Katrin clo ki lcmminqlorin iti dişlorinin ayağına yapışdığım hiss
clodi, osasını qaldırıb açıq pəncoroyo yaxınlaşdı. Lcmminqlordon
biri onun önlüyüııün otoyindon sallanmışdı. Yıxılmamaq üçün
o, stoldan yapışdı. Lcmminqlor ciyildoşir, vum uxur, az qalırdılar
stoldan düz onun üzüno atılsınlar. Katrin gcri çokildi, onun ollori
əsirdi. O bilirdi ki, lcmminqlor insan üçün do, hcyvan üçün do toh-
lükoli dcyil. Ancaq qarı onlarla bacara bilmirdi. O, poncoroni açıq
qoymuşdu, indi no cdo bilərdi? Cavanlar qayıdanda no dcyəcoklər?
İlahi, nə dcyəcoklər?
İtlər artıq həyotdo hürürdülər. Dörd it və iki pişik qan içində
dom tulmuş adam kimi qaçışırdı. Lcm m inqlər hücumu d o f cdir,
onların dişino kcçmozdən əvvəl müdafıo olunmağa cohd göstərir-
dilor. O birilor iso öz yoluııu davam ctdirir, civildəşirdilor. Pəyədə
inoklor böyürür, tövlədon kişnorti sosi gəlirdi. M al-qara da bu
dohşotli axını hiss clomişdi.
Katrin qapının yan taxtasına sıxılıb ağlayırdı, onun qapalı göz-
lorindən yaş süzülürdü. Axı o yazıq, bədbəxt bir qadındı, tamam
kömoksizdi, qorxudaıı tir-tir osirdi. Bu dohşot no qədor davam ed ə-
cok? Lemminqlor saatlarla gəlib keço bilordilər. Artıq zülmot
düşürdü, iııdi gcco başlayacaqdı.
Katrin gözlorini açdı. Tövlodən göy gurultusuna bonzor dəlı-
şotli bir sos golirdi. D eyəsən, lcm m inqlor tövləyo girmişdilər. İlahi,
onlar tövloyo neeo giro bilordilər? O nlar güman ki, artıq oradadır-
lar! Madyan şıllaq atır, təpiyini lıarasa çırpırdı. Katrin donub bu
gurultunu dinloyirdi. On dəhşətli şcy baş vcrmişdi. At özünü o yan-
bu yaııa çırpıb ozocok, bolko də öldürocokdi. Onu tcz açıb burax-
maq lazım idi.
Qoca Katrin lcmminqlorin sıx dəstosinin arasından keçm əyo
çalışırdı. Lcm m inqlər ciyildoyir, itlər lıürür, inoklor böyürür və
bütün bu hay-küy tövlədon golon gum ltunun içindo hərdən
cşidilm oz olurdu. Katrin cəsarotlo bu gum ltuya sarı gcdirdi.
Tövlonin qapısı lap onun qabağında, bir ncço addım lığında idi.
Qapının altından lcm m inqlər sürüşüb içori keçirdilor. O nlar
özlorino yol aça bilmişdilor! Yoqin bütün tövləni doldurublar,
m adyanın ayağının yamnda fırlanırlar!
Katrin osanı sağ olindon sol əlinə keçirdi vo iri açarı burdu. Hə,
hazırdı. Birco ağac siyirtmoni sağa burmaq qalırdı. Bir do qapının
sol tayı qalırdı, o biri tay içəridon bağlı idi.
368
Qapının yalnız sol tayı açıldı, o biri lay içoridon bağlı idi. Mad-
yanın ayaqlarınm qozobli tappıltısı bütün soslori batımıışdı. lilə bil
Katrinin qulağının dibindo göy guruldayırdı. Lcmminqlor ycrimoyo
manc olur, onun ayağını dişloyirdilor. O yavaş-yavaş, olduqca yavaş-
yavaş siyirtmoni sağa sürüşdürdü. Madyan, yoqin ki, kiminso gol-
diyini duymuşdu, ona göro do ycrini doyişib o biri torofo kcçso də,
ayaqlarım ycrə döym əkdo idi. İlahi, indi o, giriş yolunu kosmişdi.
Katrin artıq siyirtmoni çoko bilmozdi. Bu, folakot idi! Bu hor şcyin
sonu idi!
Katrin çotinliklo nofos alıb tövlo qapısının ortasına yaxmlaşdı.
Siyirtmə, demok olar ki, axırıncı oyuqdan da çıxmışdı, ancaq tama-
milo yox, atın tozyiqi ilo onun son ucu torponirdi. "Çox saxlaya bil-
m oz” , - fıkirləşdi Katrin. Siyirtmo şaqqıltı ilo oyilib aşağı düşdü.
