əvəz həsənov
ƏLAQƏLƏNDİRİCİ (AzƏRBAyCAN), HuMANİTAR
ARAşDıRMALAR CƏMİyyƏTİNİN DİReKTORu
ən sevimli filmi: “Bütün filmlər məhəbbət haqqındadır” və
“Dirçəliş”
“ Mən insanları tanımağa maraq göstərirəm və insanların həyatında
baş vermiş hadisələrdən bəhs edən filmləri xoşlayıram”.
Bir il yarımdır ki, biz bu filmləri nümayiş
etdiririk. Bu dövr ərzində insanların ilkin
mərhələdəki tərəddüdünə baxmayaraq,
əslində filmlərlə bağlı bəzi canlı
müzakirələrdə iştirak etməyə can
atdığının, şahidi, olduq. Bunun üçün
bizdən sadəcə əlverişli şərait yartmaq
tələb olunurdu.
Moderator kimi müzakirə prosesini
idarə etməyi, tamaşaçıları sual verməyə
ürəkləndirməyi, bir-birlərini sorğu-sual
etmələrinə şərait yaratmağı özümə borc
bilirdim. Mən başa düşürdüm ki, əgər
bunları düzgün şəkildə etsəm, nəticədə
effektiv və maraqlı müzakirə alınacaq.
şəki şəhərindəki film nümayişi buna ən
gözəl nümunədir. Biz “Bütün filmlər
məhəbbət haqqındadır” filmini nümayiş
etdirirdik. Auditoriyadakı əksər kişi
tamaşaçılar filmin baş qəhrəmanları
slavik və elmiranın taleyinə tamamilə
etinasız yanaşdılar.
salondakı yaşlı bir qadının nə isə demək
istədiyini sezdim və biz ona söz verəndə
müzakirələr sözün əsl mənasında
qızışdı: “Məgər siz də onlar kimi bu
dəhşətli müharibəni yaşamamısınız, öz
gənclərinizi itirməmisiniz? Məgər siz öz
oğul və qızlarınızı, atalarınızı,
qardaşlarınızı itirməmisiniz? Axı nə
haqla aramızdakı problemləri həll
etməyin yeganə yolunun müharibə
olduğunu deyirsiniz?” deyərək onların
üstünə qışqırdı.
ölkənin bütün regionlarına etdiyimiz
səfərlər nəticəsində bizə məlum oldu ki,
bir çox insanlar münaqişənin, o
cümlədən erməni və azərbaycanlılar
arasındakı əlaqələrin tarixindən
doğrudan da bixəbərdir. Bölgələrdə
yaşayan əksər azərbaycanlılar üçün
ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi
tamamilə yeni mövzudur. Böyük
şəhərlərdən fərqli olaraq əyalətlərdəki
insanlar ermənilər haqqında təsəvvürə
malik deyil. Onların bildikləri, sadəcə,
televiziyada göstərilənlərdir. Daha
sonra, onlar bizim filmlərə baxarkən
ekranda sadə bir qadın gördülər. Həmin
qadın onlara cox bənzəyirdi, amma
erməni idi.
Moderator kimi mən daim münaqişə
haqqında verilən suallara cavab verirdim
və keçmişdə vəziyyətin necə olması
haqqında danışırdım. Auditoriyanın
mülahizələri, şərhləri və suallarına
cavab vermək üçün münaqişənin tarixi
haqqında zəruri məlumatlara sahib
olmalısınız. Əksər insanlar əvvəllər
münaqişə haqqında fərqli nəzər nöqtəsi
ilə rastlaşmayıb. Bu səbədən onlar artıq
formalaşmış mövqelərinin sual altına
qoyulmasından məmnun deyildilər.
Bir dəfə “Bütün filmlər məhəbbət
haqqındadır” filmini nümayiş etdirərkən
səs gücləndiricilərdə nasazlıq yarandı.
Biz problemi həll edənə kimi
auditoriyadakı tamaşaçılar filmə səssiz
baxırıdı. Onlar filmin nədən bəhs etdiyini
bilmək istəyirdi. Mən də onlara filmin
erməni ilə azərbaycanlının qarışıq
nikahından bəhs etdiyini dedim. Amma
mən onlara kimin kim olduğu haqqında
məlumat vermədim. Bütün tamaşaçılar
slavikin azərbaycanlı, həyat yoldaşı
elmiranın isə erməni olduğununa əmin
idi. Filmin səsi gələndə onlar
yanıldıqlarını anladılar və
Kİno dİaloqları
44
hamı çox təəccübləndi. Bu mənim,
xüsusilə də tamaşaçılar üçün çox gözəl
təcrübə oldu. çünki onlar faktiki olaraq
filmin qəhrəmanlarının milliyyəti
arasında fərq qoya bilmədiklərini dərk
etdilər.
Bəzən biz ilk başdakı qərəzli mövqelərin
əlavə səylərimiz olmadan tədricən
konstruktiv müzakirələrə çevrildiyini
müşahidə edirdik. Məsələn, Gəncədə
universitet müəllimlərindən ibarət
auditoriyada qızğın müzakirələr getdi.
Onların əksəriyyəti ermənilərlə sülhün
mümkün olmadığını təkid edirdi. Orta
yaşlı qadın söz alaraq bizi, yəni
təşkilatçıları ermənilərə qarşı xeyli
tolerant olmaqda günahlandırdı. Buna
baxmayaraq o, çıxışına davam edərək
bizim az öncə dediklərmizin eynisini
təkrar etməyə başladı: “Azərbaycan
regionda sülhün olmasında maraqlıdır.
Biz iqtisadi sabitliklə yanaşı, siyasi
sabitlik haqqında da düşünməliyik”.
Həmkarlarımla bir-birmizə nəzər
saldıqdan sonra ona öz fikirlərini
tamamlamaq üçün kifayət qədər
vaxt verdik.
Cəlilabad şəhərindəki auditoriyada həm
gənclər, həm yaşlılar yer almışdı. Gənc
qızlardan biri cidd-cəhdlə hər kəsi
vətənpərvərliklə bağlı filmlərin
əhəmiyyətinə inandırmağa çalışırdı.
Bu məqamda orta məktəbdə çalışan
ədəbiyyat müəlliməsi onun sözünə
müdaxilə edərək, öz çıxışı ilə hamını
susmağa və bir anlıq düşünməyə vadar
etdi: “Bu müharibə bizi torpaqlarımızdan
və bu bölgədə dostcasına yaşamaq
ümidindən məhrum etdi. Bizim kimi
ermənilər də əziyyət çəkib. Əgər bölgəni
yenidən uçuruma sürükləsək, bu
danışıqların heç bir əhəmiyyəti
olmayacaq. Hər iki xalq başa düşməlidir
ki, bu bölgə siyasətçilərin deyil. Bura
bizim xalqlara və bizdən sonra gələcək
nəsillərə aiddir. Bir-birimizlə danışmağa
başlamasaq, başqaları həmişə bizim
əvəzimizə danışacaq”.
45
BİR-BİRİMızLƏ
DANışMAğA
BAşLAMAsAQ,
BAşQALARı HƏMİşƏ
BİzıM ƏVƏzİMİzƏ
DANışACAQ.
2-Cİ HİssƏ