Microsoft Word Qarabag-folklor-da-tarixdir-9
Yüklə 2,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 990 Sətəlcəm olmuş qız.
- 991* Tacir xəsisliyi tərgidir.
- 995* Ölünün qulağına söz demək.
- 996* Hər keçən gün ömürdən gedir.
- [996**** Belə də qalmaz]
- 997* İnsan nəslinə çəkər.
- [997*** Özünü lallığa vurmuş oğlan].
- 1120 Ağa arvadı ilə əlbir olub keçəli çaya atmaq istəyir.
- 1149A* Tülkünün borcu.
- [1341A = AT 1341A* Tövlədən qaçış].
- 1358B Arvad aşnasını küpün içində gizlədir.
- 1381* Arvadın şahidliyi.
- 1398* Arvad ərindən küsür.
- 1426 Sandıqda saxlanılan arvad.
384
990 Sətəlcəm olmuş qız. Padşahın qızı sətəlcəm olur, onu öl- müş bilib dəfn edirlər. Qıza aşiq olmuş oğlan onu sağaldır və qızla evlənir. Qarabağ, III kitab, s.276-281, kont.1651 991* Tacir xəsisliyi tərgidir. Xəsis kişi cinlər padşahının oğlunu çaqqalın ağzından xilas edir, əvəzində cinlər padşahından malının ixtiyarının özünə qaytarılmasını istəyir. Cinlər padşahı onun istəyini yerinə yetirir, ondan sonra kişi xəsisliyini tərgidir. Qarabağ, VI kitab, s.258-259; VIII kitab, s.174-176
öz yerinə başqasını qoyur. Zəngilan variantında isə səyahətə çıxan şah yerinə Bəhlul Danəndəni qoyur. Bəhlul Danəndə hakimiyyətdə olduğu müddətdə bir qadına bir kisə qızıl verir, qəssabın boynunu vurdurur, ölünün qulağına nəsə pıçıldayır. Daha sonra etdiyi hərəkətin səbəbini padşaha izah edir. Qarabağ, IV kitab, s.274-275; s.288-289; V kitab, s.236-237
qədər qazanc əldə edirsə, yenə də özünü ziyanda sayır. Qarabağ, I kitab, s.258-259
üçün qulu satmaq məcburiyyətində qalır. Nökər əvvəl öküz yerinə cütə qoşulur, sonra dəyirman daşını fırladır, ölən padşahın yerinə seçilir, axırda dünyasını dəyşir. Vəsiyyətinə uyğun olaraq baş daşının üstünə “belə də qalmaz” yazırlar. Sel qəbirstanlığı yuyub aparır, qulun qəbrindən əsər-əlamət qalmır. Qarabağ, V kitab, s.212-214
dırmaq istəyir ki, onu yasda oxuyanda təskinlik tapsın, xeyirdə oxu- yanda kədərlənsin. Vəzir çobanın köməyi ilə padşahın tapşırığını yerinə yetirir və üzüyün üstünə “belə də qalmaz” yazmağı məsləhət görür. Qarabağ, IV kitab, s.255-259, kont.922F* 997* İnsan nəslinə çəkər. Padşah evləndiyi qızın, yaxud oğluna aldığı gəlinin hərəkətlərini izləyir. Gəlin a) çörəyi tikələrə bölüb qab- lara qoyur, daha sonra bir-bir qablara vurub pul tələb edir; b) söyüd
385
çubuğunu görəndə ondan yaxşı sağanaq çıxacağını deyir; c) əlinə qaşıq alıb “hay it, hay it” deyə-deyə süfrənin başına dolanır. Həmin hərəkətlərinə görə onun qaraçı qızı olduğu məlum olur. Qarabağ, I kitab, s.285-287; s.288; IX kitab, s.223-224 [997*** Özünü lallığa vurmuş oğlan]. Padşah oğlunun nə iş tut- duğunu öyrənmək üçün üstünə nəzarətçi qoyur. Nəzarətçi oğlanın ov- çunun vurduğu quşa dediyi sözləri eşidir. Məlum olur ki, oğlan danışa bilirmiş, sadəcə dünyaya küskün olduğundan özünü lallığa vurub. Qarabağ, I kitab, s.268-269
