Hozirgi o‘zbek adabiy tili

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

Ma’ruza 
№
 1. «Hozirgi o‘zbek adabiy tili» kursiga kirish, kursning predmeti, 
maqsadi va vazifalari 
 
Reja: 
1.
Hozirgi o‘zbek adabiy tili milliy tilning oliy shakli ekanligi 
2.
Hozirgi o‘zbek tilining shakllanish omillari. 
3.
Hozirgi o‘zbek adabiy tilining yozma va og‘zaki shakllari.
4.
Adabiy til haqida tushuncha. 
5.
 
Hozirgi o‘zbek adabiy tilining bo‘limlari. 
 
Tayanch tushunchalar
Adabiy til - milliy tilning ishlov berilgan, me`yorlashtirilgan oliy formasi. 
Sistema - har biri alohida mustaqil (avtonom)bo‘lgan murakkab mexanizmlar (fonemalar 
tizimi, morfemalar tizimi, leksik birliklar tizimi, sintaktik konstruktsiyalar tizimi) o‘rtasidagi 
aloqadorlikdan tarkib topgan makrotizim. 
 Struktura - bir butun tizim (makrotizim) tarkibidagi mikrotizimlar, ular o‘rtasidagi 
aloqalar mexanizmi. 
Fonetik-fonologik sath - til ierarxiyasining tovush tizimidan iborat quyi pog‘onasi (quyi 
yarusi): nutq tovushlari, bo‘g‘in, urg‘u, ohang va b.lar. 
Leksik sath - til ierarxiyasining lug‘at boyligidan iborat yuqori pog‘onasi: so‘zlar, 
iboralar, ularning turli qatlamlari. 
Grammatik sath - til ierarxiyasining morfologik va sintaktik birliklardan iborat eng 
yuqori pog‘onasi: so‘z turkumlari, grammatik ma`no va grammatik shakllar, so‘z birikmalari va 
gap, ularning turlari va konstruktsiya modellari. 
Vokalizm - unli fonemalar tizimi.