O‘zbekiston respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi

Lipofil asoslar. XI DF bo‘yicha lipofil asos sifatida kakao moyi, uning parafin bilan birgalikdagi qotishmalari va gidrogenizatsiya qilingan moylar, qattiq moy, lanol, gidrogenizatsiya qilingan moylarni mumlar bilan birgalikdagi qotishmalari, shuningdek qattiq parafindan foydalanish mumkin.

Lipofil asoslarga quyidagi talablar qo‘yilgan:

• 
  to‘g‘ri ichakda oson erishi kerak,
  
• 
  suyuqlanish harorati 37⁰S dan ortmasligi lozim,
  
• 
  etarlicha qattiqlikka va suyuqlanish haroratida uncha katta bo‘lmagan intervalga ega bo‘lishi kerak,
  
• 
  etarli qovushqoqlikka ega bo‘lishi lozim,
  
• 
  suyuqlikni yaxshi yutishi kerak,
  
• 
  saqlash davomida turg‘un bo‘lmog‘i lozim.
  

Gidrogenlangan moylar. Bu moylar xossalari bilan kakao moyiga yaqin tursada bir qancha kamchiliklarga ega. 1934 yilda A.G.Bosin gidrogenlangan moylarni parafin bilan birgalikdagi qotishmasi – butirolni shamcha asosi sifatida foydalanishni taklif etdi. SHuningdek bugungi kunda kakao moyining o‘rnini bosuvchi gidrogenlangan moylarni xar xil moysimon moddalar bilan xosil qilgan qotishmalari, emulgatorlar yoki uglevodorod maxsulotlaridan shamchalarni korxona sharoitida ishlab chiqarishda keng ko‘lamda foydalanilmoqda.

Misol tariqasida Nijniynovgorod kimyo farmatsevtika ishlab chiqarish korxonasida shamcha tayyorlashda ishlatilayotgan bir nechta asosni keltirishimiz mumkin.

Birinchi asos. Tarkibida 30% kakao moyi, 49-60% gidrogenlangan kungaboqar moyi va 10-21% parafin.

Ikkinchi asos. Tarkibida 60-80% lanol (ftal kislotasining yuqori molekulali spirtlar bilan xosil qilgan murakkab efiri), 10-20% kulnariya moyi va 10-20% parafin.

Gidrofil asoslar. Ular quyidagi talablarga javob berishi kerak:

• 
  shilliq qavat sekretsiya bezlarda tez va to‘liq erishi,
  
• 
  shilliq qavatni qitiqlamasligi,
  
• 
  gidrofob xossaga ega bo‘lgan dori moddalari bilan yaxshi aralashishi,
  
• 
  kimyoviy va farmakologik nuqtai nazardan indifferent bo‘lishi lozim.
  

Gidrofl asoslarning aksariyatini etilenoksid va suvning polimer kondensatlari - polietilenglikollar tashkil etadi. Bugungi kunda polietilenglikollarning molekulyar massasiga qarab quyidagi turlari mavjud: PEG-400, 1500, 2000, 4000 va 6000. Chet ellarda polietilenglikol asosida sintez qilingan quyidagi asoslar shamchalar texnolgiyasida keng ko‘lamda ishlatilib kelinmoqda: “Karbovaks” (SSHA), “Skurol” (Fransiya), “Postonal”, “Suppofarm” (Germaniya).

Jelatin glitserinli va sovun glitserinli asoslar. Bu asoslar garchand DF tarkibiga kiritilgan bo‘lsada, ular shamchalarni korxona sharoitida ishlab chiqarishda kamdan kam xolatlarda ishlatiladi.

Shamcha asoslari etarli tuzilish-mexanik xossalarga ega bo‘lishi uchun ularning tarkibiga alyuminiy stearat, magniy stearat va boshqa yog‘ kislotalarining tuzlari, shuningdek tvinlar, T-2, №1 emulgatorlar, bentonit, glyukoza, kraxmal va aerosil qo‘shiladi.

Shakl berilgan shamchalar tashqi ko‘rinishi bo‘yicha organoleptik tahlildan o‘tkazilib, boshqa ko‘rsatkichlari ham aniqlaniladi va 10-15⁰S haroratda 2-3 soat davomida qo‘shimcha ravishda xavo yordamida moylovchi va sovituvchi komponentlardan tozalanadi. Tayyor shamchalar yarim avtomat yordamida qadoqlash va o‘rash uchun o‘tkaziladi.