Katrin gcri çəkildi. O, sağa keçmokdonso, başmı itirib tir-tir titro-
yən qapının qabağmda dayanmışdı.
Bir an da keçdi, ildırım sürəti ilə o, atın yaralı başını, doli-
divanə gözlərini gördü. Vo hor şcy burdaca bitdi. Ağır zorbo onun
ayaqlarım ycrdon üzdü.
Gcco düşmüşdü. Lcmminqlərin axıtıı holo do gcco soyuğunun
dolduğu boş cvin içindon kcçib gcdirdi. Daha güclü bir axın hoyoto
dolurdu. Təngo golmiş, yom lm uş itlər susmuşdu. Yalnız qızğın-
lıqdan bir-birini dişləyon lcmminqlorin qulaq batıran çığırtısı vo
inəklərin hoyocanlı böyürtüsü cşidilirdi. Tövlonin taybatay açılmış
qapısı ağzında qoca Katrinin mcyidi düşüb qalmışdı. Lcmminqlorin
axını mcyitin yanında haçalanır vo mcyiti dövrolomo kcçib gcdirdi.
* * *
Bitib qurtarmayan gündüzlor arxada qalırdı. İndi lıor gccodon
sonra günəş bir ncço saat somada görünür, ycnidon zülmot düşürdü.
Y olumuzun ovvolindo olduğu kimi, biz gcconin qaranlığından
istifado edərək yol gcdir, gündüzlər iso dineimizi alırdıq. Ancaq
artıq biz hər cür chtiyatı, sayıqlığı, hotta ağlımızı da itirmişdik.
Biz bəzən yalnız geco, bozon do gcconi gündüzə qataraq din-
colm odən, nofəs dəm ıodon yuxulu, üzgün halda clo hcy yol gcdir,
hotta günün günortaçağı — hor torofdon bizi tohlüko gözloyon bir
vaxtda da yola çıxmaqdan çokinmirdik. Hücumların sonu görün-
mürdü, tayfamızın isə yoqin ki, yarısı qalmışdı. Şimal tülkülori vadi
yamaclarına soxularaq bizi yorulmaq bilmodon toqib cdirdi. D oy-
duqları vaxt bir az gcriyo qalır, sonra ycnidon hücuma kcçirdilor.
Bozon şimal tülkülorinə canavarlar hücum edondə biz bir ncço
günlüyə dincolirdik. Havadan bizo yalmz qadim düşmonlorimiz
dcyil, tanımadığımız naməlum quşlar da hücum cdirdi. O nlar üzü
bizə to rəf qorbdən uçub gəlirdilər. Düşm anin sayı-hcsabı yox idi.
Ancaq biz baş alıb uzaqlara, uzaqlara gcdirik. Dayanmadan, az
qala qaça-qaça gcdirik, clo gcdə-gedə də ycyirik, bunun üçün
dayanıb durmuruq. Gözümüz şüşə kimidir, baxışım ız bir nöqtəyo
zillonib, başdan-ayağa çirk içindəyik. Bizi daim irəliyə qovan
q ü w ə bizo ayaq saxlamağa imkan vcrmir. Ham ım ız xəstəyo oxşa-
yınq, xəz dərim iz palçığa bulaşıb. Yalnız suyun içinə girib çıxanda
babal görkəm alınq. Yola düşəndən bəri çoxlu çaylar kcçmişik,
ncço gölü arxada buraxmışıq. Sudan sahilo çıxıb itsayağı silkəlo-
nəndo bir az yüngülləşirik, əsoblorim iz dincolir, gərginlik azalır.
Ancaq bu xoş dəqiqolər çox sürmür. G özəgörünm əz qüvvo bizi
iroli qovur. Yorğunluğa, tohlükoyə m ohəl qoymadan, geriyə bax-
madan doli kimi iroli can atırıq. B əlkə də gərok dayanaydıq.
Nofosimizi dərin bir çayın, ya gölün sahilində qalıb bir neçe gün-
lüyo rahatlanıb dincoloydik, onda bolko bu divanolik, qızğınlıq da
canımızdan çıxar, həyəcanım ız yatardı. Ancaq yox, biz dayana b il-
mozdik, biz iroliyo gctmoliydik. Biz heç nəyo m əhəl qoymadan,
qorxub çəkinm ədon qabağım ıza çıxan çaya atılır, onu üzüb kcçir vo
yeno yolumuza davam cdirdik.
