O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti neft va gaz fakulteti

1.5. Gazsimon fraksiyalarni kondensatsiyasi  

 

Barqarorlashtirish  jarayoni  barqarorlashtirish qurilmalari  yordamida  amalga 

oshiriladi (1.1- rasm).  

 

Xom  neft  nasos  (1)  yordamida  issiqlik  almashtirgichga  (2)  uzatiladi, 

barqaror  neft  II  ketuvchi  oqimning  issiqligi  hisobiga  qizdiriladi  va  undan  keyin 

suvsizlantirish  va  tuzsizlantirish  (13)  bloki  orqali  –  qizdirgichga  (3)  beriladi  va u 

yerda  harorat  80

o

C  dan  125

  o

C  gacha  ko‘tariladi.  Undan  keyin  qaynoq  neft  trap-

barqarorlashtirgichga    (4)  yo‘naltiriladi,  bosimning  1,5..2,5  kgs/sm

2

  qiymatida 

keng  fraksiyalarga  ajralishi  sodir  bo‘ladi.  Gaz  fraksiyasidan  ajratilgan  neft 

apparatning  pastki  qismida  yig‘iladi  va    u  yerdan  nasos  (11)  yordamida  guruhli 

issiqlik  almashtirgichlar  orqali  o‘zini    issiqligini  beradi  va  40...45

  o

C  gacha 

sovutiladi hamda tovar rezervuariga (14) yo‘naltiriladi. Keng fraksiyalar sovutish 

zonasiga  kondensatga  fraksiyalanishi  uchun  to‘planadi.  Eng  so‘nggida  tik  yoki 

yotiq  issiqlik  almashtirgich  apparatlari  bo‘lib,  quvurlar  oralig‘idagi  fazoda  qarshi 

oqim bilan gazsimon keng fraksiya o‘tadi, quvur orqali esa – sovutilgan suv o‘tadi. 

Gaz pastdan yuqoriga harakatlanganda ba’zi uchastkalarda gazsimon fraksiyalarni 

sovushi  natijasida  kondensat  hosil  bo‘ladi  va  birdaniga  pastga  oqadi  va  kiruvchi 

gaz oqimi bilan belgilangan kesimni to‘qnashishidan chiqadi. Quduqning devorlari 

orqali oquvchi kondensat  unga tomon harakatlanuvchi  bug‘lar  bilan to‘qnashadi 

va natijada o‘zaro fazalarning almashishi sodir bo‘ladi va xuddi shunga o‘xshash 

rektifikatsiya sodir bo‘ladi.  Bir-biri bilan to‘qnashishga fazalarning intilishi har bir 

kesimda  suyuqlik  fazasini  muvozanat  holatini  saqlaydi  va  pastga  qarab 

harakatlanishida 

yuqori 

qaynovchi 

parsial 

kondensatorga 

kirishi 

bilan 

komponentlarga  boyiydi.  Shunday  qilib,  bu  jarayonning  natijasida  gaz  qoldiqlari 

---

18 

 

minimal  yuqori  qaynovchi  komponentlardan  tashkil  topadi  va  kondensat  esa 

minimal  tarkibli  past  qaynovchi  komponentlarga    shakllanadi.    Kondensat  neft  

yig‘masiga  tushadi  va  so‘nggida  aralashadi.    Gaz  kolonnadan  ajratish    qurilmasi  

orqali  (5)  chiqadi,  ketuvchi  suyuqlik  qo‘shilmasiga  aylanadi  va  gazni  iste’mol 

qiluvchilar  yoki  gaz  benzin zavodning uzoqligiga  bog‘liq  holda mos keluvchi  

siqish  pog‘onalari  soni  bilan  kompressorning  (6)  qabuliga  kiradi.  Gaz  kerakli 

bosimgacha    siqilib    yog‘dan    yog‘ni  ajratgich  orqali  (7)  ajratiladi,    kondensator-

sovutgichda  (8)  30

0

Sgacha  sovutiladi,  bunda  uning  tarkibidan  benzinni    ajratgich  

yordamida  (9)  nobarqaror    ko‘rinishdagi    og‘ir  uglevodorodlarning  fraksiyasi 

ajratiladi  va  benzin  ajratgichdan  benzin  sig‘imiga  (10)  beriladi,  u  yerdan  gaz 

benzin  zavodiga  qayta  ishlash  uchun  nasoslar  (12)  yordamida  maxsus  benzin 

uzatma orqali uzatiladi.