Shamchalar 5 donadan qadoqlanadi va 2 qadoq ya’ni 10 tadan qilib qutilarga joylashtiriladi. Qutining ichiga qo‘llashga doir ko‘rsatma solinadi, etiketkasiga esa seriya nomeri va yaroqlilik muddati ko‘rsatiladi. Tayyor maxsulot quruq va salqin joyda, yorug‘likdan ximoya qilingan xolda, 20⁰S dan yuqori bo‘lmagan haroratda saqlanadi.

XI DF shamchalarni quyidagi sifat ko‘rsatkichlarini aniqlashni talab qiladi: shamchalar bir xil massani tashkil etishi lozim, bir xildaga shaklga ega bo‘lishi kerak, etarli qattiqlik va ishlatish uchun qulaylikka ega bo‘lmog‘i lozim.

Shamchalarning bir xilligi vizual – ko‘z orqali ko‘rish bilan, shamcha ko‘ndalang kesimida dori va yordamchi moddalarning bir xil taqsimlanganligi kuzatiladi.

Shamchalarning o‘rtacha massasi va undan chetlanishi XI Bo‘yicha tabletkalarning o‘rtacha og‘irligi va undan farqini aniqlashga o‘xshab aniqlaniladi.

Lipofil asoslarda tayyorlangan shamchalarning suyuqlanish harorati aniqlaniladi, u 37⁰S dan ormasligi kerak. Agar shamchalarning suyuqlanish haroratini aniqlash qiyinchilik tug‘dirsa, shamchalarning to‘liq deformatsiya vaqti aniqlaniladi. Bu ko‘rsatkich 15 daqiqadan ortmasligi kerak.

Gidrofil asoslarda tayyorlangan shamchalar uchun erish vaqti aniqlaniladi. Bu ko‘rsatkich 1 soatdan ortmasligi lozim.

Shuningdek, shamchalarda shamcha tarkibidagi asosiy ta’sir etuvchi modda miqdori va dozalar bir xilligi ham DF ning talabi bo‘yicha aniqlaniladi.

DIKLOFENAK 100 mg,

Rektal shamchalar

1 ta seriyadagi maksimal miqdor - 16600 qadoq № 6.

№	Asosiy ta’sir ko’rsatuvchi va yordamchi moddalarning nomlari	1 ta shamcha uchun miqdor g/sham.	100 000 shamcha uchun miqdor, kg
1.	Diklofenak natriy	0,100	10,0
2.	Setil spirti	0,020	2,0
3.	Shamcha uchun asos: (estarinum massasi yoki Vitepsol, yoki Suppotsir)	2,0 g shamcha massasi xosil bo’lishi uchun yetarli miqdorda	188,0 kg

Texnologik jarayon tavsifi

Jihozlar :

1. 
   Maydalash uchun tegirmon (hajm 3000 sm³ )
   
2. 
   Teshigining diametri 0,16; 0,25; 0,315 mm bo’lgan elaklar
   
3. 
   Ko’rsatish shkalasi 100 g gacha bo’lgan elektron tarozilar
   
4. 
   Ko’rsatish shkalasi 10 kg gacha bo’lgan elektron tarozilar
   
5. 
   Ko’rsatish shkalasi 100 kg gacha bo’lgan elektron tarozilar
   
6. 
   Par ko’ylakchali aralashtirgich (hajm 200 l)
   
7. 
   Shamchalarni ishlab chiqaruvchi quyidagilardan tashkil topgan “SARONG- PA6-H” markali avtomatik qurilma:
   
   1. 
      Polivinilxlorid plyonkalardan yacheykalarni yasovchi qurilma;
      
   2. 
      Dozalovchi qurilma (dosing unit);
      
   3. 
      Shamchalarni sovituvchi qurilma;
      
   4. 
      Polivinilxlorid plyonkani berkituvchi (yopishtiruvchi) qurilma;
      
   5. 
      Seriya raqami va saqlash muddatini yozuvchi qurilma;
      
   6. 
      Polivinilxlorid plyonkani kesuvchi qurilma.
      

Diklofenak 100 mg, rektal shamchasini tayyorlashning texnologik jarayoni quyidagi bosqichlarni o’z ichiga oladi:

