www.uemu.birolmali.com
Urmu Kitabxanasi
36
kimisä kiminläsä qovuşdurmaq vä s. üçün dä istifadä edä bilärsiniz.
Ümumilikdä, sual-cavab bändi ilä älaqädar mäqbul vä qeyri-mäqbul olan iki färqli nüans barädä:
Mäqbul olanlar:
Ävväla – täräfdaş här däfä özünü açdıqca, onun bu addımı alqışlanmalıdır ki, daha da «därinä» getmäyä ruhlansın,
mäsälän, «Halaldı sänin cäsarätinä», «Afärin, män säni elä bu cür dä tanıyırdım» vä s. kimi cümlälärlä. kinci isä – täräfdaş,
bäzän özünü açmaqda, näyisä demäkdä täräddüd edä bilär. Bu zaman onu täläsdirmäk, näyäsä mäcbur etmäk lazım deyil vä
bu, äksinä, onun daha da qapanmasına säbäb olar. Yaxşı olardı ki, diqqät yayındırılsın, ona istirahät verilsin. Vä bir qädär
ordan-burdan söhbät edändän sonra yenidän o mövzuya qayıdılsın. «Rezonans effekti» axır ki, täräf-müqabilinizä täkan
veräsidir (qeyd olunmalıdır ki, müsahibin fikirlärinin qäfildän tormozlanıb, täräddüdlü formaya keçmäsi, onun ağrılı
mövzuya, yaxud sirlärinä gälib yetişmäsinin älamätidir vä psixoanalitikada bu mäqam, pasientin düşüncälärinä nüfuz
etmäk üçün mühüm vasitä kimi tanınır. Lakin adi ünsiyyätdä bu hala interpretasiya vermäk bir qädär qälizdir, çünki bunun
säbäbi çox şey ola bilär).
Qeyri-mäqbul olanlar (imperativlär):
Ävväla, sual gözlänilmädän, hazırda gedän söhbätlä älaqäländirilmädän verilmälidir. Yäni ävvälcädän här hansı räy
formalaşmasına imkan yaradılmamalıdır. Mäs., inadkarlığın – tärslik, dikbaşlıq, mänäm-mänämlik, saymazlıq kimi
yozulduğu söhbätdä, täräf-müqabilä sual verilsä ki, «bäs sän inadkarlığı necä qiymätländirirsän?», täbii ki, çox böyük äksär
adamlar («özgälärinin räyindän asılı adamlar») buna mänfi cavab veräcäk. Äksinä, onun prinsipiallıq, qätiyyätlilik kimi
yozulduğu mäqamlarda isä – müsbät cavab, hansı ki, bunun heç biri onun häqiqi mövqeyi deyil; kincisi – sual
depersonifikasiya etdirilmälidir, yäni täräf-müqabillä birbaşa älaqäländirilmämälidir. Mäs., «Siz täsadüfän qısqanc
deyilsiniz ki?» sualının mäqsädi aydın görünmädiyindän, o, täräfdaşın hürkmäsinä, cavabını mäsuliyyätlä ölçüb-biçmäsinä
vä quraşdırmasına säbäb olacaq («göräsän, o, bu xasiyyäti mänä näyä görä sırayır?»); Üçüncü şärt – onun bäyändiyi
xüsusiyyätin ikili säciyyä daşıdığını näzärä almaqdır. Belä ki, insan täkcä özündä olan yox, häm dä olmayıb, olmasını
arzuladığı cähätlärä dä, müsbät münasibät bäsläyä bilär. Sıxışdırılmış «Freyd arzuları» olan bu spesifik çalarlar onun
kompleks vä meyllärini üzä çıxarmaq baxımından ähämiyyätlidir. Ägär näzärä alınsa ki, häqiqi därin dostluq vä mähäbbät –
xaraktercä äks, zidd, bir-birini tamamlayan adamlar arasında meydana çıxır, o zaman, onun ehtiyac duyduğu cähätlärin
hansı olduğunu müäyyän etmäkdä bu nüansın mövqeyi olduqca böyükdür.
Mövqelär arxasında maraqlar, säxavätlär arxasında tämännalar gizlänir. Täzahürlär yalnız sadälövhlärin
fantaziyalarında öz mahiyyätläri ilä mütabiq olur. nsanın da häqiqi siması onun häväslärindä, instinktlärindä,
emosiyalarında, yuxularında, fantaziyalarında, meyllärindä, arzularında, heyrätlärindä, qorxularında, jest vä
pozalarında, maneralarında, danışıq vä ya häräkätläri zamanı buraxdığı sähvlärindä, täbässümünün formasında,
gözlärinin ifadäsindä, tänäffüsünün tezliyindä, baxışlarında, sosial väziyyätindä, mimikasında, peşä
mänsubiyyätindä, bioqrafiyasında, häyat vä peşä täcrübäsindä, cinsi, etnik, dini, sinfi vä i.a. mänsubiyyätindä
vä s. gizlänir. Bunları mänalandıra bilmädän – insanlar üzärindä hakimiyyät qazana bilmäk qeyri-mümkündür.
Sadalanan bütün bu metodlar insanı tädqiq etmäyin, öyränmäyin, tanımağın, onun daxili dünyasına nüfuz
etmäyin vä s. başlıca vasitäläri idi. Bunlardan savayı, kiminsä danışıqlarındakı mäntiqi uyğunsuzluq, oxuduğu
kitab, qäzet, izlädiyi televiziya verilişi, xoşladığı täam, nümayiş etdirdiyi räftar modeli, saxladığı yadigar,
yuxusunun interpretasiyası vä s. äsasında onun barädä näticä çıxarmaq da bu qäbildän olan vasitälärdändir.
Beläliklä, täräf-müqabilin kimliyi mälumdur. Onun zäif-güclü cähätläri, istäkläri, täläbatları, ehtiyacları, arzu
vä maraqları, xüsusiyyätläri vä s. barädä ümumi täsävvür var. Eyni zamanda, strategiyanız da mälumdur. Qalır,
bir täkcä hämin mäqsädi häyata keçirmäk üçün, täräf-müqabilin aşkar etdiyiniz bu parametrlärinä uyğun gälän
taktikanı seçmäk. Bu isä növbäti fäslin mövzusudur.
III фясил.
B R SIRA TAKT K RÄFTAR VÄ ÜNS YYÄT FÄNDLÄR
Strategiyanın yuxarıda sadalanmış dörd növünä uyğun olaraq, taktikanın da dörd növü mövcuddur: 1) Tanış
olmaq vä ya mövcud tanışlığı qorumaq mäqsädinä xidmät edän taktika; 2) Emosional härarät almaq, vermäk
mäqsädinä xidmät edän taktika; 3) nformasiya almaq, vermäk mäqsädinä xidmät edän taktika; 4) Kimisä näyäsä
tährik, sövq etmäk, onu öz täräfinä çäkmäk, fäaliyyätini stimullaşdırmaq vä s. mäqsädinä xidmät edän taktika.
Özlüyündä, bu fäsildä izah edäcäyimiz variantlar müäyyän mänada Aristotel («Näfs barädä»)
Teofrast
(«Xarakterlär»)
M.Monten J.Labrüyer
J.Laroşfuko
A.fon Kniqqe («Räftar mädäniyyäti», 1788)
Deyl Karneqi («Necä nüfuz qazanmalı»...) vä b. xätti ilä gälän ünsiyyät psixologiyasının davamı kimi dä qäbul
oluna bilär. Lakin onlardan färqli olaraq bizim üçün bu xätt mäqsäd yox, ümumi işdä hansısa hälqädir vä üstälik
dä ki, burada onların heç biri täkrar olunmayıb, mäsäläyä tamam başqa aspektdän yanaşıldığını, mütäxässislär
aydın sezä bilär.
Dostları ilə paylaş: |