Kitabın adı: Aqrar sahədə mülki müdafiə

 
94 
məhlulu işlədilir; məhlul aptekçənin 1-ci bölməsindəki şpris-tü-
bik  vasitəsilə  əzələyə  (dəri  altına)  yeridilir  (sülh  dövründə 
şpris-tübik  aptekçədən  çıxarılıb  ayrı  saxlanılır).  Fosforlu-üzvi 
maddələrlə zəhərlənməyə qarşı aptekçədə tabel antidotu olaraq 
taren həbləri vardır (2-ci bölmədə yerləşir). Tarenin bir həbinin 
"Kimya həyəçanı” xəbərdarlığı verilərkən qəbul edirlər; zəhər-
lənmənin  əlamətləri  aşkar  olunarkən  daha  bir  həb  taren  qəbul 
etmək lazımdır. 
Aptekçənin 3-cü bölməsindəki  ağ rəngli iri penalda bakte-
riya  əleyhinə  2  №li  dərman-sulfadimetoksin  (15  həb)  yerləşir, 
bunu zəhərlənmədən sonra mədə-bağırsaq pozuntusu baş verər-
kən qəbul edirlər. 
İonlaşdırıcı şüalanmanın təsirinə orqanizmin müqavimətini 
atırmaq üçün radiasiya əleyhinə 1 №-li dərman (sistamin) işlə-
dilir. Bu  dərman 4-cü bölmədəki iki çəhrayı penalın hər birin-
də 6 həb miqdarında olur. Penallardakı dərmanı şüalanma təh-
lükəsi zamanı bilavasitə şüalanmadan 30-40 dəq. əvvəl 6 həb, 
şüalanma  davam  etdikdə  isə  4-5  saatdan  sonra  yenidən  6  həb 
qəbul edirlər. Bu dərmanların səmərəliliyi 50% təşkil edir. 
5-ci bölmədəki iki rəngsiz penalda bakteriya əleyhinə 1 №-
lı  dərman-tetrosiklin  (hər  penalda  5  həb  miqdarında)  olur.  Bu 
dərmanı
 
bakterioloji    zəhərlənmə  təhlükəsi  yaranarkən  və  ya 
belə  zəhərlənmə  zamanı  qəbul  etmək  məsləhət  görülür  (təcili 
qeyri-spesifık  profilaktik  vasitə  olaraq,  habelə  yara  və  yanıq 
yoluxmalarının profilaktikası məqsədilə). 
6-cı bölmədə radiasiya əleyhinə 2 № 9-li dərman (kalium-
yodid  penalı  yerləşir.  Bu  dərman  radioaktiv  çöküntülər  düşər-
kən,  xüsusən  radioaktiv  maddələrlə  zəhərlənmiş  ərazidə  otarı-
lan inəklərin südü ilə orqanizmə radioaktiv maddə keçməsi təh-
lükəsi olarkən 10 gün
 
ərzində, gündə 1 həb qəbul edilir. Orqa-
nizmin şüalanmaya ürəkbulanması və qusma ilə meydana çıxan 
ilk reaksiyasını aradan qaldırmaq üçün etaperazin dərmanından 
istifadə  edilir,  bu  dərman    göy  rəngli  penalın  7-ci  bölməsində 
yerləşir. 

---

 
95 
 
 
 
 
ġək. 34. Fərdi aptekçə- АИ 2 
 
Kimya  əleyhinə  fərdi  paket  (ИПП-8)  -  dəri  səthinin  ZM 
damcıları və ya dumanı ilə, habelə radioaktiv maddə və bakte-
rial vasitə aerozolları ilə zəhərlənmiş açıq sahələrini, bu sahələ-
rə toxunan paltar hissələrini qismən sanitariya təmizlənməsin-
dən  keçirmək  (təmizləmək)  üçündür.  Bu  paket  içərisində  hər 
cür ZM-ni zəhərsizləşdirmək üçün
 
polideqazasiya mayesi  olan 
şüşə  flakondan  və  4  ədəd  pambıq-tənzif  salfetdən  ibarətdir 
(şək. 35). 
Bir  sıra  ZM,  xüsusən  fosforlu-üzvi  maddələr,  hətta  fıziki 
zədələnməsi  olmayan  dəri  örtüyündən  bədənə  sürətlə  sorula 
bildiyi  üçün  deqazasiyanın  səmərəliliyi  zəhərlənmədən  sonra 
sanitariya  təmizlənməsinə  başlanması  müddətdən  bilavasitə 

