33
• Firmanın internet üzərindən müştərilərinə məlumat təqdim edə biləcəyi
7/24 açıq bir şöbəsi meydana gəlir.
• Elektron mühitdə saniyələr içində məlumatlar axtarıldığından vaxta
qənaət reallaşır.
• Telefon, faks ödənişlərində qənaət edilərək, maddi yük azaldıla bilər.
• Təchizatçıların böyük bir ofisə ehtiyac duymadan internet üzərindən
virtual alışverış mərkəzini yaratmağa imkan verir.
• nternet kimi qlobal bir mühitdə asan asan dalğalanma olmayacağı üçün
inflyasiya səbəbiylə zərər meydana gəlməz.
Müştəri baxımından;
• Evdən çıxmadan sürətli bir şəkildə alışverış etməsini təmin edər.
• Məhsul qiyməti araşdırmasında meydana gələcək nəqliyyat xərci ortadan
qalxar.
• Daha çox məhsul çeşidi görərək seçmə imkanı tapar.
• Ehtiyaclarına uyğun ürünü tapmaq daha asandır.
• Məhsul haqqında məhsulu istifadə edən tərəfindən qeyd edilən fikirlər
sayəsində məhsul haqqında daha dəqiq məlumatlara malik olur.
Satıcı baxımından;
• Məhsullarını sata biləcəyi yeni bir kanal əmələ gətirir.
• Məhsulları haqqındakı məlumatları detallı şəkildə təqdim edə biləcəyi
bir platformaya sahib olur.
• Stokunda məhsul saxlamayaraq tələbə görə satış edə bilər.
• Telefon, faks kimi maddi israf təşkil edən ünsiyyət yollarından xilas
olaraq, ünsiyyətə xərclədiyi pul cəhətdən quru keçər.
• Hər an yeni müştəri tapma imkanı yüksəkdir
• Reklam xərclərini azaldaraq daha çox müştəriyə sahib ola bilər.
Elektron ticarətin modelləri
34
1. Müəssisə-müəssisə '' Business to Business - B2B ''
Ş
irkətdən şirkətə, müəssisədən müəssisəyə e-ticarət təşkilatın əgər məhsul və
xidmət, satıcıdan yenə satış etmək üzrə başqa bir satıcıya keçirsə burada təşkilatlar
arası ticarətdən bəhs edilir. Buna bir misal göstərsək:
"Bir supermarketdə kompüter ilə inventardakı məhsulların təqibi lazım olduqda
sifariş verilir. Yeni sifarişlər kompüter şəbəkəsi üzərindən istehsalçıya avtomatik
olaraq göndərilir. Ölkəmizdə də avtomobil, elektron / məişət əşyaları, informasiya
texnologiyaları və s. sektorlarda firmalar arası e-ticarət tətbiqlərinin sürətlə artdığı
görülməkdədir. "
2. Müəssisə- stehlakçı '' Business to Consumer - B2C ''
Təşkilatdan istehlakçıya elektron ticarət, hər hansı bir firmanın; məhsullarını,
xüsusiyyətlərini və qiymətlərini sanki mağaza vitrinindəymiş kimi rəngarəng olaraq
internet web səhifələrində tanıtması və alternativli ödəmə üsulları təmin istehlakçının
kompüterinin başından ayrılmadan satın aldığı məhsulları qapısına qədər təslim
etməsidir. "
Müəssisə-istehlakçı arasındakı ticarət Müəssisələr arası ticarətə görə daha az
inkişaf edib. Bunun başlıca səbəbləri, PC istifadəsinin istehlakçılar arasında iş
mühitlərinə nisbətlə daha az səviyyədə olması, internet üzərindəki təhlükəsizlik
sistemlərinə şübhəli yanaşma və istehlakçıların e- ticarət ilə əldə edəcəkləri
qazancdan xəbərsiz olmalarıdır.
3. Müəssisə-Dövlət '' Business to Goverment - B2G ''
Firmalar ilə ictimai təşkilatlar (business-to-goverment) arasındakı ticarət
ə
məliyyatları, vergilər, gömrük əməliyyatları, ictimai təhlükəsizlik, statistik və
icazələrin elektron yoldan izlənilməsi və təşkil edilməsi, ictimai ihalelerinin elektron
mühitdə yayılması müəssisə dövlət arasındakı ticarətin ilk nümunələrini meydana
gətirməkdədir.
35
4. stehlakçı-Dövlət '' Consumer to Goverment - C2G ''
Dövlətin tərkibindəki təşkilatlar və xüsusi seqmentlə, elektron şəbəkələr vasitəsi
ilə bağlanması vəziyyəti "Elektron Dövlət" ya da qısaca "e-dövlət" anlayışı ilə ifadə
edilir. ABŞ-da "On-Line Government" anlayışı qanunlara girmiş vəziyyətdədir.
Dövlətin, e-dövlətə çevrilməsi nəticəsində, əməliyyatların sıra gözləməyə
ehtiyac qalmadan kompüter vasitəsilə edilməsi, dövlət sektorunun personal sayı və
quruluşunda çevrilmə yaşanması, dəftərxana xərclərinin azaldılması, əməliyyatların
şə
ffaflaşması, bu yolla korrupsiyanın qarşısını almaq kimi bir çox müsbət təsirin
yaşanması gözlənilir.
E-ticarət kimlərə təsir edir:
stehsalçı: Satılan məhsulun istehsalını təşkil edən şirkət, dolayı yoldan e-
ticarətdən gəlir təmin edir.
Banklar: EFT / Köçürmə kimi pul köçürmə əməliyyatlarından aldıqları vəsaitlə
e-ticarretten gəlir təmin edən təşkilatlar.
Sığorta Şirkətləri: Göndərilən məhsulu sığortalayaraq e-ticarətdən pul qazanan
bir başqa təşkilat isə sığorta şirkətləri.
Nəqliyyat / Yük: Məhsulun alıcıya çatmasında rol oynayan yük şirkətləri də e-
ticarətdən gəlir əldə edir.
Proqram Firmaları: E-Ticarət edilməsi üçün proqram təminatı istehsal edən
firmalarda bu sektordan çörək yeyir.
Dövlət: Ticarətdən yaranan vergiyə görə dövlət gəlir əldə etmiş olur.
Elektron Ticarətin (e-ticarət) Əhəmiyyəti
nternet üzərindən alver etmə, axtarılan məhsul ya da xidməti, bazar bazar gəzib
yorulmadan bir çox alternativi bir arada görərək qısa müddətdə tapma və satın alma
imkanı təmin edər. Bu sayədə alver üçün xərclənən zamana qənaəti təmin edir,
qazanılan vaxtın başqa sahələrdə daha məhsuldar bir şəkildə istifadə edilməsini
Dostları ilə paylaş: |