| 14.O’nli kasrlarning kelib chiqishi.
Osiyo va Yevropada matematiklar o’nli kasrlarga turli hil vaqtlarda kelganlar.
O’nli kasrlarning yuzaga kelishi va rivojlanishi Osiyoning ba’zi mamlakatlarida metreologiya bilan chambarchas bog’langan.Eramizdan avvalgi II asrdayoq o’nlik sistema uzunligi mavjud edi.
Tahminan eramizning III asrida o’nli hisob-kitoblar massa va hajm o’lchovlarida tarqaldi.Ana shundan keyin metrologik formani saqlab qolgan holda o’nli kasr haqidagi tushunchalar yuzaga keldi.
Masalan,X asrda Xitoyda quyidagi massa o’lchovlari mavjud bo’lgan:
Agar avval boshida o’nli kasrlar metrologik ,aniq kasrlar,o’nli,yuzli va hokazo sifatida qatnashgan bo’lsa, keyinchalik ular yanada takomillashtirib ,e’tibor qaratib borganlar.Kasrning butun qismini alohida ieroglif “dyan” (nuqta) orqali ajrata boshlaganlar .Biroq Xitoyda o’rta asrlarda ham o’nli kasrlar qadimdagidek metrologiya bilan bog’liq bo’lib,metreologiyadan to’liq mustaqil bo’la olmagan.
XV asrning 20-yillarida O’rta Osiyo olimi Al-koshi ishlarida o’nli asrlar to’liq tushuntirib berilgan XVI asrning 80-yillarida bunga bog’liq bo’lmagan holda Yevropada Niderlandiyalik matematik S.Stevin tomonidan o’nli kasrlar qayta ochildi.
Dostları ilə paylaş: | 
