İmamların siması tarix guşəsində
.....................................................................................................................
90
Qiyam baş
çılarının mam Sadiqə
(ə
) mə
ktubları
Ə
məvilər sülaləsinin süquta uğraması və Abbasilərin hakimiyyət başına
gəlməsi mam Sadiqin (ə) dövründə baş verdi. Əməvilərin süquta uğrama
səbəbi xalqa edilən zülm və ədalətsizlik və hökumət idarəçiliyində bir sıra
bidət və mövhumatlar yaratmaq, slam təlimlərindən münhərif olmaları
olmuşdur. Bunlar da, üst-üstə yığılıb camaatı daha da qəzəbləndirmişdir.
Bütün bunlar axırda qəzəbinə səbəb olan müsəlmanların qiyamı və Bəni-
Üməyyənin süqutu ilə nəticələndi. Belə bir zamanda Abbasi böyükləri
camaatın bu nifrət və qəzəbindən istifadə etmiş, qiyamın rəhbərliyini öz
ə
llərinə almışlar.
Camaatın Əməvilər əleyhinə qiyam və inqilabları amilləri içində iki
amilin təsiri daha da böyük idi:
Biri Əməvilərin əli ilə Peyğəmbər ailəsinin məzlumiyyəti.
Digəri isə qeyri
ə
rəb müsəlmanlarının (iranlıların) təhqir edilməsi və onların silsilə əməvi
höküməti zamanında ictimai hüquqdan məhrum olmaları. Elə buna görə də
Abbasilər əllərində şüar olaraq bir tərəfdən Peyğəmbər ailəsinin tərəfdarı
olmaq, başqa bir tərəfdən isə iranlıların hüququnu müdafiə, onları himayə
etməyi əsas tutdular. Bunun üçün Əbu Müslimi Xorasana göndərdilər ki, o
məntəqənin camaatını (ki, çoxdan bəri inqilaba hazırlıq tapmışdılar) silahlı
qiyam üçün səfərbər etsin.
Ə
bu Müslim, (Abbasilərin rəhbəri) brahimin ölümündən sonra mam
Sadiqə (ə) beyət etmək təklifini irəli sürdü və Ona belə bir məktub yazdı:
“Mən camaatı Əhli-beytlə dostluğa dəvət edirəm, əgər razısınızsa, xəlifə
olmağa sizdən yaxşı bir adam yoxdur.” mam Sadiq (ə) onun cavabında
yazdı: “Nə sən bizim dostlarımızdansan, nə də zəmanə bizim zəmanə-
mizdir.”
1
Fəzli Katib yazır: “Bir gün mam Sadiqin (ə) yanında olarkən Əbu
Müslimdən bir məktub gəldi. mam Sadiq (ə) qasidə buyurdu: “Sənin
gətirdiyin məktubun cavabı yoxdur, çıx get!”
2
Həmçinin, sonralar “vəziri-Ali-Məhəmməd (s)” ləqəbi almış Əbu
Sələmeyi Xəllal, brahimin ölümündən sonra vəziyyətin onun xeyrinə
olmadığını görüb bu qərara gəldi ki, onlardan (Abbasilərdən) ayrılıb Əlinin
1
Ə
l-melə
l və
n-Nehə
l, c. 1, sə
h. 154
2
Usuli Kafi, sə
h. 274
.............................................................................................................
İmamların siması tarix guşəsində
91
(ə) övladlarına qoşulsun. Bu məqsədlə Ələvilərin (Əlinin (ə) nəslinin) üç
böyük nümayəndələri olan Cəfər ibn Məhəmməd Əs-Sadiq (ə), Abdullah ibn
Həsən ibn Əli ibn Əbu Talib və Ömər Əl-Əşrəf ibn Zeynül-abidinə məktub
yazıb onu dostlarından birinə verərək dedi ki, əvvəl Cəfər ibn Məhəmməd
Ə
s-Sadiqin (ə) yanına get, əgər o qəbul etsə, digər iki məktubu aradan apar,
yox əgər o qəbul etməsə, Abdullahın yanına get, əgər o da qəbul etməsə,
Ömərin yanına get!
Ə
bu-Sələmeyi Xəllalın qasidi əvvəl mam Sadiqin (ə) yanına gəlib
məktubu ona verdi. mam Sadiq (ə) buyurdu: “Başqasının tərəfdarı olan Əbu
Sələmə ilə mənim nə işim var?” Qasid dedi: “Məktubu oxuyun!” mam
Sadiq (ə) öz qulluqçusuna dedi ki, çırağı onun yanına gətirsin. Sonra
məktubu oda atıb yandırdı. Qasid soruşdu: “Ona cavab yazmırsan?” mam
Sadiq (ə) buyurdu: “Bu gördüyün elə onun cavabı idi.”
Əbu Sələmənin qasidi mamın yanından çıxıb Abdullahın yanına gedərək
məktubu ona verdi. Abdullah məktubu oxuyaraq onu öpüb dərhal ata
minərək mam Sadiqin (ə) yanına gəlib dedi: “ ndicə bizim Xorasandakı
ş
iələrimizdən birinin gətirdiyi bu məktub Əbu Sələmə tərəfindən yazılıb. O
məni xilafət başına keçməyə dəvət edir.” mam Sadiq (ə) Abdullaha
buyurdu: “Xorasan camaatı nə vaxtdan sənin şiələrin olmuşdur? Əbu
Müslimi onların yanına sən göndərmisən? Bir halda ki, nə sən onları
tanıyırsan, nə də onlar səni, bəs, onda necə sənin şiələrindirlər?” Abdullah
dedi: “Deməli, sənin sözündən belə çıxır ki, bu barədə başqa fikrin var?”
mam Sadiq (ə) buyurdu: “Allah Özü bilir ki, mən hər bir müsəlman barədə
yaxşı fikirləşməyi özümə vacib bilirəm, necə ola bilər ki, indi onu sənə rəva
bilməyim? Abdullah, bu puç arzuları ağlından çıxart, bunu bil ki, hakimiyyət
Bəni-Abbasın (Abbasilərin) olacaqdır. Bu məktubdan mənim üçün də
gəlmişdir.”
Abdullah narahat halda mam Sadiqi (ə) tərk edib geriyə döndü.
Ömər ibn Zeynül-abidin də Əbu Sələmənin məktubuna mənfi cavab
verdi. Onun məktubunu qəbul etməyib dedi: “Mən heç məktubu yazanı
tanımıram ki, ona cavab da yazım.”
1
Elə ki, qələbə bayraqları dalğalanmağa başlayıb
zəfər əlamətləri müşahidə
olundu Əbu-Sələmə yenidən mam Sadiqə (ə) məktubla bildirdi: “Bizim
1
Ə
l-fə
xri, sə
h. 154