Qarabağ, II kitab, s.259-267, kont.1132 +1120+1537 1060 Qorxaq Əhməd. Divlə gücünü yoxlayır: a) Kimin qoltu- ğunun tükü uzun olar? Qəhrəman sicimi qoltuğunun tükü kimi qələmə verir. d) Kimin bədəninin biti böyük olar? Qəhrəman cibində gizlət- diyi qurbağanı bit kimi qələmə verir. Div ondan qorxur. Qarabağ, III kitab, s.305-308, kont.1149A*
Bundan xəbər tutan keçəl ağanın arvadı ilə öz yerini dəyişir. Ağa onun yerinə arvadını çaya atır. Qarabağ, II kitab, s.259-267, kont.1000+1132+1537 1132 Nökərdən qaçma. Ağa nökərdən qaçıb canını qurtarmaq istəyir. Farmaşın arasında gizlənən nökəri də özləri ilə götürürlər. Qarabağ, II kitab, s.259-267, kont.1000+1120+1537
tülküdən xilas olmağı bacarır. Yontaladığı çubuqla divlərin gözünü çıxardacağını deyir. Divlər ondan qorxub qaçırlar. Qarabağ, III kitab, s.305-309, kont.1060 LƏTİFƏVARİ NAĞILLAR [1202 Naşı biçinçi]. Taxılı kəməndlə boğazından tutub baltayla dibindən vurur. Qarabağ, I kitab, s.289-293, kont.1618*
386
[1341A = AT 1341A* Tövlədən qaçış]. İki nəfər qoyun oğurlu- ğuna gedir. Oğrulardan biri ev yiyəsinin gəldiyini görüb aradan çıxır, o biri tövlədə qalır. Ev yiyəsi tövlənin qapısını açanda oğru onu içəri salıb özü aradan çıxır. Qarabağ, I kitab, s.316-319
üçün bazara aparan ər başqa bir gəlinin öz aşnasını yunun altında gizlətdiyini görür. Gəlinin əri onun küpünü sındırır, o da yükü dağıdır. Hər iki aşna qaçıb xilas olur. Qarabağ, IX kitab, s.224-227
toy edirlər. Arvaddan dəvəni xəbər alanda onu toyunda kəsdiklərini deyir. Dəvə sahibi bunun çoxdan baş verdiyini zənn edir. Qarabağ, V kitab, s.248-249, kont.1398+1381* 1381A Arvad şəri. Arvad ərinin şumdan tapdığı balıqları gizlə- dir və camaatı inandırır ki, əri dəli olub. Qarabağ, IV kitab, s.276-279, kont.1531B
yasavullara xəbər verir. Kişini tutub saraya aparırlar, gedərkən arvada qapı-bacadan muğayat olmağı tapşırır. Arvad qapını çiyninə alıb saraya gəlir. Padşah arvadın dəli olduğuna əmin olub onun ərini azad edir. Qarabağ, IV kitab, s.299; V kitab, s.248-249, kont.1381+1381*
çıxan heyvanları ərinin göndərdiyini zənn edir və dəvə ilə geri qayıdır. Qarabağ, V kitab, s.248-249, kont.1381+1381*
tapdıqları təsbeh üstündə mübahisə edirlər. Razılaşırlar ki, hərə bir əhvalat söyləsin, kimin əhvalatı daha inandırıcı olsa, təsbeh ona çatsın. Qarabağ, II kitab, s.202-206, kont.514*+449+976*B 1426 Sandıqda saxlanılan arvad. Bu süjetin indiyə qədər ayrı- ayrı bölgələrdən qeydə alınmış 4 variantı məlumdur. Kəlbəcərdən isə belə bir süjet ilk dəfə yazıya alınır. Ənənəvi variantlardan fərqli olaraq, həmin süjet burada “Şıx Səyadın qadınların əməlindən kitab yazması” adlı məşhur lətifə süjeti ilə kontaminasiya olunmuşdur. Qarabağ, VIII kitab, s.133-136 Yüklə 2,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|