1. 
   Xom ashyo va yordamchi moddalarni tayyorlash;
   
2. 
   Xom ashyoni tortish;
   
3. 
   Asosni suyultirish;
   
4. 
   Shamcha asosiga setil spirti va diklofenak natriyni solish;
   
5. 
   Polivinilxlorid plyonkani tayyorlash va yacheykalarni xosil qilish;
   
6. 
   Yacheykalarni to’ldirish;
   
7. 
   Shamchalarni sovutish;
   
8. 
   Polivinilxlorid plyonkani berkitish (birlamchi qadoqlash);
   
9. 
   Ikkilamchi qadoqlash.
   

TEXNOLOGIK JARAYON TAVSIFI

1. 
   Xom ashyo va yordamchi moddalarni tayyorlash
   

Xom ashyo saqlanuvchi ombordan 1 ta seriyadagi shamchalarni tayyorlash uchun kerak bo’lgan xom ashyoning yetarli miqdori keltiriladi. Xom ashyoning birlamchi qadog’i buzilmagan bo’lishi lozim. Xom ashyoning sifat sertifikati va saqlash muddatiga e’tibor qaratiladi.Tarani tashqi ko’rikdan o’tkaziladi va uni ishlab chiqarish retsepturasiga asosan tortish zonasiga o’tkaziladi.

Xom ashyoni tortish

Zarur bo’lsa diklofenak natriyni maydalanadi va teshigining diametri 0,16 mm bo’lgan elak yordamida elanadi.Ishlab chiqarish retsepturasiga asosan toriladi:

1. 
   Diklofenak natriy 10,0 kg
   
2. 
   Setil spirti 2,0 kg
   
3. 
   Suppotsir (vitepsol yoki estarinum massasi) 188,0 kg
   

2. 
   Asosni suyultirish
   

Suppotsir (vitepsol yoki estarinum massasi)ni 1 ta seriya uchun kerakli miqdordagisini olib ko’ylakchali aralashtirgichda 50-55º C haroratda suyultiriladi.

3. 
   Shamcha asosiga setil spirti va diklofenak natriyni qo’shish
   

Suyultirilgan asosning bir qismiga 2,0 kg setil spirtini solinadi va aralshtiriladi, so’ng 10,0 kg diklofenak natriyni qo’shib bir xil massa hosil bo’lguncha aralashtiriladi. Hosil bo’lgan aralashmaga suyultirilgan asosning ikkinchi qismi solinadi va aralashma 27,5- 38,0ºC haroratgacha sovutilib, gomogen massa hosil bo’lguncha aralshtiriladi.

Laborator analizi uchun namuna olinadi va qoniqarli natija olingandan so’ng tayyor aralashma dozatorli bunkerga o’tkaziladi.

4. 
   Polivinilxlorid plyonkani tayyorlash va yacheykalarni xosil qilish
   

Ikki qavatli polivinilxlorid plyonka qizib turgan matritsa orqali o’tadi va yacheyka xosil bo’ladi. Yacheykani shamchaning asos qismi joylashadigan tomoni ochiq bo’ladi.

5. 
   Yacheykalarni to’ldirish
   

Dozalovchi qurilma (dosing unit) yordamida shamchaning suyuq massasi 2,0 g dan polivinilxlorid yacheykalarga quyiladi.

6. 
   Shamchalarni sovutish
   

Matritsa-qadoqdagi shamchalar sovutish zonasiga o’tkaziladi. Bu yerda ular 17-19ºC haroratda qotgunicha ushlab turiladi.

7. 
   Polivinilxlorid plyonkani berkitish
   

Berkituvchi qurilma yordamida yuqori harorat ostida konturli qadoqning chetlari eritiladi va yopishtiriladi. Berkitilgandan so’ng kontur yacheykali qadoqqa seriya va saqlash muddati bosiladi.

Polivinilxlorid plyonkadagi shamchalar 6 tadan qilib kesiladi.

8. 
   Ikkilamchi qadoqlash
   

№6 ta shamchadan tashkil topgan 1 ta yacheykali qadoqni alohida ikkilamch qadoqga yo’riqnoma bilan birga qadoqlanadi.

