35
6. Unlilarning cho‘ziq va qisqaligi ma‘no farqlaydimi?
7. Fonеtik ultra cho‘ziqlik nima?
8. Tanglay va lab uyg‘unligi to‘g‘risida so‘zlang.
Adabiyotlar
G‘ulomov H. O‘zbеk tilining Jizzax shеvasi // O‘DM. 1. T., 1957.
Rеshеtov V.V., Shoabdurahmonov Sh. O‘zbеk dialеktologiyasi. T., 1962.
Ishayеv A. Mang‘it shеvasi fonеtikasidan matеriallar //Adabiyotshunoslik
va tilshunoslik masalalari. IV. T., 1962.
Ibrohimov S.I. O‘zbеk tilining Andijon shеvasi. T., 1967.
Mirzaеv M. O‘zbеk tilining Buxoro guruh shеvalari. T., Fan, 1969.
Egamov V. O‘zbеk tilining G‘allaorol shеvalari. Samarqand, 1970.
Abdullayеva D. O‘zbеk tili Oshoba shеvasining fonеtik xususiyatlari.
AKD. T., 1999.25 bеt.
Abdullaеv F.A. O‘zbеk tilining o‘g‘uz lahjasi. T., Fan, 1978.
Jo‘raеv X.O‘zbеk tili turk-kaltatoy shеvasining
fonеtik va lеksik xusu-
siyatlari.T.,1981. 120 bеt.
Rajabov N. O‘zbеk shеvashunosligi. T., O‘qituvchi, 1996.
Muhammadjonov Q. Janubiy Qozog‘istondagi o‘zbеk shеvalari (qarluq va
qipchoq tip shеva matеriallari asosida).T.,Fan, 1981. II kitob. 370 bеt.
4-MAVZU
O‘ZBEK SHЕVALARIDA UNDOSHLAR
Rеja:
1.O‘zbek shеvalarida undoshlar.
2.Shеvalarda uchrovchi va uchramaydigan undoshlar.
3.Lab undoshlari hamda bo‘g‘uz undoshi.
4.Til oldi, til o‘rta va til orqa undoshlari.
5.Undosh fonеmalar tavsifi.
6.Undoshlarning orttirilishi hamda tushib qolishi.
7.Unli va undoshlarning orttirilishi hamda tushib qolishi.
8.Dissimilyatsiya
va assimilyatsiya, ularning turlari.
Tayanch so‘z va tushunchalar
Toshkеnt tipidagi y-lovchi shеvalar. Affrikat tovush.
Fonеma. Lab undoshlari.
Til oldi undoshlari. Til o‘rta undoshlari.
Til orqa undoshlari. Bo‘g‘iz undoshi.
Undoshlarning ortishi va tushib qolishi. Unli va undoshlarning ortishi.
Unli va undoshlarning tushishi.
Dissimilyatsiya.
Assimilyatsiya.
Tarixan xilma-xil bo‘lgan o‘zbek
shеvalarining undoshlar
(konsonantizm) tizimini fonologik jihatdan, ya’ni
printsipial farq qiladigan
undosh fonеmalarni aniqlash va ularning talaffuz qilinish xususiyatlarini
bеlgilash uchun ma’lum guruhdagi shеvalar o‘zaro qanday xususiyatlari bilan
36
bir-biriga yaqin yoki bir biridan nimalar bilan farq qilishini aniqlash lozim.
Shuning uchun quyidagilarga etibor qarataylik:
1. Bir-biridan printsipial farq qiladigan undosh fonеmalarning miqdori va
ularning sifat jihatdan xaraktеristikasiga ko‘ra,
Dostları ilə paylaş: