Ишлаб чикариш дастури

Yuza g’adir-budirligni kamaytirishning texnologik usullari. Yo’qorida biz yuza g’adir-budirligiga ta’sir etuvchi asosiy omillarni ko’rib chiqdik. Uni kamaytirishni texnologik usullari shu omillarga boђliq buladi.
Birinchidan, texnologik soz dastgoudan va sifatli kesuvchi asbobdan foydalanish zarur. Bundan tashqari, kesish ma’romlarini yuza \adir-budirligi nuqtai nazaridan optimal ravishda tanlash mumkin. Ma’lumki, kesish tezligini ortishi hamda kesish cho’qurligi va uzatishlar miqdorini kamaytirish yuza \adir-budirligini yaxshilaydi. Xuddi shunday kesish jarayonida sovutish-moylash suyo’qliklarnini qullash ham kesish jarayonini yengillashtirib yuza tozaligini ortirishga olib keladi.

Yuza g’adir-budirligini bauolash usullari.

Yuzaning g’adir-budirligi, mikronotekisligini turli xil asboblar yordamida ulchash yuli bilan bauolanadi. Bunday asboblarga profilometr, profilograf va optik asboblar kiradi.

Profilometrrni ishlash printsipi olmosli igna bilan yuzani silab kurishga asoslangan. Olmosli igna yuza buylab uarakat qilganda yuzaning relьefiga mos ravishda uz o’qiga nisbatan tebranadi. Bu tebranishni chastotasi va amplitudasi yuza notekisligiga mos keladi. Asbobning elektrik qurilmasi ogishning urtacha kvadratik qiymatini qursatadi. Bu profilni urta chiziђiga nisbatan olinadi.
Profilograf ham yuzani silab utishga asoslangan bu uolda ham olmos ignadan foydalaniladi. Bu asbob optik-mexanik asbobdir. Optik qurilma yordamida yuza profili fotolentaga yoziladi. Bu yozish jaryoni kttalashtirlgan uolda bajarilib gorizontal yo’nalishdagi kattalashtirishga nisbatan vertikal yo’nalishdadagi yo’qori buladi.
Xuddi shular kabi ikki okulyarli mikroskoplardan ham foydalaniladi. Agar profilometr 0,03 mkm dan 12 mkm gacha \adir-budirlikni bauolay oladi.
Ishlab chiqarish sharoitida \adir-budirliklar namunasidan keng foydalaniladi. Buning uchun ishlov berilgan yuza namuna bilan taqqoslab kurilib uning tozalik sinfi aniqlanadi. Namunalar tuplami, etalonlar mexanik ishlov berishning turli xil usullari uchun tayyorlanadi (yunish, frezerlash, jilvirlash va h.k.). Bu usulda aniq bauolash uchun mikroskoplardan foydalanib etalon va tekshirilayotgan yuza o’rnatiladi.