Tayyor dori vositasini analiz natijalari olinmagunicha karantin uchastkasiga saqlash uchun yuboriladi. MX da ko’rsatilgan talablarning barchasiga ijobiy natija ko’rsatgan dori vositasi tayyor dorilarni saqlovchi omborga o’tkaziladi.

Dori vositasini ishlab chiqarishning texnologik bosqichlari va oraliq nazorat

DIKLOFENAK 100 mg, rektal shamchalar

№	Texnologik bosqich nomi	Oraliq nazorat
1.	Xom ashyo va yordamchi moddalarni tayyorlash. -maydalash -elash -tortish	Xom ashyoga tegishli sertifikatlarni tekshirish. Tarozi to’g’riligi nazorati. Elash sifatini aniqlash.
2.	Shamcha asosini suyultirish	Aralashma harorati 50-55 ºC. Xosil bo’lgan massaning tashqi ko’rinishi
3.	Shamcha asosiga setil spirti va diklofenak natriyni qoshish, gomogenizatsiya	Jarayon boshida aralashmaning harorati 50-55 ºC. Xosil bo’lgan massaning tashqi ko’rinishi. Sifat nazorati
4.	Yacheykalarni to’ldirish	1 ta matritsaga quyilgan shamcha massasining miqdori.
5.	Shamchalarni qotgunicha sovutish	Sovutish harorati 17-19 ºC. 1 ta shamcha massasini aniqlanadi.
6.	Polivinilxlorid plyonkani berkitish	Seriya va saqlash muddatining muvofiqligi tekshiriladi.
7.	Polivinilxlorid plyonkani kesish va ikkilamchi qadoqlash	Dori vositasini yorliqlanishini, seriya va saqlash muddatining MX ga mosligi tekshiriladi.
8.	Omborga yuborish	Saqlash sharoiti ustidan nazorat (harorat 15-25 ºC)

Diklofenak shamchalari 100 mg dan №6 (1×6), №10 (2×5) (kontur yacheykali

(uyachali) qadoqda)

Dori moddasining tarkibi: (bitta shamcha uchun)

№	Ta’sir etuvchi va yordamchi moddalarning tarkibi	Miqdori, mg		AMH
		50mg	100 mg
1	Diklofenak natriy	50,0	100,0	Ph.Eur
2	Setiloviyli spirt	20,0	20,0	Ph.Eur
3	Shamchalar uchun asos: Polusintetik glitserid (Hardfat)	Shamcha hosil qilish uchun etarli miqdori massa 2000,0	Shamcha hosil qilish uchun etarli miqdori massa 2000,0	Korxona spetsifikatsiyasi, Ph.Eur

Dori moddasining spetsifikatsiyasi

Diklofenak 50 mg va 100 mg, rektal shamchalar

Ko‘rsatkichlar	Tahlil usullari	AMH talabalari
Tashqi ko‘rinishi	Organoleptik	Oq yoki oq-sariqroq rangli silindrik formadagi shamchalar. Ko‘ndalang kesimida havoli pufakli va g‘ovakli tayoqchasimon va voronkasimon chuqurchalar bo‘lishi ruxsat etiladi.
Chinligi, Diklofenak natriy	YUQX	Namunadagi eritma xromatogrammasida asosiy dog‘ qizil-binafsha rangni “Qo‘shimcha aralashmalar” tahlildan aniqlanishidan olingan, Rf ko‘rsatkichi,o‘lcham bo‘yicha va rang intensivligiga diklofenak natriy SOVS Aeritmasi xromatogrammasidagi asosiy dog‘ga mos kelishi kerak.
O‘rtacha massa, Massaning bir xilligi	Ph.Eur	1,9 g dan 2,1 g gacha ±5% ko‘p bo‘lmasin, 20ta shamchadan 2 tadan ko‘p bo‘lmagan shamchalarning o‘rtacha massasidagi chetlanish 10% dan oshmasligi kerak.
Suyuqlanish harorati, °S	Ph.Eur	37^0S haroratdan oshmasligi lozim
Deformatsiya vaqtini aniqlash, daqiqa	Ph.Eur	30 daqiqadan oshmasligi kerak
Mikrobiologik tozaligi	Ph.Eur	3A kategoriya
Yot aralashmalar	YUQX	1,0% dan oshmasligi kerak
Miqdoriy tahlil, Diklofenak natriy, - 50 mg dozasi uchun - 100 mg dozasi uchun	SF	45,0 mg dan 55,0 mg gacha /shamcha 95,0 mg dan 105,0mg gacha/ shamcha
Qadoqlash Birlamchi qadoq Ikkilamchi qadoq Guruh qadoq		3 ta shamcha 50 mg dozali diklofenak va 6 yoki 5 ta shamchadan 100 mg li diklofenakni PVX/PE (polivinilxlorid / polietilen) plenkadan tayyorlangan kontur uyachali qadoqga qadoqlanadi. 2 ta kontur yacheykali №3 qadoqni dozasi 50 mg diklofenak uchun; 1 ta kontur yacheykali №6 qadoqga yoki 2 ta kontur yacheykali №5 qadoqga dozasi 100 mg diklofenak uchun yo‘riqnoma bilan birga karton qutilarga joylashtiriladi. 100 ta ikkilamchi qadoqni dozasi 50 mg va 90 ikkilamchi qadoqni dozasi 100 mg etiketlangan guruh karton qutilarga joylashtiriladi.
Markirovkalash		MH ga mos kelishi kerak
Saqlash sharoiti		15-25°S haroratda, yorug‘likdan ximoya qilingan xolda, quruq joyda saqlanadi.
Yaroqlilik muddati		3 yil.

