyŜu, a w latach 1256-59 kieruje na 

Uniwersytecie katedrą teologii. 

- W latach 1259-1268 przebywa we Włoszech (Neapol, Orvieto, Rzym, Witerbo), a latach 

1269-72 w okresie sporów doktrynalnych, znowu kieruje katedrą teologii na Uniwersytecie 

Paryskim. 

- W r. 1272 zostaje przeniesiony do Neapolu. 6 grudnia 1273 zarzuca pracę naukową. Na 

początku roku 1274 wyrusza na Sobór Lyoński. Umiera w drodze na Sobór, 7 marca 1274 r. 

 

Pisma: 



a/ Okres paryski: 1252-59: 

Komentarz do Sentencji, Kwestie dyskutowane o prawdzie, Komentarz do „De Trinitate”, O 



bycie i istocie. 

b/ okres włoski 1260-69: 

Summa przeciwko poganom (Summa contra Gentiles), I cz. Summy teologii, Kwestie 

dyskutowane o duszy, o mocy,  komentarze literalne do dzieł Arystotelesa: Fizyki, Metafizyki, 

o duszy, Komentarz do „O imionach BoŜych” Dionizego. 

c/ okres końcowy: 1269-1274: 

- O wieczności świata, O jedności intelektu przeciw awerroistom, II i III cz. Summy teologii, 

Kwestie dyskutowane o złu. 

 

 



2.

 

Nauka o relacji filozofii i teologii: 

Tomasz uwaŜał, Ŝe pragnienie poznania jest ludziom naturalne. KaŜdy byt dąŜy do 

doskonałości, którą jest spełnienie jego potencjalności, a człowiek spełnia się w poznawaniu. 

Ale ostatecznym celem ludzkiego Ŝycia jest nie tylko poznanie najwyŜszej przyczyny 

rzeczywistości, ale zjednoczenie z nią. Pierwszą przyczyną wszystkich rzeczy jest Bóg, co 

wykazuje filozofia. Ale kontemplacja BoŜej Istoty przekracza naturalne zdolności człowieka. 



 

74 


To właśnie obiecuje teologia i do tego człowieka przygotowuje. Wiara nie niszczy naszej 

racjonalnej natury, ale ją udoskonala wzmacniając naturalne siły umysłu poprzez światło 

wiary. 

- Konieczność teologii wynika zatem z tego, Ŝe Bóg jako cel ludzkich dąŜeń 



przekracza naturalne moŜliwości ludzkiego umysłu, ponadto pewne prawdy o Bogu mogą być 

poznane tylko na drodze objawienia. Nawet te prawdy, które mogą być poznane na drodze 

racjonalnych dociekań musiały zostać objawione, bo inaczej byłyby dostępne tylko niektórym 

(np. filozofom). 

 

3.

 

Metafizyka: 

- Metafizyka jest najbardziej ogólną nauką filozoficzną, która bada byt jako byt.  

W metafizyce pośrednio bada się teŜ istnienie Boga: Bóg nie jest przedmiotem metafizyki,  

ale nauka ta wskazuje na Boga jako na ostateczną przyczynę istnienia rzeczy. 

- Skoro przedmiotem metafizyki jest byt jako byt znaczy to, Ŝe człowiek moŜe poznać 

rzeczywistość, Ŝe byt jest racjonalny. 

- Tomasz mówi o dwóch podstawowych ujęciach bytu: 

a/ pierwotne pojęcie bytu zakładane jest w kaŜdym kontakcie z rzeczywistością; poznanie 

czegokolwiek domaga się ujęcia tej rzeczy w kategoriach bytu. 



b/ metafizyczne pojęcie bytu formowane jest w procesie abstrakcji, która przebiega przez 

trzy etapy: 1. Abstrakcja fizyczna – pomija materię w jej konkretności i indywidualności. 2. 



Abstrakcja matematyczna – bada  jedynie ilościowy aspekt rzeczy. 3. Abstrakcja 

metafizyczna – ujmuje formę rzeczy, czyli wskazuje na konieczne elementy bycia tego 

rodzaju bytem. 

