Ma`ruzachi: R. Murodov reja

Quyuq ekstraktlar -(Extracta spissa) o’ta qovuShqoq, idiShdan to’kil-maydigan asalsimon cho’ziladigan massa bo’lib, 25% gacha namlik saqlaydi, ular 3:1, 4:1, 5:1, 6:1 nisbatlarda tayyorlanadi.

• Quyuq ekstraktlar -(Extracta spissa) o’ta qovuShqoq, idiShdan to’kil-maydigan asalsimon cho’ziladigan massa bo’lib, 25% gacha namlik saqlaydi, ular 3:1, 4:1, 5:1, 6:1 nisbatlarda tayyorlanadi.
• Quruq ekstraktlar-(Extracta sicca) tolqon yoki tolqonga o’xShaydigan massa bo’lib, 5%* gacha namlik saqlaydi.
• Suyuq ekstraktlar (Extract fluida) - kontsentrlangan ajratmalar bo’lib, 50% dan ko’p namlik saqlaydi, ajratuvchi sifatida xar xil quvvatdagi etil spirtlar ishlatiladi.
• Suyuq ekstraktlar oson qo’zg’aluvchan spirt-suvli ajratmalar bo’lib, 1:1 nisbatda, ya’ni bir og’irlik qism xom aShyosidan bir xajmiy qism maxsulot olinadi. Suyuq ekstraktlar tayyorlaniShi nisbatan osonligi, ta’sir qiluvchi moddalar majmuasining tabiyligi, xom ashyo va tayyor maxsulot nisbatining oddiyligi bilan tibbiyotda keng ko’lamda ishlatishga imkoniyat beradi. Shu bilan birga ular Ekstraktiv moddalarga to’yingan bo’lib, saqlaSh xarorati pasayiShi yoki spirtning bir qismi uchib ketiShi bilan cho’kma xosil qiladi, bu esa suyuq ekstraktlarni taShiSh va saqlaShni ancha chegaralab qo’yadi.
• Suyuk ekstraktlarni taShiSh va saqlaShni ancha chegaralab ko’yadi. Suyuq ekstraktlar perkolyatsiya, reperkolyatsiya va boshqa usullarda oliniShi mumkin.

Perkolyatsiya usuli 1-8 mm gacha maydalangan xom ashyo alohida idiShda 100-150% (xom aShyoga nisbatan) ajratuvchi bilan bo’kiSh uchun 4 soatga qoldiriladi. So’ng xuddi nastoyka tayyorlashdagi kabi perkolyatorga o’tka-zilib, ajratuvchi bilan «oynasimon yuza» hosil qilib 1-2 kunga qoldiraladi. Keyin alohida idiShga umumiy mahsulotning 85% qismini perkolyatsiya qilib olinadi. Ikkinchi idiShga esa xom ashyo tarkibidagi ta’sir etuvchi modda tugaguncha perkolyatsiya davom ettiriladi va ajratma vakuum - bug’latgich asbobida 50-60°S haroratda quyuq holga keltirilib, birinchi idiShdagi ajratma bilan birlaShtiriladi va toza ajratuvchn bilan kerakli hajmgacha yetkaziladi. Ikkita idiShda perkolyatsiya qiliShdan maqsad, ta’sir qiluvchi moddaning asosiy qismini (85%) harorat ta’siriga uchratmaslikdir. Bu usul ishlab chiqariSh unumdorligi past bo’lganligi va harorat ta’sir ettiril-ganligi tufayli kam ishlatiladi.

• Perkolyatsiya usuli 1-8 mm gacha maydalangan xom ashyo alohida idiShda 100-150% (xom aShyoga nisbatan) ajratuvchi bilan bo’kiSh uchun 4 soatga qoldiriladi. So’ng xuddi nastoyka tayyorlashdagi kabi perkolyatorga o’tka-zilib, ajratuvchi bilan «oynasimon yuza» hosil qilib 1-2 kunga qoldiraladi. Keyin alohida idiShga umumiy mahsulotning 85% qismini perkolyatsiya qilib olinadi. Ikkinchi idiShga esa xom ashyo tarkibidagi ta’sir etuvchi modda tugaguncha perkolyatsiya davom ettiriladi va ajratma vakuum - bug’latgich asbobida 50-60°S haroratda quyuq holga keltirilib, birinchi idiShdagi ajratma bilan birlaShtiriladi va toza ajratuvchn bilan kerakli hajmgacha yetkaziladi. Ikkita idiShda perkolyatsiya qiliShdan maqsad, ta’sir qiluvchi moddaning asosiy qismini (85%) harorat ta’siriga uchratmaslikdir. Bu usul ishlab chiqariSh unumdorligi past bo’lganligi va harorat ta’sir ettiril-ganligi tufayli kam ishlatiladi.