Никпур Ъаббарлы
Yüklə 452,41 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- BAKI – «ELM» – 2009 2
- M Ü N D Ə R Ġ C A T
| AZƏRBAYCAN MĠLLĠ ELMLƏR AKADEMĠYASI NĠZAMĠ adına ƏDƏBĠYYAT ĠNSTĠTUTU NĠKPUR CABBARLI ABAY DAĞLININ MÜHACĠRƏT DÖVRÜ YARADICILIĞI BAKI – «ELM» – 2009
2
Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutu Elmi Şurasının 28 noyabr 2008-ci il tarixli (protokol №5) qərarı ilə çapı tövsiyə olunmuşdur. Elmi redaktoru: akademik Bəkir Nəbiyev Nikpur Cabbarlı. Abay Dağlının mühacirət dövrü yaradıcılığı. Bakı, “Elm”, 2009, 72 səh. ISBN 978-9952-453-34-8
Monoqrafiya Azərbaycan siyasi mühacirətinin II Dünya müharibə- sindən sonrakı dalğasının nümayəndələrindən olan yazıçı -dramaturq Abay Dağlının (1906-1989) yaradıcılığına həsr edilmiş ilk sistemli araşdırmadır. Burada A.Dağlının həyat yoluna və yaradıcılığının müha cirətəqədərki dövrlərinə müxtəsər nəzər salınır, ədəbi irsinin tədqiqi vəziyyəti qiymət - ləndirilir, mühacirət illərində qələmə aldığı dram və nəsr əsərləri beş problem ətrafında qruplaşdırılaraq təhlil edilir.
4603000000 655 (07) - 2009
© “Elm” nəşriyyatı, 2009
3
Giriş
Sənətkar və zaman problem Anadolu istiqlal savaşının inikası Totalitar sovet rejiminin ifşası Milli-mənəvi dəyərlər problem Quzey Kıbrıs olaylarının əksi Son söz əvəzi
İstifadə edilmiş ədəbiyyat
4
Azərbaycan siyasi mühacirətinin II Dünya müharibə- sindən sonrakı dalğasına mənsub olan yazıçı-dramaturq Mirzə Abay Dağlı (Cəmil İbrahim oğlu Ağayev) 1906-cı il yanvarın 27-də Şuşada çilingər ailəsində anadan olmuş, ilk təhsilini şəhər realnı məktəbində almışdır. O, 1925- 1927-ci illərdə Kürdüstan qəza pioner təşkilatçısı vəzifə- sində çalışmış, 1927-1929-cu illərdə isə Azərbaycan Mərkəzi Partiya Məktəbinin müdavimi olmuşdur. 1929-1932-ci illərdə Şəmkir rayonunda müəllimlik edən Cəmil Ağayev ali pedaqoji təhsil almaq məqsədilə Bakıya gəlir və Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun dil-ədəbiyyat şöbəsinə daxil olur. 1936-cı ildə ali məktəbi bitirən C.Ağayev təyinatla Nuxaya (Şəkiyə) göndərilmiş və 1940-cı ilin fevralına qədər burada Stalin adına pedməktəbdə Azərbaycan dili və ədəbiyyatı müəllimi işlə- mişdir. Bu illərdə gənc müəllim qələmini bədii və publi- sistik yaradıcılıq sahəsində sınamağa başlayır, «Gənc işçi», «Kommunist», «Gənc pedaqoq» qəzetlərində müxtəlif yazılarla çıxış edir. 1940-cı ilin mayında Bakıya gələn C.Ağayev N.Gən- cəvi adına Azərbaycan Ədəbiyyatı Muzeyində kiçik elmi işçi vəzifəsinə qəbul olunur. Bir müddət burada çalış- dıqdan sonra 1941-ci il avqustun 15-də ştat ixtisarı ilə əlaqədar işdən azad edilən gənc araşdırıcı həmin il ok- tyabrın 25-dən Sumqayıt rayonunda 94 saylı orta məktəb- də dil-ədəbiyyat müəllimi kimi yenidən pedaqoji fəaliy-
5
yətə qayıdır. Bir müddət sonra səfərbərliyə alınaraq cəbhəyə gön- dərilən C.Ağayevin həyatında müharibə yeni mərhələnin başlanğıcı olur. Rus-alman cəbhəsində rus zabitlərinin, ordu komandanlığının türk-müsəlman döyüşçülərə qarşı həqarətli münasibətinin, qeyri-insani davranışlarının şa- hidi olan 35 yaşlı gəncin dünyagörüşündə ciddi təbəddü- latlar baş verir. O get-gedə sovet rejiminin totalitar ma- hiyyətini bütün çılpaqlığı ilə qavrayır, dünənə qədər al- danaraq ən humanist quruluş saydığı, təəssübkeşi olduğu bu rejimin şüurlu əleyhdarına, müxalifinə çevrilir. Məhz bu əqidə onu Azərbaycan milli legionlarına qoşulmağa və ruslara qarşı vuruşmağa sövq edir. II Dünya müharibəsi başa çatdıqdan sonra mühacirət həyatını Sibirin həbs düşərgələrindən üstün tutan C.Ağa- yev 1947-ci ilin sonlarına qədər AFR-in Münhen şəhərin- də konspirativ şəraitdə yaşayır, burada «Onlar türklərdi» memuar romanını yazmağa başlayır. Həmin əsər 1951-ci ildə Ankarada Rəna gizli imzasıyla nəşr olunur. 1947-ci ilin sonlarında «türklüyün son qalası və ümidgahı olan hürr və müstəqil Türkiyəyə qovuşan» (M.H.Türkəqul) C.Ağayev ömrünün sonuna qədər burada mühacir həyatı yaşayır, Sakarya və Adapazarı litseylə- rində müəllimlik edir, Mirzə Abay Dağlı imzasıyla çox- saylı dram əsərlərini və şeirlərini yazıb çap etdirir və bu yolla «Azərbaycan davası»na – Azərbaycan istiqlal müca- diləsinə xidmət göstərir. A.Dağlı 1989-cu ildə vəfat etmişdir. ***
Yüklə 452,41 Kb. Dostları ilə paylaş:
|