Мцяллифдян
Yüklə 4,29 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bentonit
- Hidroslyuda.
~ 227 ~
Balıq yapıĢqanı Ģəraba olduqca yumĢaq təsir göstərib, onun tərkib hissələrinə toxunmur və öz xususiyyətlərini vermir. ġərabın balıq yapıĢqanı ilə iĢlənməsinin texnoloji səmərəsi bir çox cəhətdən onun iĢçi məhlulunun düzgün hazırlanmasından asılıdır. Onu hazırlamaq üçün balıq yapıĢqanı bıçaqla xırda-xırda doğranıb vannaya doldurulur, taxta cəkiclə əzilir, sonra iyini çıxartmaq üçün, günəĢ altında saxlanıb qurudulur. Bundan sonra 2- 3 gün suda isladılır (tez-tez suyu təzələməklə) və təmiz su əlavə edilməklə 5-8 faizli məhlulu hazırlanır. Bu məhlul su hamamında qarıĢdırmaq Ģərti ilə qızdırılır. QarıĢdırma yapıĢqan tamam həll olana qədər davam etdirilir və məhlul tordan keçirilərək istifadə olunur. ġəraba vurulmazdan əvvəl labaratoriyada balıq yapıĢqanı məhlulu hazırlanır və nümunəvi yapıĢqanlanma ilə dozası müəyyənləĢdirilir.
Mineral maddələrlə iĢləmə Ģərabçılıqda geniĢ tətbiq sahəsi tapmıĢdır. Belə maddələrə bentonit, poliakrilamid, palıqorskit, hidroslyuda, silisium 4-oksid, diatomit aiddir. Dispers minerallarla iĢlədikdə durulmanın əsasən koaqulyasiya (flokulyasiya) mexanizmi müĢahidə olunmaqla, durulducu ilə Ģərab komponentləri arasında qarĢılıqlı kimyəvi əlaqə yaranmır. ġərabı çirkləndirən xırda hissəciklərlə mineral durulducu arasında əsasən adsorbsiya prosesi baĢ verir. Bu vaxt mineralların hissəcikləri ilə Ģərabdakı hissəciklərin birləĢməsindən iri kütlə alınır. ġərabın yaxĢı durulması və sabitləĢdirilməsi üçün, bulanıqlığın tip və xarekterindən asılı olaraq, bu və ya digər mineral seçilir. Zülal bulanlıqlı Ģirə və Ģərablar bentonit, palıqorskit, hidroslyuda, kaolin və baĢqa dispers minerallarla iĢlənə bilər. Bentonit - Ģirə və Ģərabın universal durulducusu və sabitləĢ- diricisi kimi daha geniĢ tətbiq sahəsi tapmıĢdır. O, əsasən ~ 228 ~
montmorillonit və beydelit qrup minerallarından ibarətdir. Xarici görüĢcə bentonit boz yaxud çəhrayı çalarlı ağ tozdur. Müsbət yüklü kolloidlərə malik Ģərablar bentonitin köməkliyi ilə duruldulur. Nəm bentonit istifadədən əvvəl 120 0 C temperaturda 30-35 dəqiqə qurudulur. Bentonitin optimal dozası hər bir fərdi hal üçün sınaq iĢlənmə ilə müəyyən olunur. Sınaq iĢlənmə mütləq istehsalat Ģəraitində tətbiq olunan bentonit və su ilə aparılmalıdır. Bu iĢlənmədə kifayət qədər duruluq və sabitlik yaradan bentonit dozası müəyyənləĢdirilir. Ġstehsalat Ģəraitində bentonit zərif toz halına düĢənədək ələnir. Sonra dörd qat artıq miqdarda su ilə qarıĢdırılır. AlınmıĢ qarıĢıq isti buğla 70-75 0 C temperatura qədər qızdırılır və ĢiĢməsi üçün 1 gün saxlanır. Sonra həmin kütlə ikinci dəfə qarıĢdırılır və ondan istifadə edərək Ģərabda 5-10%-li suspenziya hazırlanır. Suspenziya gözcüyünün diametri 2-3 mm olan tordan süzüldükdən sonra istifadə üçün yararlı olur. Ġstehsalat Ģəraitində durultma aparmaq üçün sınaq iĢlənməsi əsasında müəyyənləĢdirilmiĢ suspenziya az miqdarda duruldulacaq Ģirə yaxud Ģərab ilə qarıĢdırılır. QarıĢdırılma fasiləsiz aparılmaqla, məhlul dərhal əsas qaba vurulur. Çöküntünün əmələ gəlməsi və sıxlaĢması üçün material 10 günə qədər sakit saxlanır. Bentonit su suspenziyasında mənfi yüklü olur və Ģərab ilə qarıĢdırıldıqda kolloidlərin yükünü
