Magistratura məRKƏZİ Əlyazması hüququnda
Yüklə 0,59 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl 3.1 Havanın çirklənməsinin yol verilən normaları və havanın keyfiyyət kateqoriyaları
- Cədvəl 3.2 Səhiyyə xidməti tərəfindən təyin olunmuş havanın keyfiyyətinin ilk standartları Qatışıqlar
52
Katalizator tozlarından baş verən itkinin qarşısını almaq üçün tsiklonlardan istifadə edilir. Tsiklonlardan çıxan tüstü qazları bir daha tozlardan təmizlənmək üçün elektrik süzgəcindən keçirilir. Məlumdur ki, destruktiv proseslərin çoxu yüksək təzyiq və temperatur şəraitində aparılır ki, bu da karbohidrogen itkisinə və bununla birlikdə gedən hidrogen-sulfidin atmosferi çirkləndirməsinə səbəb olur. Yüksək təzyiq və temperatur şəraitində aparılan proseslərdəki itki alçaq temperaturlu alkilləşmə və qaz fraksiyalayıcı proseslərdə baş verən itkiyə nisbətən bir neçə dəfə çox olur. Atmosferin hidrogen-sulfid və karbohidrogen buxarları ilə çirklənmə dərəcəsi emaldan alınan neft məhsullarının soyudulma sistemindən və benzin fraksiyasının sabitləşdirilməsindən də asılıdır. Neft məhsulu nə qədər dərin soyudulursa onun buxarlanmasından baş verən itki də bir o qədər az olur. Bu qayda ilə benzinin sabitlik dərəcəsi yüksəldikcə itki azalır. Benzində həll olmuş qazlar karbohidrogen qazlarının parsial təzyiqinin yüksəlməsi ilə nəticələnir. Atmosferə atılan hissəcikləri azaltmaq üçün müxtəlif qurğulardan istifadə olunur. Bunlar tozun çökməsi ilə bağlı olan hava təmizləyiciləri, hissəciklərin yanması ilə bağlı qurğular, elektrostatik toz tutanlar və yaxud elektrosüzgəclərdir. Elektrosüzgəclərin iş prinsipi kül hissəciklərinin elektrik sahəsində elektrik yükü qazanmaq qabiliyyətinə əsaslanır. Ayrılan tüstü qazlar filtrin lövhələrinin yanından keçdikdə, yüksək voltlu boşalma nəticəsində əmələ gələn ionlar və ya elektronlar toz hissəciklərini bombardman etməklə, onlara elektrik yükü ötürürlər. Yüklənmiş toz hissəcikləri cəlb olunaraq, torpaqlanmış metal kollektor lövhələrə çökürlər. Bu lövhələr dövrü olaraq mexaniki vibrasiya və ya çırpılma yolu ilə təmizlənir. Belə qurğular tüstü qazlarında olan hissəciklərin 99 %-ni tutub, saxlamağa qadirdirlər. Bu qurğuların işlənməsi üçün az elektrik enerjsi tələb olunur. Bundan başqa, belə süzgəclərə xidmət etmək çox asandır. Havanın orta keyfiyyəti o deməkdir ki, havadakı bir və ya daha çox qarışığın miqdarı müəyyən olunmuş standart qiymətin 50 %-ni aşır. Lakin, qarışıqlardan heç
53
biri 100 %-lik standart səviyyəsinə çatmır. Havanın yaxşı keyfiyyəti onu göstərir ki, qarışıqlardan heç birinin miqdarı müəyyən olunmuş standart qiymətlərin 50 %- ni keçmir. Ozon üçün bir müstəsna hal mövcuddur. Kükürd oksidlərini havaya buraxan mənbələrdən biri və bəlkədə başlıcası neft emalı müəssisələridir. Havada oksidlər su buxarı ilə reaksiyaya girərək, sulfit və sulfat turşularının kiçik damcılarını əmələ gətirir. Öz növbəsində sulfat turşusu havada olan kalsium və dəmir oksidləri ilə reaksiyaya girərək, kalsium və dəmirin sulfatlarını yaradır.
54
Kükürd oksidlərinin miqdarı ilə səciyyələnərək havanın keyfiyyəti son 25-30 ildə müəyyən qədər yaxşılaşsa da, kükürd oksidlərinin atmosferə olan tam tullantısı 1983-cü ildə 1975-ci ilə nisbətən təxminən 20 % azalmışdır. Atmosferin kükürd oksidləri ilə çirklənmə mənbələri bu müddət ərzində, bir yerdən başqa yerə, məsələn şəhər ərazilərindən kənd yerlərinə köçürülmüşdür. Neft və qazda azot oksidlərinin miqdarı yalnız 0,2 - 0,3 % -ə çatır, məhz bu azot havada oksigen vasitəsilə oksidləşir. Demək olar ki, azot 2-oksidi atmosferə atılan bütün azot oksidlərinin 10 %-ni təşkil etsədə, havadakı kimyəvi reaksiyaların mürəkkəb ardıcıllığı nəticəsində, azot oksidinin xeyli miqdarı daha təhlükəli birləşmə olan azot 2-oksidinə çevrilir. Tədqiqatçılar, atmosferdə azot 2-oksidinin olması ilə ölüm hallarının artması arasında əlaqə tapmağa çalışmışlar. Statistik təhlil göstərir ki, havada yüksək miqdarda azot 2-oksid olan rayonlarda ürək və xərçəng xəstəliklərindən ölənlərin sayı daha yüksək olur.
Havada
asılmış hissəciklər Kükürd oksidləri Karbon oksidləri Oksidləşdirilən ozon
Azot-2 oksid Karbohidrogen İl ərzində orta həndəsi Maksimal qatılıq (24 s) İllik orta qatılıq Maksimal qatılıq (24 s) Maksimal qatılıq (8 s) Maksimal qatılıq (1 s) Maksimal qatılıq (1 s) İllik orta qatılıq Maksimal qatılıq (3 s) 75 mkq m −3
260 mkq m −3
80 mkq m −3
365 mkq m −3
10 ml m −3
40 ml m −3
240 mkq m −3
100 mkq m −3
160 mkq m −3
0,03 0,14 9,0
35,0 0,12
0,053
Yüklə 0,59 Mb. Dostları ilə paylaş:
|