Tashqi ko‘rinishi. Oq yoki oq-sariqoq rangli silindrik formadagi shamchalar. Ko‘ndalang kesimida havoli pufakli va g‘ovakli tayoqchasimon va voronkasimon chuqurchalar bo‘lishi ruxsat etiladi.

Chinligi. YUQX. Ph.Eur. 2.2.27. Namunadagi eritma xromatogrammasida asosiy dog‘ qizil-binafsha rangni “Qo‘shimcha aralashmalar” tahlildan aniqlanishidan olingan, Rf ko‘rsatkichi, o‘lcham bo‘yicha va rang intensivligiga diklofenak natriy SOVS Aeritmasi xromatogrammasidagi asosiy dog‘ga mos kelishi kerak.

O‘rtacha massa va massaning bir xilligi. Ph.Eur. 2.9.5. 20 ta shamchani massasi tortiladi va o‘rtacha massa aniqlaniladi, ular 1,9 g dan 2,1 g gacha bo‘lishi kerak. SHu shamchalarni alohida o‘lchanadi. Har bir shamchaningo‘rtacha massasidan chetalanish ±5% dan oshmasligi kerak.20ta shamchadan 2 tadan ko‘p bo‘lmagan shamchalarning o‘rtacha massasidagi chetlanish 10% dan oshmasligi kerak.

O‘rtacha massasini aniqlashdagi qo‘llanilgan shamchalarni miqdoriy tahlil va boshqa ko‘rsatkichlar AMH ko‘rsatilgan aniqlanishlar uchun ishlatiladi.

Suyuqlanish harorati. Ph.Eur. 2.2.15. 37⁰S haroratdan oshmasligi lozim

Aniqlanish Ph.Eur. ko‘rsatilgan talablar asosida olib boriladi.

Deformatsiya vaqtini aniqlash. Ph.Eur. 2.9.22. 30 daqiqadan oshmagan holda harorati (36,5±0.5)⁰S olib boriladi. Aniqlanish Ph.Eur. ko‘rsatilgan talablar asosida olib boriladi. (A asbobi).

Mikrobiologik tozaligi. Ph.Eur. 2.6.12; 2.6.13. Dori moddasi Ph.Eur. ko‘rsatilgan talablarga mos kelishi kerak, 5.1.4, 3A kategoriya.

1 g dori moddasida 1000ta dan ko‘p bo‘lmagan aerob bakteriyalarni va 100 ta zamburug‘lar (achitqi va mog‘or)ni bo‘lishiga ruxsat etiladi, Escherichia coli, bo‘lmasligi kerak.

Qo‘shimcha aralashmalar. Ph.Eur. 2.2.27,YUQX.

2,5g (aniq tortma) massani 50ml hajmli qopqoqli konik kolbaga solinadi. 10 ml metanol qo‘shiladi va suv hammomida asosni erigunicha to‘xtamay chayqatib turilib, qizdiriladi.