---

 
96 
asılı  olur.  Qismən  sanitariya  təmizlənməsi  ZM  mühafizə  edil-
məmiş dəri örtüyünə təsir göstərəndən sonrakı 5 dəq müddətin-
də keçirilsə, onda təmizlənmə son dərəcədə səmərəli olacaqdır. 
 
      
                      
ġək. 35. Fərdi kimyəvi paket  
 
Fərdi  sarğı  paketləri  yaralara,  yanıq  yerlərinə  sarğı  qoy-
maq,  habelə  bəzi  növ  qanaxmaları  dayandırmaq  üçün  işlədilir 
(şək. 36). 
 
 
 
ġək. 36. Fərdi sarğı paketi 

---

 
97 
5. AQRARSAHƏDƏ MÜLKĠ MÜDAFĠƏNĠN 
XÜSUSĠYYƏTLƏRĠ 
 
5.1. Aqrar sahədə iĢ dayanıqlığının əsasları 
 
Dayanıqlıq  dedikdə  kənar  təsirlərə  baxmayaraq  obyektin-
istehsal, tədris, səhiyyə müəssisələri, yaşayış binaları və s. nor-
mal  işini  və  fəaliyyətini  davam  etdirməsi  başa  düşülür.  Daya-
nıqlıq iki qrupa ayrılır: 
1. Binanın konsruktiv-fiziki dayanıqlığı. 
2. İstehsal müəssisəsinin iş dayanıqlığı. 
Konstruktiv-fiziki  dayanıqlıq  təbiət  qüvvələrinin  (zəlzələ-
lər, sellər, daşqınlar, torpaq sürüşmələri və s.) və tətbiq olunan 
hərbi vasitələrin (əsasən nüvə partlayışlarının) təsirinə baxma-
yaraq  obyektin  və  ya  yaşayış  binasının  bina  konstruksiyasının 
etibarlılığını  ifadə  edir.  Məlumdur  ki,  respublikamızın  ərazisi-
nin  mütləq əksəriyyətini seysmik, sel  və daşqın  təhlükəli olan 
zonalar  təşkil edir. Düşmən hücumları ehtimal edildikdə hərbi 
vasitələrin tətbiqi adətən əhalinin daha sıx məskunlaşdığı ərazi-
ləri (böyük şəhərləri və qəsəbələri), orada yerləşən həyati vacib 
obyektləri  –  rabitə,  hərbi  –  sənaye  kompleksi  obyektləri  və  s. 
sıradan  çıxarmağı  nəzərdə  tutur.  Çünki  bu  zaman  qarşı  tərəfin 
müdafiə qüdrəti əsaslı surətdə zəifləyir ki, bu da hərbi əməliy-
yatların taleyini həll edə bilər. Ona görə də inşaat işlərində tiki-
lilərin  seysmik təkanlara və hərbi  vasitələrin  təsirinə qarşı da-
yanıqlılığı mütləq nəzərə alınmalıdır. 
 İş dayanıqlığı dedikdə,  kənar təsirlərə baxmayaraq, isteh-
sal müəssisəsinin istehsal gücünə uyğun  həcmdə və planlaşdı-
rılan çeşiddə məhsul istehsalını davam etdirməsi başa düşülür. 
Kənd təsərrüfatı obyektinin və ya kənd təsərrüfatı istehsalat sa-
hələrinin iş dayanıqlığı digər istehsalat sahələrindən fərqli ola-
raq bir çox amillərdən asılıdır ki, onları üç əsas qrupda cəmləş-
dirmək mümkündür: 
1. Müharibə və kütləvi qırğın vasitələrinin tətbiqi ilə əla-

---