Mavzu: O’quvchilarda mustaqil kitobxonlikni shakllantirish

Boshlang‘ich maktabda kitobxon oʻquvchilarni shakllantirish bosqichlari

• Mustaqil kitobxonlikni shakllantirish darslari o’quvchilarda mustaqil kitob tanlash va o’qish
• malakalarini shakllantiradi. Mustaqil o’qish malakasini shakllantirish 3-bosqichga bo’linadi:
• 1. Tayyorlov bosqichi. Bu 1-sinfning savod o’rgatish davriga to’g‘ri keladi. Unga darsning
• bir qismi − 17-20 daqiqasi ajratilgani uchun “STO’ mashg‘uloti” deb yuritiladi. Uning o’ziga xos
• xususiyatlari shundaki, o’qituvchi asarni o’zi tanlaydi, asarning kichik hajmda bo’lishiga va
• boshqa kitob tanlash tamoyillariga e’tibor beradi. Asarni o’qituvchining o’zi o’qib beradi.
• O’quvchilar asarni eshitishga, eshitganlarini idrok etishga, ularga soddagina baho berishga, asar
• mazmuni bilan sarlavhasining mosligini aniqlashga, asar mazmunini hikoya qilib berishga
• o’rgatiladi. Bu bosqichda o’quvchilar o’qish gigienasi va kitobga qanday munosabatda bo’lish
• bilan tanishadilar.

• 2. Boshlang‘ich bosqich. Bu 1-sinfning 2-yarim yilligiga to’g‘ri keladi. Bu bosqichda
• haftada 1 marta 45 daqiqalik dars uyushtiriladi. Asarni o’qishdan oldin o’quvchilar asar nomi va
• uning muallifi bilan tanishadilar, rasmlarini tomosha qiladilar, daftarlariga u haqda soddagina qilib
• muallif va asar nomini yozadilar. Asar elementar tarzda tahlil qilinadi. Tanlangan asar (kitob)
• yaxshi o’qiydigan o’quvchiga maxsus tayyorgarlikdan so’ng o’qitiladi. Asarning oson o’qiladigan
• o’rinlarini bo’sh o’qiydigan o’quvchilarga o’qitish ham mumkin. Bu ularda o’qishga qiziqish
• uyg‘otadi. Bu bosqichda o’quvchilar har xil tezlikda bo’g‘inlab o’qiydilar.

• 3. Asosiy bosqich. Bu bosqich 2-4-sinflarga to’g‘ri keladi. Bu davrda o’quvchilarning o’qish
• malakalarni mustahkamlanadi. Bunda o’quvchilarning sinfdan tashqari o’qiganlari baholanadi.
• Baholashda dastur talablariga asoslaniladi: o’qigan kitoblarining sifat o’zlashtirishiga, miqdoriga,
• o’qigan kitobiga munosabat bildira olishiga e’tibor beriladi. Bunda o’quvchilar muayyan mavzuga
• doir bir necha asarlarni o’qib keladilar, ularning ayrim o’rinlarini ifodali o’qib beradilar, o’qigan
• asarlarini o’zaro taqqoslaydilar.

• Mustaqil kitobxonlikni shakllantirish bosqichlari, dastur talablari, tarbiyaviy vazifalari
• o’quvchilarning qiziqishlari bilan belgilanadi. Masalan, tayyorlov bosqichida kichik hajmdagi
• asarni o’qituvchi o’qib bersa, o’qilganlar yuzasidan suhbat, qayta hikoyalash o’tkazilsa,
• boshlang‘ich bosqichda butun sinf o’quvchilari bir xil kitob bilan ta’minlanadi, barcha o’quvchilar
• bitta matn ustida ishlaydilar. Bunda bitta yozuvchi yoki bir mavzudagi asarlar ko’rgazmasi tashkil
• qilinadi. Asar ichda o’qishga topshirilishi, albomlar tayyorlanishi, kinofilm va diafilmlardan
• parchalar ko’rsatilishi, musiqiy daqiqalar o’tkazilish hamda asar mazmuni yuzasidan ijodiy
• rasmlar chizdirilishi ham mumkin. Bu jarayonda kitobni saqlash maqsadida uni yamash, o’rash
• o’rgatiladi, “Ertaklar bayrami”, “Ifodali o’qish tanlovi” o’tkaziladi.