Kolbani suv hammomidan olinib, 10 min davomida aralashtiriladi, shu bilan birga suv hammomida davriy ravishda qizdirilib turiladi. Eritmani asos qotgunicha sovutiladi va “ko‘k belbog‘” qog‘ozli filtri orqali hajmi 25 ml o‘lchov kolbasiga filtrlanadi, qotib qolgan asos kolbada qoldiriladi.

Ekstraksiya yana 2 marta shu sharoitda qaytarilib, ikki marta 7 ml metil spirti bilan yuviladi. Filtratni o‘sha o‘lchov kolbasiga yig‘iladi va hajmni metil spirti bilan belgigacha to‘ldiriladi (tekshirilayotgan eritma).

Sorbfil PTSX-P-A 10×15 sm o‘lchamli xromatografik plastinkasini start chizig‘iga tekshirilayotgan eritmadan 40 μl yoki 20 μl (100 μg), 50 mg va 100 mg diklofenakdozalari uchun, 20 μl (100 μg)A eritma SOVS diklofenak natriy, 20 μl (1 μg)B eritma SOVS diklofenak natriy va 20 μl (0,25μg)I eritma SOVS diklofenak natriymos ravishda tomiziladi, xromatografik tizimni yaroqlilikni tekshirish uchun ishlatiladi.

Plastinkani 10 daqiqa havoda quritib, oldindan 2 soat davomida to‘yintirilgan, xloroform – atseton – sirka kislota (80:10:2) aralashmali kameraga solinadi va keltirilgan usul orqali xromatografiya o‘tqaziladi. Erituvchilar start chizig‘idan 10sm yuqoriga harakatlansa, plastinka kameradan olinib,15 daqiqa davomida havoda quritiladi va 0,5% (g/l) kaliy xromatni 200 g/l sulfat kislotadagi eritmasi bilan purkaladi va tezlik bilan yorug‘lik nurida ko‘riladi.

Tekshirilayotgan eritmaning xromatogrammasida asosiy dog‘ qizil – binafsha rangda diklofenak natriyningSOVS A eritmasibilanbir chizig‘ida joylashgan, bundantashqari qo‘shimcha dog‘larning mavjudligi ruxsat etiladi, bunda dog‘ning o‘lchami va intensivligi diklofenak natriy SOVS B eritmasidan oshmasligi kerak (1,0% ko‘p bo‘lmasin).

Tahlil natijalari to‘g‘ri hisoblanadi, agar “Xromatografik tizimni yaroqligini tekshirish” bo‘yicha test talablari o‘tkazilsa.

Ko‘rsatma. 1. A va B standart namunadagi moddani tekshirish (SOVS) diklofenak natriy eritmalarini tayyorlash. 0,125g diklofenak natriy (Ph.Eur., VR) 25 ml hajmli o‘lchov kolbasiga solib, 10 ml metil spirtida eritiladi, eritma hajmni shu etuvchi bilan etkaziladi va aralashtiriladi. (A eritma).

2,5 ml Aeritmani hajmi 25 ml li kolbaga solib, eritma hajmini belgilangan belgigacha metil spirti bilan to‘ldiriladi va aralashtiriladi. 2,5 ml hosil bo‘lgan eritmadan hajmi 25 ml o‘lchov kolbasiga solib, eritma hajmini belgilangan belgigacha metil spirti bilan etkaziladi va aralashtiriladi (B eritma).

Eritmani yangi tayyorlangan holda ishlatiladi.

2. 200g/l sulfat kislota eritmasini tayyorlash. Hajmi 500 ml li o‘lchov kolbasiga 300 ml tozalangan suv solib, ehtiyotkorlik bilan tinmay aralashtirilib turgan holda, tarkibi ≈1750 g/l N₂SO₄ga teng bo‘lgan, 57 ml konsentrlangan sulfat kislota qo‘shiladi. Eritma sovutilib, hajmni belgigacha suv bilan etkazilib qo‘yiladi.

