Madaniyatshunoslik

IRODAVIY HARAKATLARNING ASOSIY BOSQICHLARI (YOKI FAZALARI)

I. HARAKAT MAQSADINI BELGILASH.

MAQSAD- nima qilish kerak, nimaga erishish kerak,va qanday qiyinchiliklarni yengishi kerakligini anglashidir. Bu albatta, tasavvur qilish, idrok qilish bilan bog’liq.

Maqsad negizida shaxsiy yoki ijtimoiy manfaatlar bo’ladi.

MAQSAD
EHTIYOJLAR: BIOLOGIK, RUHIY
INTILISH
ISTAK
TILAK
XOXISH

ISTAK. Bunda kishi hozirgi holidan noroziligini his qilsa ham, lakin qanday maqsadga intilayotgani va uning yo’llarini , Nima kerakligini bilmaydi, tasavvur qilolmaydi,fahmiga yetmaydi.

• ISTAK. Bunda kishi hozirgi holidan noroziligini his qilsa ham, lakin qanday maqsadga intilayotgani va uning yo’llarini , Nima kerakligini bilmaydi, tasavvur qilolmaydi,fahmiga yetmaydi.

Kishida hosil bo’lgan istak ma’lum darajada anglashilsa, tilak-havasga aylanadi

• TILAK-HAVASda kishi qanday maqsadga intilayotganini biladi, lekin bu maqsadga erishish yo’lini aniq bilmaydi. Agar amalga oshirish uchun vosita va yo’llar topilib qolsa, u to’la anglangan intilishga aylanadi.
• XOHISH - to’la anglangan intilishdir. Bunda Maqsad, vosita, Imkoniyat, natija ham anglashiladi. Xohish bilan oddiy irodaviy harakatlar(aktlar) boshlanib ketadi.

ii. Maqsad va vositalarni belgilash

• Biron maqsad va uni amalga oshirish vositalarini tanlash jarayonida chamalab ko’riladi. Biron maqsadni va bu maqsadni amalga oshirish yo’llarini belgilab beruvchi yoki belgilab bermovchi har qanday narsa harakatning motivi deyiladi.
• Irodaviy harakatlar motivlar asosida amalga oshiriladi.
• Motivni muhokama qilish va asoslash motivatsiyalash deyiladi.
• Ichki kurash, motivlar kurashi bo’lib,ko’pincha tafakkur va hissiyot orasida bo’ladi

iii. Qarorga kelish

• Qarorga kelish-ma’lum bir maqsad va bu maqsadni amalga oshirishning biron bir usuli yoki ma’lum yo’llari haqida to’xtash demakdir. Bunda motivlardan biri hal qiluvchi rol o’ynaydi. Bu qat’iyatlik va qat’iyatsizlik , subutsizlik bilan bog’liq.

hissiyotlar
sharoit
ehtiyoj
Tafakkur, xayol
Hal qiluvchi motiv kuchi
Turmush tajribasi, dunyoqarashi
Bo’ysunishi
Tempramenti, xarakteri
Buyruq, iltimos, taklif,
Qarorga kelish sabablari