neytrallaĢdırır. Bulanlıq hissəciklər yapıĢqanlanır, irilənir və çökür. DurulmuĢ material eyni vaxtda süzgəcdən keçirilməklə çöküntüdən ayrılır. Bentonit çöküntüsünün tərkibində qalan Ģərabı ayırmaq məqsədi ilə onu sıxır yaxud sentrifuqadan keçirirlər. Bentonitlə Ģərabı iĢlədikdə zülal maddələri çökür, oksidləĢdirici fermentlər adsorbsiya olunur, iy və dadda olan çatıĢmazlıqlar aradan qalxaraq Ģərab durulur. Süfrə Ģərablarını iĢləmək üçün jelatin, balıq yapıĢqanı və bentonitin aĢağıdakı dozasından istifadə olunur: ağ süfrə Ģərab- larını iĢləmək üçün balıq yapıĢqanı 1,2-2,5 q/hl, jelatin 2-8 q/hl; qırmızı süfrə Ģərabları üçün jelatin 8-15 q/hl, bentonit (ordinarlar üçün) 2-10 q/dm 3 . ~ 229 ~
Palıqorskit. Çerkasski (Ukrayna) palıqorskiti özünü təbəqəli – lentli quruluĢlu uzanmıĢ formalı kristallarla gilli mineral kimi göstərir. Palıqorskit bentonitdən (montmorillonit) ikinci məsaməliyinin böyük səthi ilə fərqlənir ki, bu ona yüksək sorbsiya etmə xassəsi verir. Palıqorskitin və Çerkasski mənĢəli digər mineralların əsas üstünlüyü ondan ibarətdir ki, onlar sulu suspenziya hazırlanması üçün uzun müddət tələb etmir, bentonitə nisbətən materialın durulma müddətini 2 dəfədən çox qısaldır, az həcmdə çöküntü əmələ gətirməklə Ģərab itkisini azaldır. Palıqorskit quru binalarda saxlanır. Onu tətbiq etməzdən əvvəl 120
0 C temperaturda 30-50 dəqiqə qurudurlar. ġərabı iĢləmək üçün palıqorskitin 20 faizli sulu suspenziyasından istifadə olunur. O, qarıĢdırıcıya malik ölçü qablarında hazırlanır, toz halına qədər xırdalanmıĢ palıqorskit isti su ilə (75-80 0 C) 1:3 nisbətində qarıĢdırılır və 3-4 saatdan sonra suspenziya bir cinsli zərif dispesirli kütlə alınana qədər intensiv qarıĢdırılır. Sonra qaba (20% qatılıqda polıqorskit almaq üçün) codluğu 6 mq. ekv/dm 3 -dan çox olmayan su əlavə olunur. Palıqorskit suspenziyasını 6 günə qədər saxlamaq olar. ġərabı iĢləmək üçün, lazım olan palıqorskitin 20%-li sulu suspenziyasının miqdarı, təlimata uyğun sınaq iĢləməsi əsasında hər bir fərdi hal üçün, ayrıca müəyyən olunur. Suspenziya, iĢlənən materialla aralıq qabda təqribən 1:1 nisbətində qarıĢdırılır və sonra fasiləsiz qarıĢdırmaqla əsas qaba verilir. Bu proses 1-2 saat müddətində suspenziyanın bütün həcmdə bərabər yayılmasına qədər aparılır. Sakit saxlanma dövründə hər gün çöküntüdən orta nümunə götürülür və (FEK-də) iĢıq sıxlığına görə durulmasına nəzarət olunur. Durulmanın qurtarmasını iĢıq sıxlığının minumum qiymət almasına əsasən bilmək olar. Proses qurtardıqdan sonra material dekantasiya yolu ilə çöküntüdən ayrılır və sücgəcdən keçirilir. Palıqorskitlə iĢlənmə lazım gələrsə, sarı qan duzu və jelatinlə birlikdə aparıla bilər. Hidroslyuda. Çerksski mənĢəli hidroslyuda özünü yaĢıltəhər, Yüklə 4,29 Mb. Dostları ilə paylaş:
|