3. 0,5% (g/l) kaliy bixromatni 200 g/l sulfat kislotadagi eritmasini tayerlash. 0,5 g kallliy bixromatni hajmi 100 ml li o‘lchov kolbasiga solib, 200 g/l sulfat kislota eritmasidan 50 ml qo‘shilib, to‘liq erib kutgunicha aralashtiriladi, hajmni shu erituvchi bilan beligigacha ekaziladi va aralashtiriladi.

4. Xromatografik tizimni yaroqliligini tekshirish uchun diklofenaknatriyning (SOVS) standart moddasinamunasi eritmasini tayyorlash. 2 ml B eritmani SOVS diklofenak natriyni hajmi 10 ml o‘lchov kolbasiga solinadi, hajmni metil spirti bilan beligigacha etkaziladi va aralashiriladi.

Eritmani yangi tayyorlangan holda ishlatiladi.

5. Xromatografik tizimni yaroqligini tekshirish. Xromatografik tizim yaroqliligini tekshirish uchun diklofenak natriy SOVS Іeritmasining xromatogrammasida asosiy dog‘ aniq ko‘rinsa, xromatografik tizimi yaroqli hisoblanadi.

Miqdoriy tahlil. UB-spektrofotometriya, Ph.Eur. 2.2.25.

2,0 g (aniq tortma), 20 ta shamchaning maydalanilishidan olingan, hajmi 100 ml qattiq yopilgan konik kolbaga solinadi. 30 ml metil spirti va 0,1 mol/l natriy ishqor (90:10) aralashmasidan qo‘shiladi va suv hammomida (50-60 °S) asos erib ketgunicha, doimo chayqatilib turgan holda qizdiriladi.

Kolbani suv hammomidan olib, qopqop bilan yopiladi, kuchli chayqatilib 5 daqiqa davomida davriy qizrilib turiladi. Eritmani muz hammomiga asosni qotgunicha sovitiladi va “ko‘k belbog‘” qog‘ozli filtri orqali filtrlab hajmi 100 ml o‘lchov kolbasiga solinadi, qotib qolgan asosni kolbada qoldiriladi.

Ektraksiyani shu sharoitlarda yana 2 marta qaytarilib, filratlarni o‘sha o‘lchov kolbasida yig‘iladi, hajmni metil spirt va 0,1 mol/l natriy ishqor (90:10) aralashmasi bilan belgigacha etkaziladi va aralashtiriladi.

2 ml va 1 ml hosil bo‘lgan eritmani, dozalari 50 mg va 100 mg diklofenakga mos bo‘lgan holda, hajmi 100 ml o‘lchov kolbasiga solinadi, hajmni metil spirt va 0,1 mol/l natriy ishqor (90:10) aralashmasi bilan belgigacha etkaziladi va aralashtiriladi. (tekshirilayotgan eritma).

Tekshirilayotgan eritmani optik zichligini spektofometrda 282 nm to‘lqin uzunligida 10 mm qatlam qalingidagi kyuvetada o‘lchanadi, metil spirt va 0,1 mol/l natriy ishqor (90:10) aralashmasi solishtirilma eritma sifatida ishlatiladi.

Diklofenak natriy RSO ning optik zichligini parallel o‘lchanadi.

Diklofenak natriyning tarkibini (X) miligrammlarda, shamchalarni o‘rtacha massasini hisobga olib, formula orqali topiladi:

bu erda

D₁-tekshirilayotgan eritmani optik zichligi;

D₀-diklofenak natriy RSO eritmasini optik zichligi;

m₁-dori moddasining massasining tortmasi, g;

m₀-diklofenak natriy massasining tortmasi, diklofenak natriyning RSO eritmasini tayyorlash uchun ishlatilgan, g;

V- tahlilda ishlatilgan (2 ml yoki 1ml) eritma hajmi, dozalari 50 mg va 100 mg diklofenakga mos bo‘lgan;

b-shamchalarning o‘rtacha og‘irligi, g;

W-diklofenak natriyni standart namunadagi diklofenak natriydagi tarkibi, %

SHamchalarni o‘rtacha og‘irligini kayta xisoblaganda 50 mg va 100 mg dozalari uchundiklofenak miqdoriC₁₄H₁₀Cl₂NNaO₂(diklofenak natriy) tarkibi 45,0 mgdan kam va 55,0 mgdan ko‘p yoki 95,0 mg dan kam va 105,0 mg dan ko‘p bo‘lmagan bo‘lishi kerak.