 

Hylemorficzna struktura bytu: 



 

- Według Tomasza wszystkie byty materialne składają się z materii i formy

-Materia  jest ostatecznym podłoŜem form, ale sama nie ma Ŝadnej formy czy aktualności. 

Materia pierwsza jest czystą abstrakcją, gdyŜ w rzeczywistości spotykamy jedynie byty 

złoŜone z materii i formy. 

Forma jest „pierwszym aktem fizycznego ciała”. W kaŜdej rzeczy istnieje tylko jedna forma 

substancjalna, która udziela rzeczy istnienia. 

- Tomasz odrzuca powszechny hylemorfizm św. Bonawentury, ale wprowadził nowe 

„złoŜenie” bytowe, a mianowicie: 

 



 

75 


-ZłoŜenie z istoty i istnienia: 

-Tomasz wskazywał, Ŝe w kaŜdej rzeczy występuje realna róŜnica pomiędzy tym, czym dana 

rzecz jest (istota), a tym, Ŝe jest (istnienie). 

-Istnienie  kaŜdej rzeczy jest realnie róŜne od jej istoty. Istnienie danej rzeczy nie zawiera się 

w jej definicji (np. do definicji Pegaza nie naleŜy to, Ŝe istnieje), dlatego naleŜy przyjąć, Ŝe 

istnienie dochodzi do istoty z zewnątrz i wchodzi z nią w złoŜenie. Istota nie jest przyczyną 

swojego istnienia, dlatego naleŜy przyjąć, Ŝe istnienie przychodzi z zewnątrz, jest rzeczy 

udzielone. 

- Istnienie jest względem istoty aktem. Istota przyjmując istnienie jest moŜnością i ta moŜność 

ogranicza istnienie. Istnienie jest zatem ostatecznym aktem konstytuującym i doskonalącym 

byt, który to akt jest ograniczany moŜnością (istotą). 

- We wszystkich bytach stworzonych ich istnienie realnie róŜni się od ich istoty. Istnienie jest 

tym bytom udzielone przez Tego, który istnieje na mocy swojej Istoty, którego Istotą jest 

istnieć (Bóg). 

- Aniołowie, będąc bytami duchowymi, nie mają w sobie przymieszki materii, są czystą 

formą bez materii. Ale jako byty stworzone zawierają w sobie element potencjalności. W ich 

bycie występuje realna róŜnica pomiędzy istotą a istnieniem, które im zostało udzielone przez 

Boga.  


 

4.

 

Argumenty za istnieniem Boga: 

- Zdaniem Tomasza istnienie Boga nie jest dla człowieka oczywiste, przynajmniej w tym 

Ŝ

yciu, toteŜ naleŜy filozoficznie dowodzić istnienia Boga. Argumenty za istnieniem Boga 



wychodzą z analizy skutków, dla których poszukuje się przyczyny. Te „dowody”, które 

Tomasz nazywał „drogami”, za punkt wyjścia biorą jakiś, dający się zaobserwować fakt. 

Dlatego argumentacja ta ma charakter aposterioryczny. 

a/ Argument z ruchu: 

Dostrzegamy w świecie rzeczy, które się poruszają. Wszystko, co się porusza, czyni to dzięki 

czemuś innemu, dzięki jakiemuś „poruszycielowi”. Poruszać coś znaczy przeprowadzać z 

moŜności do aktu (patrz – Arystoteles), a tego moŜe dokonać tylko to, co samo jest w akcie. 

Nic zatem nie moŜe zarazem poruszać i być poruszanym, dlatego musi być poruszane przez 

coś innego. W poszukiwaniu kolejnych czynników poruszających nie moŜna iść w 

nieskończoność, dlatego naleŜy przyjąć istnienie pierwszego poruszyciela, który nie jest przez 

nic w ruch wprawiany, a którego w religii nazywamy Bogiem. 



b/ Argument z przyczynowości sprawczej: 


Yüklə 0,61 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   19   20   21   22   23   24   25   26   27




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə