698
xanım. Ümmülbəninin Həzrət Əli (ə)‐dan dörd oğlu olmuşdur: Abbas,
Cəfər, Abdullah və Osman. Dördü də aşura günü Kərbəlada şəhid
olmuşdular.
Ünas – qadınlar
Ünfan, ünfən – istəmədən, məcburi
Üruc – yüksəlmə
Üryan – lüt
Üsəra – əsirlər
Üstüxan – sümük
Üşşaq – aşiqlər
Üzar – yanaq, üz
Üzma – çox böyük
V
Vadiyi‐Sina – Sina vadisi
Vadiyi‐eymən – əmin‐əmanlıq vadisi
Va vələda – vay, övladım!
Va əsəfa – vay, təəssüflər olsun!
Vaveyla – heyf, təəssüf; bağırtı, fəryad
Vaqiə – hadisə, əhvalat; yuxu, röya
Varisi‐Heydər – Həzrət Əli (ə)‐ın varisi
Vəcahət – gözəllik, gözəl üz
Vəch – üz, sima; üsul, tərz; səbəb, vasitə; qiymət, dəyər
Vəcih – gözəl, lətif
Vəhid – tək‐tənha
Vəhşü tüyur – vəhşi heyvanlar və quşlar
Vəqf – savab bir iş üçün ayrılmış mülk, mal və s.; Əhli‐Beyt (ə) aşiqlərinin
ayırdıqları vəsait hesabına tərtib edilən məclislər.
Vəqti‐zəval – tələf olma, məhv olma vaxtı
Vəliyullah – Allahın vəlisi; Həzrət Əli (ə)‐ın ləqəblərindən biri
Vəsf – tərif etmə, təsvir etmə
Vəsl – birləşmə, qovuşma, vüsala çatma
Vəsiyyi‐Peyğəmbər – Peyğəmbərin (s) canişini, Həzrət Əli (ə)‐a işarədir.
Vətənqərib – vətəndən ayrı düşmə
Vəz‐züha – Qurani‐Kərimin 93‐cü surəsi. Səhər və səhər işığı mənası
verir.
699
Virdi‐zəban – dilin əzbəri
Vükəla – bur. nümayəndələr
Vürud – daxil olma
Vüs`əti‐aləm – geniş dünya
Vüzu – dəstəmaz
Y
Yasin – Qur`ani‐Kərimin 36‐cı surəsi
Yavər – köməkçi, yardımçı
Yekkəvü tənha – tək‐tənha
Yeksər – başdan‐başa, tamamilə
Yeksan – düz, bərabər
Yəbni – “ya ibni”, “ey mənim oğlum” deməkdir
Yədullah – Allahın əli
Yəhya (ə) – Bəni İsrail peyğmbərlərindən Zəkəriyya (ə) peyğəmbərin
oğludur. Yəhudilər tərəfindən qətlə yetirilmişdi.
Yə`qub (ə) – Qurani‐Kərimdə adı çəkilən peyğəmbərlərdəndir. Yusif (ə)
peyğəmbərin atası, İshaq (ə)‐ın oğludur. Bir adı da İsrail olduğundan bu
nəsildən olanlara Bəni İsrail deyilir. Böyük oğlunun adı Yəhud
olduğundan sonradan onlara yəhudi deyilmişdir.
Yəmin – sağ, sağ tərəf
Yəsar – sol, sol tərəf
Yəsrib – Mədinə şəhərinin qədim adı
Yəzid ibn Müaviyə – atası Müaviyə öldükdən sonra hakimiyyətə gələn
ikinci Əməvi xəlifəsi. Əhli‐Beyt (ə)‐ın qatı düşmənlərindən biri, Kərbəla
faciəsinin əsas baiskarı.
Yövmi‐ərəsat – Məhşər günü
Yusifi‐Kən`an – Yəqub peyğəmbərin on iki oğlundan ən kiçiyi, Qurani‐
Kərimin 12‐ci Yusif surəsi onun haqqındadır.
Z
Zadeyi‐Mərcanə – Mərcanənin övladı. İbn Ziyada işarədir. Kufə valisi
Übeydullah ibn Ziyadın anası Mərcanə adlı bir kəniz olub.
Zadeyi‐Zəhra – Zəhra övladı. İmam Həsən (ə), İmam Hüseyn (ə) və
onların övladları.
700
Zadeyi‐Ziyad – Ziyad övladı, İbn Ziyada işarədir
Zahid – ibadətlə məşğul olan şəxs
Zağü zəğən – qarğa
Zakir – zikr edən, təsbih və vird edən; təziyələrdə əzadarlıq edib növhə
oxuyan
Zar – ağlayan, inləyən
Zail – fani, keçib gedən, keçici
Zair – ziyarət edən
Ziba – gözəl
Zibh – kəsmək, qurban kəsmək
Zibəs – o qədər, kifayət qədər
Zibi‐çəmən – çəmənin bəzəyi, zinəti
Zikri‐mühən – müsibətlərin, dərdlərin xatırlanması. Kərbəla faciəsindən
bəhs edən növhə, sinəzən, mərsiyə söyləmək və ya yazmaq.
Zikri‐möhnət – bax: zikri‐mühən
Zikri‐müsibət – bax: zikri‐mühən
Zimistan – qış
Zində – diri
Zindəganlıq – yaşayış, həyat
Zirü zəbər – alt‐üst
Ziyadə – çox
Zivər – zinət, bəzək
Zəban – dil
Zəbihi‐rahi‐Əllah – Allaın yolunda kəsilən
Zəbihullah – Allah yolunda kəsilən
Zəbun – zəif, taqətsiz
Zəccə – nalə, fəyad, şivən
Zəcr – məcbur etmə; zülm etmə
Zəvvari‐Kərbəla – Kərbəlanı ziyarət edənlər
Zəhi – nə gözəl (bur. istehza ilə deyilib)
Zəhra (s.ə) – Peyğəmbərimizin (s)‐in qızı Həzrət Fatimə (s.ə)‐nın
ləqəblərindən biri
Zəhri‐həlalhil – çox qüvvətli və öldürücü zəhər
Zəmzəm – Məkkədə Kəbənin yaxınlığındakı quyunun adı
Zeynəlabidin (ə) – On iki İmamın (ə) dördüncüsü, Peyğəmbər (s)‐in
nəvəsi İmam Hüseyn (ə)‐ın ortancıl oğlu. Kərbəla faciəsi zamanı xəstə
olduğuna görə qətlə yetirilmir.
701
Zeynəb – Həzrət Əli ibn Əbu Talib (ə)‐ın və Həzrət Fatimeyi‐Zəhra (s.ə)‐
nın qızları, İmam Hüseyn (ə)‐ın bacısı. Kərbəla hadisəsində iştirak etmiş,
Yəzidin qoşununa əsir düşmüş və Şama aparılmışdı. Növhə
ədəbiyyatında qorxmazlıq, dönməzlik, iradə, iffət nümunəsi kimi verilir.
Zəxmdar – yaralı
Zəxmi‐xəncəri‐bürran – iti xəncərin yarası
Zəlalət – doğru yoldan azma; alçalma; əziyyət çəkmə
Zəlilanə – yazıqcasına
Zərbi‐şəst – qolun qüvvəti
Zərd – sarı
Zəmin – yer, torpaq
Zən, zənan – qadın, qadınlar
Zənəx – çənə
Zükurü ünas – kişilər və qadınlar
Zülfiqar – Həzrət Əli (ə)‐ın iki haçalı qılıncının adı
Zülcənah – İmam Hüseyn (ə)‐ın atının adı
Zülfi‐müənbər – ənbər saçan zülf
Zülfi‐mişki‐fam – müşk kimi qara zülf
Züleyxa – Yusif peyğəmbərə (ə) aşiq olmuş Misir əzizinin zövcəsi.
Dostları ilə paylaş: |