O zbek iston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxs*js ta’lim vazirligi
Yüklə 59,47 Kb. Pdf görüntüsü
|
t a ’rifdan h a m k o ‘rinib turibdi. A n a l i z a m a l i y b o l g a n i kabi, sin te z h a m a m a l i y x arak ter kasb e ta d ik l V l a s a la n , m o t o r yoki d v ig a te ln in g qism larini, d e ta l l a r in i y i g 4ishtirib, o ‘rn i- o ‘rniga jo y la sh tirilg a n d a , y a ’ni s i n t e z q i l in g a n d a m o to r yoki dvigatel hosil b o i a d i . A v t o m a s h i n a n i n g k u zo v in i, k a b i n a - sini, m o t o r v a h o k a z o qismlari s i n t e z q ilin g a n d a g in a b i r b u t u n a v t o m a s h i n a n i b u n y o d e t i s h m u m k i n . T u rli psi- xologik m a v z u l a r n i o ‘rganish o rq a li p six o lo g iy a fani t o ‘g ‘- risida yaxlit t u s h u n c h a paydo b o 'l a d i . K im y o v iy e l e m e n tn i reaksiyaga kiritish y o ‘li bilangina istalgan b irik m a hosil qilish i m k o n i y a t i t u g ‘iladi. R a s s o m l a r k o ‘z , q o s h , b u r u n va kishining b o s h q a organlarini m u ta n o s ib ravishda chiziq orqali bir b u t u n i n s o n shaklini yasash, y a r a t i s h im k o n iy a tig a e g a boMadilar v a h o k az o . B i r i n c h i s i n f b o las i o bz h a r f x a l t a s i d a g i k e s i l g a n h arflard a n fo y d a la n ib b o ‘g ‘in, b o ‘g ‘i n l a r d a n s o ‘z, s o ‘z la r- d a n gap, u n d a n esa hikoya tuzadi. 0 ‘q u v c h i l a r 0 ‘zbekiston tarixi fa n id a n x alq im iz , d a v la tc h ilig im iz , m a d a n iy a tim iz , san'atim iz h a m d a bugungi kunim iz t o lg ‘risida m a ’lum ot oladi. I s h - h a r a k a t l a r n i yaxlitlash tu fa y li b i r b u t u n m o d d i y n arsa hosil b o ‘ladi. D e m a k , i s h - h a r a k a t l a r d a h a m s in te z o p eratsiy a sin i q o ‘llasa b o l a r e k a n . T a r ix i y q a h r a m o n la r , b u y u k sa r k a rd a la r, a rbobla r t o lg lris id a h a m x u d d i s h u n d a y fikr va m u l o h a z a la r yuritish m u m k i n . X a l q o r a s i d a A f a n d i , A l d a r K o ‘s a , R u s t a m b e k , A lp o m is h , I s k a n d a r Z u l q a r n a y n , s u v parisi, a jd a r h o la r, jin la r, alvastilar, devlar, sc m u rg k, o l t in b a liq va b o sh q a la rn i, a y rim h a y v o n a ’zolari va in so n t u z it is h i n i , his v a h a y a jo n - larini, x a r a k t e r v a ir o d a n ib ir l a s h t ir i b g i n a , y a g o n a afsonaviy o b ra z la r y a r a tis h g a m uvaffaq b o 'l i n g a n . A n a liz va s in te z bevosita o ‘z a r o m u s t a h k a m b o g l a n g a n y ag o n a j a r a y o n n i n g ikki t o m o n id i r . A g a r n a r s a va h o d is a la r an a liz q i l in m a g a n b o ‘lsa, u n i s i n te z q ilib b o 'l m a y d i , h a r q a n d a y a n a li z p r e d m e t la r n i , n a r s a l a r n i b i r b u t u n h o l d a bilish asosida a m a l g a o s h i r il a d i .V ' y ^ A n a l i z v a s i n t e z q ilishga o ' q u v c h i l a r n i o ‘r g a ti s h d a www.ziyouz.com kutubxonasi fik rla rn i m u a y y a n o b y e k tla r g a y o ‘n a l t i r i s h a so siy o ‘rin tutadi. B lin d a u l a r , albatta, q a n d a y v a q a u y o ‘s inda ish bajarishlari k e r a k lig in i bilib olishlari zarurY M a sa la n , o n a tili darslarida o ‘s m irla rn i analiz va sintez faoliyatiga o'rgatish u c h u n istalgan j u m l a n i , c h u n o n c h i ,,It b o 'y n in i b u rm a s d a n g ‘alatiroq b u k ild i, o c h ko'zlari bilan m e n g a b i r q a r a s h qildi- da, d u m in i qisib o ‘zini o ‘rm onga u r d i “ gapini m ustaqil holda tahlil etish vazifasini q o ‘yisli (agar sin a lu v c h ila r b u vazifani bajarish g a q i y n a l s a l a r , e k s p e r i m e n t a t o r n i n g o ‘zi y o rd a m berishi) m u m k i n . U l a r b u n d a p r e d m e t n i n g n o m in i ang- latadigan s o ‘z!arn i a lo h id a ko‘ch irib yozishlari va s o ‘zlar q a n d a y s o ‘ro q q a ja v o b b o l is h in i an iqlashlari, ot v a s o ‘z tu r- kum lariga t a ’r i f berishlari lozim. S h u n d a n s o kng s o ‘z tu rk u - m iga xos b e l g i l a r n i ( p r e d m e t n i b il d ir ib k im ? va n im a ? so 'ro q la rig a j a v o b b o ‘lishini) alohida ifodalashlari kerak. M a z k u r v a z i f a n i o kq u v c h il a r d a n biri q a n d a y b a ja r- ganligini k o ‘z d a n kechiraylik: „ga p d a p r e d m e t n i bildirgan s o 'z l a r m a v j u d . M a s a la n , it, b o ‘y n i n i , k o 'z la ri, d u m in i. Bular n im a ? s o ‘r o g ‘iga javob b o l a d i . A n a s h u s o ‘roqlarga javob b o ‘lgan v a p re d m e tla rn in g n o m i n i bildirgan s o ‘zlar ot d e b ataladi. O t n i n g m u h i m va b o s h q a s o 'z la r d a n ajratib turuvchi belgisi — b u p re d m e tn i bildirishi va u n g a tegishli savoilardir. P r e d m e t n i anglatuvchi s o ‘z la r turli xil q o ‘sh im - c h a la r bilan kelishi m u m k in . Sinaluvchi o 'q u v c h ilarn in g a n a shu m u l o h a z a la r i asosida shuni aytish m u m k in k i, analiz va sintez o p eratsiy a si quyidagicha aqliy faoliyat tizim idan, tarkibiy q i s m la r i d a n iborat ekan: a) berilg a n to p s h iriq n i diqqat bilan o ‘qish; b) m a t n d a g i s o ‘zlarni fikran b o ‘laklarga b o l i s h ; d ) o ‘x sh a s h s o ‘zlarni ajratish, y a ’ni m a y d a b o ‘laklarga b o ‘lish; e) o ‘x s h a s h s o ‘zlarni yaxlit holga keltirish; f) m a t n d a g i s o kzlarni fikran yig‘ish; g) g a p n in g strukturasini tiklash va boshqalar. 0 ‘q u v c h i m u s t a q i l bilim olish fa o liy a tla rid a , j u m l a - d a n , k o n s p e k t t u z i s h , référât tayyorla sh, se m in a rg a hozirlik 266 www.ziyouz.com kutubxonasi Yüklə 59,47 Kb. Dostları ilə paylaş:
|