Microsoft Word seyid c?F?R pis?V?RI. doc

 
194 
kəndliləri  tərk  edib  şəhərlərə  pənah  gətirirlər.  Bu  cinayətrlərə 
gec-tez  axır  qoymaq  lazımdır.”    “Azərbaycan”  ruznaməsinin 
möhtərəm müdirinə. “Biz kəndlilər sizdən xahiş edirik ki, bizim 
dərdlərimizi,  münasibətlərimizi  ruznamədə  yazasınız.  Qoy 
bütün  camaat  bilsin  ki,  bizim  başımıza  bu  canilər  nə  oyunlar 
gətirir  və  bu  mürtəce  zalım  jandarmların  və  bir  əldə  xain 
nökərlərin  zülmündən  ahu-naləmiz  göyə  dayanmışdı.  Hər  gün 
bir  bəhanə  ilə  biz  günahsız  kəndliləri  qarət  edib,  arvad-
uşaqlarımızı  əsir  edirlər.  Bu  soyğunçuların  zülmündən  cana 
gəlmişik.  Biz  kəndlilərin  əllərini  əkindən  cütdən  çıxarmışlar. 
Bizləri  öz  yerlərimizdən  çöllərə,  dağlara  didərgin  salmışlar. 
Aman  Qasım  xanın  və  onun  nökərlərinin  əlindən.  Aman 
Abdulla  xanın  atlılarının  zülmündən.    Allah  aman,  bizim  bir 
xahişimiz  var,  o  da  budur  ki,  təvəqqö  (intizar)  edirik  bu 
cinayətkarların,  əşrarların  (soyqunçuların)  və  bu  qaniçən 
ə
mniyyələrin  şərrlərini  bizim  başımızdan  rədd  edin.!”  Irtica 
ünsürləri  kəndlərdə  günahsız  ünsürləri  vəhşi  bir  surətdə  qarət 
edib öldürürlər Vayğanlı Həsən xan, Kəramnavlı Rzaqulu xan, 
Ə
li  Bulağlı,  Əli  Mahmud,  Kəlali  Qasım  xan,  Luməli  Ərsəlan 
bəy,  Teymurbəyli  Teymurbəy,  Nuruş  kəndxuda  və  Ozanlu 
Hüseyn  öz  atlılar  ilə  və  bir  tərəfdən  də  mürtəce  jandarm 
qüvvələri  vasitəsilə  kəndlərdə  qarət  etməyə  başlamışlar.  28 
şə
hrivər  1324-cü  tarixdə  bu  qansoranlar  Mincivan  mahalının 
Sütvan  kəndində  kəndli  Həbib  Əli  oğlunu  öldürmüşlər.  Hatəm 
adlı bir nəfər kəndlini döydükdən sonra onum bığlarını yolub, 
diri-diri  torpağa  basdırmışlar.  Qalan  kəndlilər  canlarının 
qorxusundan  arvad-uşaqları  ilə  çöllərə  və  dağlara  pərakəndə 
olmuşlar.  Aşuqlu  kəndində  Seyid  skəndərin  xırmanını  evinə 
yığıb,  od  vurmuşlar.  Cəlal  və  smayıl  adlı  kəndlilərin  evlərini 
qarət  edib,  özlərini  də  vəhşi  surətdə  döymüşlər.  Həsən  xan  və 
Rzaqulu  xan  öz  silahlı  qüvvələri  ilə  Əhmədli  kəndinə    həmlə 
edib  kənd  əhalisinin  bir  çoxunu  kənddən  qaçırmışlar  və 
Məhərrəm adlı kəndlinin taxılının böyük qismini yandırmışlar. 
Kəndlilər öz mal davarları ilə meşələrə qaçmışlar. Aban ayının 
 
179 
haqqını  almağa  qadir  olduğunu  və  bu  haqqı  almaq  yolunda 
tamam varlığı ilə mübarizəyə girişdiyini ona anladaraq dedilər. 
Vahid bir şəxs kimi ayağa qalxıb, öz milli hökumətini qurmuş 
və öz müqəddəratını əlinə almışdır. Bütün milli konqrə (məclisi 
müəssisan)  tərəfindən  intixab  olunan  milli  hökumətin  (heyət  
millinin) arxasındadır. Bugün-sabah Milli Məclisimiz açılacaq, 
qanuni  və  rəsmi  hökumətimiz  təşkil  tapacaq. 
randan 
ayrılmamaq  şərtilə  Azərbaycanın  daxili  işlərini  idarə  etməyə 
ş
uru  edəcəkdir  (başlayacaqdır).  Tehrana  vaxtında  ittila  (xəbər) 
verilmişdi.  O  gün  vaxt  ətələf  etməklə  işi  ört-basdır  etmək 
fikrindədir.  Bu  isə  çox  səhifəhanə  (ağılsız)  bir  siyasətdir. 
Mərkəzi hökumət bu gün bizim uzatdığımız əli dala qaytarmaq 
istərsə, artıq o əl bir daha uzanmaz, bu da mərkəzi hökumətin 
böyük  və  əsas  xəyanətlərindən  olub,  qalar.  Azərbaycanlı 
özünün  istedad  və  ləyaqətini  birüzə  vermiş,  az  bir  zamanda 
böyük  və  arxalı  bir  hökumət  vücudə  gətirmişdir.  Onu  da 
saxlamağa  qadirdir.  Bilaxirə  müzakirat  müəyyən  bir  nəticəyə 
müntəhi  ola  bilmədən  xatəmə  tapdı  və  sabit  oldu  ki,  həqiqəti-
ə
mrdə  dövlət  Ağa  Bəyatı  işi  həll  etmək  üçün  deyil,  onu 
tarixləşdirmək, bu vasitə ilə xalqın gözündən pərdə asmaq üçün 
Azərbaycana ezam etmişdi. Ağa Bəyatın hüsni-niyyəti və meyli 
bu  işlərə  onun  özü  üçün  acı  bir  təəssüfdən  başqa  nəticə 
verməzdi.  Çünki  su  sərçeşmədən  bulanıq  idi.  Fəhimi  və  onun 
ə
msalı həmişə oynadıqları şətrənc oyunun onun əlilə qazanmaq 
istəyirdilər. Bəyat oyunda məharətsiz bir adam deyildir.  Lakin 
tərəfin oyun başlamadan əvvəl elan etdiyi şəxs onun meydanını 
təngləşdirib, mat deməklə yaxasını mat olmaqdan xilas etməyə 
vadar  etdi.  Oyunçu  bilir  ki,  şətrəncdə  mat  baş  tulamaq 
deməkdir.  Mərkəzi  hökumət  oyunu  uduzdu.  Yuxarıdakı 
məqalədə  göstərdiyimiz  kimi  bizim  ustandarla  birinci 
görüşümüz  təarif  ilə  başlandı.  Bəyati  mən  şəxsən  çox  yaxşı 
tanırdım. O baş vəzir olduğu vaxt mən Cəbhi- azadı təşkilatının 
tərəfindən  çox  ciddi  mövzularla  onunla  danışıq  apardıqda 
(onun  ruhiyyəsinə  kamilən  aşna  olmuşdum).  Ona  görə  biz  elə 

---