2.Granüler Korteks
Yıldız nöronlardan meydana gelir. Özellikle 4. lamina çok iyi gelişmiş durumdadır.
Granüler kortex agranüler kortekse nazaran daha incedir. Duyusal nöronların
uzantılanndan oluşan sinir lifi demetlerinin sonlandığı duyusal bölgelerde bulunur.
Parietal lobun girus postsantralisi (somatik duyu bölgesi)
Görme duyu bölgesi (sulkus kalkarinus çevresi)
İşitme duyu bölgesi (temporal lobun üst yüzü) böyledir.
Subkortikal Çekirdekler
Hepsine birden korpus striatum adı verilir.Hemisferlerin talamusa komşu
bölgelerinde yer alırlar.
nukleus kaudatus,
nukleus lentiformis (pallidum ve putamen)
klaustrumdan oluşurlar.
Subkortikal çekirdekler, değişik boyutlarda mulltipolar sinir hücrelerince oluşturulan
ekstrapiramidal motor merkezlerdir. Putamen'in sinir hücreleri değişik büyüklüktedir
ve çoğu yıldız biçimindedir.Pallidum'un sinir hücreleri nisbeten iri ve çoğu fuziform
biçimdedir.Nukleus kaudatus'da sinir hücreleri yine çeşitli büyüklüktedir.
Kan-Beyin Bariyeri
Kan-beyin bariyerinin görevi, kandaki virüs, bakteri vb gibi patojenlerin yanında
toksik maddelerin MSS organlarına geçişini engeller.
Kan-beyin bariyeri elemanları:
Kapiller endoteli ve aralarındaki zonula okludens bağlantıları
Endotel altında yer alan kesintisiz bazal lamina
Astrosit ayakçıklarının oluşturduğu membrana limitans glia tarafından
oluşturulur.
Santral sinir sistemi organlarında lenf damarları bulunmaz
Substansiya Alba
Korteksden daha geniş bir alandır. Myelinli sinir demetlerinden ve gliya
hücrelerinden oluşmuştur. Gliya hücreleri ve kan damarları korteks nöronları arasını
da doldurmuştur.
Substansiya alba'daki myelinli sinir demetleri çeşitli yönlerde seyreder. Bir
kısmı korteks bölümleri arasında veya karşılıklı hemisferler arasında ilişki kurarken
diğerleri korteks serebriyi başka beyin kısımlarına ve medulla spinalis'e bağlayan
inen efferent ve çıkan afferent yolları oluşturur. Afferent yollar vücudun çeşitli
yerlerinden gelen duyuları korteks serebriye iletirler. Efferent yollar kraniyal ve spinal
sinirlerin motor nukleuslarına kadar giderek bu nukleuslardaki nöronlarla doğrudan
veya subkortikal merkezler aracılığıyla bağlantı kurarlar.
Beyincik - Serebellum
Vücut hareketlerinin koordinasyonu ve kas tonusunun regulasyonundan sorumlu
merkezi sinir sistemi organıdır.
4.Ventrikülün üzerini örten beyincik ortada vermis olarak adlandırılan bir orta parça
ve bunun her iki tarafında yer alan cerebellar hemisiferlerden oluşmuştur
Yüzeyden oldukça derin bölgelere kadar inen yarıklar nedeniyle çok geniş bir yüzey
alanına sahiptir.
Bu girintiler, sagittal kesitlerde ağaç görünümünü vermesi nedeniyle Arbor vitea
(hayat ağacı)olarak adlandırılır.
Substansia albayı her yerde eşdeğer kalınlıkta saran substansiya grisea tarafından
oluşturulan korteks serebelli üç tabakalı bir yapı sergiler.
1. Stratum molekülare
2. Stratum gangliozum
3. Stratum granulozum'dur
1-Stratum Molekülare
Stratum molekülare nörondan fakir bir katman olup, miyelinsiz lifleri ve
Purkinje hücrelerinin yoğun dallanmaya sahip dendritlerini içerir.
Nöronlarını;
Dış yıldız hücreleri
İç yıldız hücreleri veya Sepet hücreleri oluşturur
Bu tabakanın dış kısmında yer alan yıldız hücreleri dış yıldız hücreleri olarak
adlandırılır.8-10µm boylarında küçük hücrelerdir.Yıldız şeklinde bir gövdeye sahiptir.
Her yönde uzanan dendritlere ve purkinje hücrelerinde sonlanan çok sayıda
uzantıya sahiptir. Moleküler tabakanın iç kısmında, biraz daha büyük olan sepet ya
da iç yıldız hücreler olarak adlandırılan inhibitör hücreler yer alır.Bu hücrelerin
aksonları, Purkinje hücreleri perikaryonu üzerinde ilerlerken, Purkinje hücrelerinin
gövdesini bir örgü gibi saran (sepet) ve sinaps yapan kollateraller verirler.Bu
sinapslar, Purkinje hücresi parikaryonunda akson konisi civarında ve bir miktar da
gövdeden henüz çıkmış akson üzerinde konumlanmıştır.Sepet hücrelerinin sinapsları
dışındaki alanlar Bergmann glia hücrelerince kuşatılır.
2-Stratum Gangliozum
Tek sıralı tabaka halinde düzenlenmiş serebellumun en iri hücrelerinin
(Purkinje hücreleri’nin), perikaryonlarının diziliminden oluşmuş bir tabakadır.Purkinje
hücreleri armut biçimli perikaryona ve tek düzlemde dallanan bir apikal (primer)
dendrite sahiptir.Bol iri kitleler halinde Nissl maddesi, açık tonda boyanan nukleus,
belirgin bir nukleolus içerirler.Pürkinje hücrelerin tepesinden kalın ve çoğu kez tek bir
dendrit çıkar ve moleküler tabaka içinde, yüzeye dik bir şekilde geyik boynuzu gibi
dallanır. Aksonları ise substansiya alba'ya girer, myelin kılıfıyla sarılır, effektör lifler
olarak beyincik tabanındaki nukleuslara girip oradaki nöronlarla sinaps yaparlar.
3-Stratum Granulozum
Bu tabakada iki tip hücre yer almaktadır.Birincisi;4-5 µm çapında ve daha fazla
bulunan granüler hücreler, İkincisi daha büyük olan ve daha az sayıda yer alan Golgi
tip II hücreleridir.Granüler hücrelerin küçük olmaları, tabakaya granüler görünümü
verdiğinden, hücreler de granüler hücreler olarak tanımlanmaktadır.Bu hücreler yıldız
şeklinde bir perikaryona sahiptirler.Hem merkezi sinir sisteminin hem de
organizmanın en küçük hücreleri olarak bilinirler.Az sayıda ve oldukça kısa olan,
terminal noktada bir kaç pençe benzeri küçük dallanmalarla sonlanan dendritlere
sahiptirler. Aksonları ise direk stratum molekülareye çıkar ve burada T şeklinde
dallanarak uzun mesafeler kat eder. Bu sırada rastladığı purkinje hücresi dendritleri
ve diğer yıldız hücreleriyle sinapslar yapar.