O’zbekiston respublikasi oliy talim vazirligi samarqand veterinariya medisinasi instituti tabiiy va ilmiy fanlar kafedrasi

Qurilmaning tavsifi 
Bu laboratoriya ishida termo EYuKning temperaturaga bog`liqligi 
konstantan - mis termoparasi uchun o`rganiladi. Konstantan o`tkazgich uchlariga
galvanometr ulangan. Termoparaning A kavsharlangan uchiga suvli idishga 
tushiriladi va elektroplitka yordamida isitiladi. Termoparaning B kavsharlangan 
uchi esa sovuq suvga solinib doimo birday saqlanib turiladi. Ikkala idishga ham 
termometr qo`yiladi.
 
 
Ishni bajarish tartibi 
1.
Idishlarga menzurka yordamida 150 ml dan suv oling. 
2.
1-rasm asosida qurilma tuzing. 
3.
A va B idishlardagi temperaturalar T
2
va T
1
ni tekshiring. Bu holda ikkalasida 
ham temperatura bir - xil bo`lib, galvanometr nolni ko`rsatishi kerak. 
4.
Elektroplitka 2 ni tok manbaiga ulab A idishdagi suvni isiting.
5.
A idishdagi temperaturani aniqlab T
2
bilan belgilang. 
6.
Galvanometr yordamida termo EYUK ni aniqlang. 
7.
Tajribani temperatura har 10
0
C oshganda takrorlang. Tajriba 
C
0
2
80


bo`lgunga qadar davom ettiriladi. Olingan natijalarni jadvalga yozib boring. 
8.
Olingan natijalar asosida
)
(
)
(
1
2




f
T
T
f
E
grafik tuzing.
Abssissa o`qiga 
∆
T ni ordinata o`qiga esa termo EYUK E ni qo`ying 
grafikdagi chiziqning og`ishiga qarab (

) ni, ya’ni solishtirma termo EYUK ni 
aniqlang. Buning uchun grafikda kordinatadan ancha uzoqlikda bo`lgan nuqtani 
tanlab, uning kordinatalardagi proyeksiyalari E
t 
va 
∆
T larni aniqlab olib, 


/
T
E

formula yordamida 

hisoblang. 
1-jadval 
T/r 
T
1
T
2
∆T=T
2
-T
1
E 


---

95 
1 
2 
3 
4