Biz kor kimi idik. Lakin indi o günlori xatırlayıb, o lu b -k eçən -
lori yaddaşımda canlandıranda m onə clo golir ki, ilk baxışda diva-
nəlik kimi görünon bu yürüşün m ahiyyotini uzaqdan-uzağa daha
aydın şokildə izah cdirom. M ən o vaxt dum anh şokildə də olsa hiss
edirdim ki, hcç noyo baxmadan inamla iroli getm ok lazımdır, çünki
bütün bu müsibotlorin arxasm da bizim həlolik dork etm ədiyim iz
hansısa bir moqsod gizlonir. V ə biz bu m əqsədə doğru can atınq.
N əyin bahasına olursa olsun bu m oqsodə yctm əli vo nəhayət ki,
azadlığa qovuşmalıydıq. Y enidən özünə qayıtm ah, sakitləşm əli,
kcçən günlorin itirilmiş xoşbəxtliyini tapmalıydıq. Biz təhlükodən
qorxm adan, ölümo mohol qoymadan dorkolunm az bir connoto,
hosrotindo olduğumuz bir torpağa doğru iroliləyirdik. Boli, biz
azadlığa doğnı gedirdik. Onu no vaxt, hansı yolla tapacağımızı
bilm osok do, əm in idik ki, yolumuzun sonunda m ütləq azadlığa
qovuşmahyıq. Bizi, bütün lcmminq tayfasmı irəli qovan da clo bu
inam hissi idi.
Bir ncço dəfə biz adamların yaşadığı ycrlordon kcçib-gctmoli
olurduq. Əvvolco, onlarla görüşdon qorxurduq, lakin sonralar qorbo
doğru iroliləm ok chtirası o qədər güclondi ki, o biri düşmonlorimiz
kimi, adam lann da bizə doxli olmadı. Hom do ki biz onlara gcc-gcc
rast golirdik.
Bir dofə insanların yaşadığı şohorin yanında yolumuzu daş
divar kosdi. Bu divar hor iki tərofə sonsuz şokildo uzandığından biz
ycraltı keçid qazmalı olduq. Qazma işi uzun çokdi. I Ior dəfo ycrin
üzüno yol salmaq istoyondo noso cırmaq sosi cşidir, it iyini duyur-
duq. İtlərin hürüşü adamlarm səsino qarışırdı. Ycraltı divar manc
olduğundan biz lap altdan kcçmoli olurduq, bozon divardan qopan
daşlar lağımın yolunu tuturdu. Orada zülmot içindo dəhşotli bir
m übarizo gcdirdi, faciolor baş vcrirdi... Sağ qalıb qurtulmuş lcm-
m inqlər ycrin üzünə çıxanda, orada bizi itlor qarşıladı. Mon qulağı-
m ın dibindoco dostlarımın sümüyünün itlorin dişi altında xırçıl-
dadığını eşidirdim. Bu d əfə do talc üzümo güldü, ölümdon xilas
oldum v ə ycnidən yola çıxdım.
Yeno də sağ qalmışdım, göroson, neçonci dofo idi ki, ölümün
caynağından qurtulurdum?
Bir vaxt doğma şəhori tork etmiş minlor, milyonlarla lcmminq-
dən bu nohayətsiz ongin suların sahilinə görəsən kimlor gəlib çıx-
mışdı?
Çoxdan idi ki, çay boyunca gcdirdik vo bu çay bizi gətirib bu
yerlərə - göz işlədikco üzüaşağı axıb gcdon əngin sulann sahilino
çıxarmışdı. Biz çay suyuna bonzəmoyon bir iy duymuşduq. Yolda
törəyib artsaq da, indi biz az idik, çox az. Bütün tayfamız sahil boyu
ada-ada yığılmışdı. Ancaq bizim sağımızda və solumuzda çayın
ağzındakı qumluq lcmminqlərlo dolu idi. Onlar donizo san can
atırdılar, clo bil lemminqlorin özü do bir çay idi, donizo tolosirdi.
M üxtəlif yeraltı lcmminq şəhorlorinin yolu burada bitirdi. Onların
sağ qalm ış qalıqlan indi bir ycro yığışırdı vo hara baxırdınsa
şimalda, cənubda - dörd bir tərofdo donizo can atan lcmminq scli
dalğalanırdı.
N o adam lar var idi, nə do şimal tülküləri. Ycrin üstündəki bütün
düşm ənlərim iz, nohayət ki, bizi rahat buraxmışdı. Əvozindo dalğa-
lann üzərindo çoxlu dəniz yırtıcıları dolaşırdı. Sahildon bir az ara-
371
Dostları ilə paylaş: |