Microsoft Word Dede-Qorqud-2015-3
Yüklə 2,92 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- KÜRMÜKOBA MƏRASİMİNİN TARİXİ KÖKLƏRİ Xülasə
- Açar sözlər
- Keywords
Dədə Qorqud ● 2015/I I I 23 Məhəbbət PAŞAYEVA ADİU “Azərbaycan tarixi” kafedrasının professoru, tarix elmləri doktoru, AMEA Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun aparıcı elmi işçisi e-mail: pashayeva.m@gmail.com KÜRMÜKOBA MƏRASİMİNİN TARİXİ KÖKLƏRİ Xülasə Hazırda Azərbaycanda müxtəlif dini dünyagörüşlərin, xristianlığa və islamaqədər inancların qorunub saxlanması, onların bir-birilə qaynayıb qarışması- dinlərin sinkretizmi eyni sitayiş yerinin həm müsəlman, həm də xristian əhali tərəfindən ziyarət edilməsinə gətirib çıxarmışdır. Belə inanc yerləri içə- risində, müxtəlif dinlərdən olan minlərlə ziyarətçinin axışdığı Kürmük məbədi xüsusi yer tutur. Tarixi- etnoqrafik araşdırmalar nəticəsində məlum olmuşdur ki, Kürmük məbədi Ay məbədinin yerində inşa olunmuşdur. Hazırda da burada kökü ibtidai dinlərə uzanan “Kürmükoba” adlı bir mərasim icra edilir. Bu mərasimə həm xristian, həm də islam dini elementləri daxil edilsə də, “Kürmükoba” Kürmük çayının şərəfinə keçirilən qədim ayinin izlərini daşıyır. Bu mərasimin ildə iki dəfə Kürmük çayının daşma möv- sümündə keçirilməsi də onun xristianlıq dövründən çox öncə mövcud olduğunu və qədim bir təbiət ayini olduğunu təsdiq edir. Göründüyü kimi, bu günədək Kürmükoba bayramı öz ilkin mahiyyətini itirməmiş və günümüzədək keçmiş ənənəsini qoruyub saxlanmışdır. Açar sözlər: ayin, məbəd, inanclar, adət-ənənələr, din THE HISTORICAL ROOTS OF THE HOLIDAY KURMUKOBA Summary In this way they preserved them into the new classical ideology. Nowadays in Azerbaijan because of the preserved views of different religions and beliefs practiced before the appearance of Christianism and Islam , and of course because of their interlacement –which is the syncretism of religion ,caused the fact that some religious places are visited by both Muslims and Christians. Among these places of pilgrimage, the temple of Kurmuk occupies a special place. A ceremony called Kurmukoba which roots belong back to primary religions is now being held here. Though religious elements of both Christianity and Islam are incorporated in this ceremony, “Kurmukoba” carries ancient signs of the rituals that were held in honor of the river Kumruk. The celebration of this ceremony twice a year during the Kumruk River flood proves that this ceremony was an ancient nature ritual and existed long before Christianity. As a matter of fact, Kumrukoba Ceremony hasn’t lost its preliminary essence and had stored ancient tradition up to nowadays. Keywords: ritual, temple, worship, tradition, religion ИСТОРИЧЕСКИЕ КОРНИ ПРАЗДНИКА КУРМУКОБА /KURMUKOBA Резюме В настоящее время в Азербайджане в результате сохранения различных религиозных мировоззрений, дохристианcких и доисламских верований, переплетения их друг с другом, т.е. синкретизма религии, одни и те же культовые места поклонения и религиозных обрядов посе- щаются как мусульманами, так и христианами. Среди таких мест паломничества особое место занимает Курмукский храм. В настоящее время здесь проводится обряд «Курмукоба /Kurmukoba», который своими корнями связан с первобытными верованиями. Несмотря на то, что эта церемония включает в себя как христианские, так и мусульман- ские религиозные элементы, Курмукоба/ Kurmukoba имеет следы древнего обряда, который проводился в честь реки Курмук/ Курmuk. Проведение этой церемонии 2 раза в году в период разлива реки Курмук/ Kurmuk доказывает, что этот обряд появился задолго до христианства и является древним ритуалом, связанным с природой. Праздник Курмукоба/ Kurmukoba и по сей день не потерял своей первоначальной сути и значения, и сохранил свои древние традиции. Dədə Qorqud ● 2015/I I I 24 Ключевые слова: обряд, храм, верования, традиции, религия İşin məqsədi. Kürmükoba bayramının mənşəyinin, tarixi köklərinin antik mən- bələr və arxeoloji-etnoqrafik materialar əsasında müəyyənləşdirilməsi. Qədim dövrlər- dən müxtəlif mədəniyyətlərin və dinlərin formalaşdığı Azərbaycan spesifik, rəngarəng, zəngin mədəni irsə sahibdir. Azərbaycan mədəni irsində islama qədərki inancların izlə- rinin üzə çıxarılmasında Azərbaycan tarixini ən mühüm mərhələlərindən birini təşkil edən Qafqaz Albaniyası dövrü xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycanlıların mənəvi irsini təşkil edən alban mədəniyyəti və etnosu tarixi zaman çərçivəsində müəyyən transformasiyaya uğrasa da, alban mədəniyyətinin zəngin və qədim ənənələrinin izləri azərbaycanlıların tarixi abidələrində, mərasim ayinlərində, xalq inanclarında bu gü- nədək öz canlılığını qoruya bilmişdir. Hazırda Azərbaycan əhalisinin inancından asılı olmayaraq Komrad, Armatay, Kürmük kimi qədim alban məbədlərini ziyarət etməsi alban tayfalarının varisləri olaraq onların xristianlıq və islam dininin qəbulundan sonra belə öz qədim ənənələrini unut- madıqlarını göstərir. Azərbaycanda müxtəlif dini dünyagörüşlərin, xristianlığa və isla- maqədərki inancların qorunub saxlanması, onların bir-birilə qaynayıb qarışması eyni sitayiş yerinin həm müsəlman, həm də xristian əhali tərəfindən ziyarət edilməsinə, dini sinkretizmə gətirib çıxarmışdır. Azərbaycanın Qəbələ rayonunda Komrad, Zaqatala ra- yonunda Pəriqala, Şəki rayonunda Kiş, Qax rayonunda Kürmük məbədi kimi yüksək dağ zirvələrində alban dövründən qalma qədim inanc yerlərini istər xristian, istərsə də müsəlman əhali eyni dərəcədə inanaraq ziyarət edirlər. Belə inanc yerlərində dinlərin sinkretizmi müxtəlif formalarda müşahidə edilməkdədir. Qax rayonu ərazisində yerləşən qədim alban məbədi olan Kürmük məbədi də həm xristian, həm də müsəlman əhalinin ziyarət etdiyi qədim inanc yerlərindən biri- dir (şəkil1). Yüklə 2,92 Mb. Dostları ilə paylaş:
|