Mundarija: I. Kirish

Neft tarkibidgi uglevodorodlar haqida umumiy ma`lumot
Neft uglevodorodlardan tashkil topgan. Uglevodorodlar shunday molekulalar bo'lib, ularning asosi turli xil konfiguratsiyalarda o'zaro bog'langan atomlardan (C) tashkil topgan. Kimyoviy bog'lanishning bir qancha nazariyalari mavjud bo'lib, ular molekulalar orasidagi kimyoviy bog'lanishning paydo bo'lishi va uzilishi sabablarini tushuntiradi. Ammo kimyoviy bog'lanishlarning mohiyatini tushuntirish uchun bizga faqat valentlik bog'lanish nazariyasi kerak.

Uglerod atomi to'rtta aloqa hosil qilishi mumkin, chunki uning tashqi elektron qobig'ida 4 ta elektron bor va har bir atom 8 ta elektronga ega. Qolgan 4 ta elektronni boshqa atomlardan, masalan, qo'shni atomdan (C) oladi. Ikki atom orasidagi bir juft elektron umumiy bo'ladi. Bu valentlik kimyoviy bog'lanishdir.

Qolgan juftlashtirilmagan elektronlar bitta juftlashtirilmagan elektronga ega bo`lgan vodorod atomlari (H) bilan birlashishi mumkin. Uglevodorodlar shunday hosil bo`ladi.Buni osonlashtirish uchun bir juft elektronni bir yoki ikki nuqta bilan ifodalash odatiy holdir.

Yuqorida aytib o'tilganidek, neftda turli xil uglevodorodlar mavjud bo'lib, ularning har biri o'zining yalpi formulasi bilan ko'rsatilgan. Neft uchun oddiygina yagona kimyoviy formula yo'q. Yog 'kimyoviy formulalarning to'liq ro'yxati, chunki u bitta yog'li aralashmada juda ko'p moddalardir.^[4]

Uglevodorodlaning tuzulishi:
Oddiy uglevodorodlar bor - metan, bitta uglerod atomiga ega (formula CH₄). Ikki uglerod atomiga ega bo'lgan og'irroq modda etandir (formula C₂H₆). Shuni esda tutish kerakki, boshqa tuzilish turli xil fizik-kimyoviy xususiyatlarni keltirib chiqaradi.



Neftning tarkibi va xossalari uni keyingi qayta ishlashga katta ta`sir ko`rsatadi.Neft tarkibida uglevodorod miqdori 83 dan 87 foizgacha, vodorod 12dan 14 foizgacha, oltingugurt miqdori esa 1dan 13 foizgacha o`zgarishi mumkin. Bu murakkab kimyoviy aralashma asosan uglerod va vodorodning turli birikmalari bilan ifodalanadi:parafinik, naftenik va aromatik.