3.3. Asar muallifi va uning yashagan davri. Š¢
l
ё
zmadagi asar muallifi va uning yashagan davri t
¢
risida ixcham malumot
keltirilishi zarur. Odatda shar
š
tarixchilari nomlari ixcham tarzda va t
¢
la
keltirilishi, imkon darajasida nomlar originalda yani arab alifbosida berilishi kerak.
Muallifning tu
ilgan yili va vafoti, yaratgan asosiy asarlari, ularning
š
is
š
acha
mazmuni keltirilishi ma
š
sadga muvofi
š
dir. Shuningdek, muallif yashagan davr,
jamiyat t
¢
risida
am talabalarga tushuncha berish zarur.
3.4. Asarning tarkibi va mazmuni ta lili Talabalarga manbaning kodikologik xusiyatlaridan tash=ari ¸zma
manbalardagi asarning tarkibi va umumiy mazmunini sham tushuntirish
lozim. Bularni B.A.Àshmedov manbaning ichki belgilari deb atagan
10
.
Asar mazmuni va uning tarkibini tushuntirishda pedagoglar talabalarga
=uyidagi ilmiy malumotlarni berishi zarur deb shisoblayman.
1.
Asarning umumiy xarakteri;
2.
Asarning tarkibini tashlili;
3.
Asarning mazmunini tashlil =ilish, \oyaviy-si¸siy saviyasi va
ilmiy =iymatini ani=lash masalalari nazarda tutadi;
4.
Asarning ziga xos xususiyatlari;
5.
Asarning z soshasiga = shgan yangiligi va uning ilmiy
ashamiyatini ani=lash.
3.5.
Manbadagi asarning umumiy xarakteri. Manbadagi asarning umumiy xarakteri deganda, asar
mazmunining umumiy tarixga, masalan, «Tarixi Tabariy», «Ravzat us-
safo», «Jomi ut-tavorix» kabi asarlarga xos xususiyatlarini ani=lash
nazarda tutiladi. ¨ki sulolalar tarixi-«Tarixi Baysha=iy», «Tarixi
salotini man\itiya» kabi asarlarga xos xususiyatlarni ani=lash
tushuniladi.
Bulardan tash=ari yana xotira xarakterdagi manbalar-«Temur
tuzuklari», «Boburnoma», «Tarixi Rashidiy» kabi asarlar xususiyatlari
sham mavjud.
Sof tarixiy asarlardan tash=ari manba sifatida yana tazkiralar-
shoirlar, adiblar va tasavuf namo¸ndalari t \risidagi majmualar sham
katta ilmiy tarixiy ashamiyatga ega.
Din namo¸ndalar t \risida agiografik xarakterdagi asarlar sham
mushim tarixiy manba b lib xizmat =ilishi mumkin. Bulardan tash=ari
¸zma ¸dgorliklardan, ayni=sa, maktublar va shujjatlar namunalaridan
manbashunoslik darslarida va shu soshaga oid maxsus tad=i=otlarda
foydalanish mumkin
11
.
10
Ûøà æîéäà.
11
Ûøà àñàð. 68, 263 âà áîø=à áåòëàð.
21
Bu erda keltirilgan asar xarakteri t \risidagi malumotlar
bakalavrlar uchun kifoya deb shisoblayman. ¨zma manba va undagi
asar t \risidagi bosh=a tafsilotlar maxsus ilmiy tad=i=otlarda istifoda
etiladi.