Saçmalıklar Çağı
Yüklə 1,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
4. BÖLÜM – UYGULAMALAR 11 İşin Saçmalığı Akşamüzerinin solan ışığı altında bir grup insan gevşek bir çember oluşturuyor. Ciddiler; birbirlerinden birkaç ayak uzak duruyor ve ortadaki liderlerine beklentiyle bakıyorlar. Lider kocaman bir yün yumağı çıkarıyor, ipin ucunu tutuyor ve yumağı çemberdekilerden birine fırlatarak bağırıyor: "Mike, bence fikrin gayet iyiydi!" Mike ipi bir yerinden tutuyor ve yumağı çemberin diğer tarafına, "Jo, bence gayet iyi sunum yaptın" diyerek fırlatıyor. Jo da yumağı yakalıyor, ipin bir kenarını tutuyor ve yumağı, performansına yönelik parlak bir yorum eşliğinde Chris'e fırlatıyor. Böylece gittikçe küçülen yumak, daima övgüler eşliğinde Chris'ten Jill'e, Jill'den Dave'e, Dave'den Sue'ya, Sue'dan Bob'a, Bob'dan Jen'e dolaşıyor ve son kişi yumakta kalanı, dizginler misali sıkı sıkıya tutacak lidere geri fırlatıyor ve lider, ortaya çıkan olumlama ağına gururla bakarak haykırıyor: "Böylesi harika bir ekibe sahip olduğum için ne şanslıyım ben!" "İşyerinden uzak işgünü", "ağ" adıyla bilinen bu törenle son buluyor. Her ikisi de iş dininin, dünya dinlerine görece yeni katılmış ama mürit ve köktenci bağnaz sayısı hızla artan dinin yeni ayinleri.
Kopuş hiçbir yerde işyerinde olduğundan daha gerekli değildir. Ama kopuş başka hiçbir yerde işyerindeki kadar da zor değildir. Çünkü ev ve arabanın, kocaman kaşıklar ve kolalı peçetelerle lokantalarda akşam yemeklerinin ve taşrada begonvilli villalarda tatilin parasını iş öder (alternatifiyse bir yan sokakta, alevli bidonun etrafında sosyalleşmek olabilir pekâlâ). İşe verilen muazzam zaman ve enerji yeterli karşılık almaya yönelik umarsız bir zaruret doğurur; haliyle meslektaşlara, işin kendisine ve kişinin işe kendi katkısına dönük bir "gereğinden fazla değer biçme eğilimi" ortaya çıkar. Müthiş bir iş yapan müthiş bir grubun vazgeçilmez üyesi olunduğu yanılsamasını edinmek gayet kolaydır. İş dininin esasında en büyük zaferi, uyum sağlama baskısını artırırken uydumculuk konusunda neredeyse her türlü farkında oluşu ortadan kaldırmasıdır. Eskiden insanlar geçinmek, yaşamak için çalışırdı. Bugünse çalışmak yaşamak haline geldi. Tıpkı alışveriş, yolculuk ve iletişimdeki gibi, araç amaca dönüştü. Kişinin işi, kimliği ve statüsü hayatı oldu. Krallar, başkanlar, suikastçılar, papazlar, şairler ve fahişeler: Bugün hepsi sadece işlerini yapan kişiler oldukları iddiasında ve iş dini böylece insanın güvenini artırıyor. 20. yüzyılda yapılan, teknolojinin herkese lüks hayat yaşatacağı ve
bulacağımız onca boş zamana uyum sağlayamayacağımız öngörüleri bugün ne kadar gülünç geliyor! (Hannah Arendt gelecekte işten yoksun işçiler toplumu olacağından yakınırdı.) Bugün önemli ABD ve İngiliz şirketlerinde haftada 70 saat çalışma ve oldukça kısa tatil uygulaması bunca yaygınken ortaçağda insanların haftanın sadece belli bir bölümünde ve yılın sadece yarısında çalıştıklarını öğrenmek ne şaşırtıcıdır! Erich Fromm'un vurguladığı üzere, "Tarihte özgür insanların enerjilerini tümüyle tek bir amaca, işe verdikleri başka hiçbir dönem yoktur." [231] Başarılı dinlerin sırrı iyicil paternalizmdir (ataerkillik). Din, özgürlüğün teslim edilmesine karşılık sevecen ilgi ve her türlü gereksinimi tatmin edebilme görüntüsü sunar. Şirketler de kendi dükkânları, caféleri, barları, spor salonları, kuaförleri, masaj salonları ve tıbbi tesisleriyle kendi içlerinde birer dünyaya dönüşmüştür. İşyeri yeni köy, sadece iş ve statü değil, her türlü elzem hizmeti, zengin, çeşitliliğe sahip sosyal hayatı ve eğlenceyi sunan yeni mahalle veya semttir. Arkadaş toplumu sosyal paylaşım şebekelerine gereksinim duyar ve işyeri buna olanak sunan, hazır bir sosyal ağdır. Neden başka yerde arkadaşlık aransın? Veya aşk? İşyerinde ilişki tabusu gittikçe zayıflıyor. İş bulma web sitesi CareerBuilder'a göre işyerinde gönül ilişkilerinin gizli tutulması gerektiğini düşünen çalışan sayısı gittikçe azalıyor: "Tüyünüzü şirketin mürekkebine batırmayın uyarısını duymuşsunuzdur belki ama bugünün çalışanı için bu öğüt demode sayılıyor." Şu yürek ısıtıcı haber New York Times'ta yayınlanmıştı: "Sarah Kay ile Matt Lacks'in işyerinde gönül ilişkisine girdikleri dedikodusunun yayılmasının üzerinden çok geçmeden Bayan Kay İnsan Kaynakları Müdürü'nün bürosuna çağrıldı. Bir zamanlar bu tür çağrılar ilişkinin ölüm fermanına hatta çalışanların işten atılmasına işaret sayılırdı. Ama Bayan Kay (29) neşeyle, müdürün, 'Bir arkadaş edinmenize hepimiz çok sevindik' dediğini anlatıyor." [232]
Kim meslektaşlarını asla seçemeyeceğini ve sokakta karşılaşsa çoğundan kaçacağını hatırlamak ister artık? İş ortamı bir iş kimliği, bir karakter dayatır: uysal, sığ, neşeli, sürü halinde yaşamayı seven ve şakacı... Bu karakter sıklıkla, genelde tek heceli, şirinleştirici yeni isimlerin kullanılışıyla güçlendirilir. Bu yüzden modern işyerleri Jo'larla, Chris'lerle, Jill'lerle, Dave'lerle, Sue'larla, Bob'larla dolup taşmaktadır. Kendi işyerimde "Mike" diye tanındığımı söylememe gerek yok herhalde. Tıpkı keşiş ve rahibelerin yeniden isimlendirilmelerindeki gibi, bu yeni işyeri isimleri eski benliğin reddedilişi ve yeni cemaatin değer ve uygulamalarına adanışını işaret etmektedir. Benedict Birader misali, Yüklə 1,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|