Seldaexplore eu turkey tr bs+r indd
Yüklə 376,76 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sanayi Devrimi yaklaşık MS 1750 – 1880
- Büyük buluşlar ve yeni fikirler yaklaşık MS 1500 – 1900
- 1886 Benzinli motor 1901 İlk telsiz mesajları 1909 Bakalit, ilk plastik
- Hazır kahve 1939 İlk jet motorlu uçak 1940’lar İlk bilgisayar
- Modern dünya yaklaşık 1880’den bugüne 19. ve 20. yüzyılda gerçekleşen diğer Avrupa buluşları, bugün bildiğimiz dünyanın
25 W ik imedia Henry Bessemer – modern çelik yapımının mucidi. Yaklaşık 250 yıl önce Avrupa’da, “sanayi” dünyasında başka bir tür “devrim” baş gösterdi. Her şey bir enerji kriziyle başladı. Binlerce yıldır insanlar odun ve odun kömürü yakmıştı. Oysa artık Avrupa’nın bazı bölgelerinde ormanlar tükeniyordu. Peki, yakıt olarak başka ne kullanılabilirdi? Cevap kömürdü. Avrupa’da hayli fazla miktarda kömür vardı ve madenciler bunları çıkarmaya giriştiler. Kömür, yeni icat edilen buhar makinelerinin yakıtı haline geldi. Ayrıca, kömür fırınlanarak çok daha temiz bir yakıt olan “kok kömürü”ne de dönüştürülebiliyordu. Kok kömürü, demir ve çelik yapımı için idealdi. 150 yıl kadar önce, Henry Bessemer adlı bir İngiliz, çok miktarda çeliği hayli ucuza üretebilen bir “maden eritme ocağı” geliştirdi. Çok geçmeden, Avrupa’da büyük miktarlarda çelik üretilmeye başlandı ve bu durum tüm dünyayı değiştirdi! Ucuz çelik sayesinde gökdelenler, devasa köprüler, okyanusları aşan yolcu gemileri, otomobiller, buzdolapları… ve aynı zamanda güçlü silahlar ve bombalar yapmak mümkün oldu.
26 © E
.Benjamin A ndr
ews © Gr
egorio L opes
© C atherine L usurier W
imedia Kristof Kolomb’un gemilerinin sonradan yapılmış benzerleri. Vasco da G ama – A vrupa’dan Hindistan ’a deniz y oluyla giden ilk k işi.
Voltaire, Aydınlanma Çağı’nın en önemli yazarlarındandır. Dodo kuşu, bir zamanlar Hint Okyanusu’ndaki bir adada yaşayan uçamayan bir kuş türüdür. Avrupalı koloniciler neslinin tükenmesine yol açmıştır.
Rönesans döneminde, uzak ülkelerle yapılan ticaret Avrupalı tüccarlar için çok önem kazanmıştı. Avrupalı tacirler, örneğin, mallarını Hindistan’da satıyor ve dönerken değerli baharatlar ve kıymetli taşlar getiriyorlardı. Ancak karadan seyahat etmek zordu ve çok zaman alıyordu. Bu nedenle tüccarlar Hindistan’a denizden ulaşmak istiyorlardı. Sorun, yollarının üzerinde Afrika kıtası gibi aşmaları gereken büyük bir engel olmasıydı! Ancak, (insanların artık inanmaya başladığı gibi) dünya gerçekten yuvarlaksa, Avrupalı gemiciler daima batıya yelken açarak Hindistan’a ulaşabilmeliydiler. Bu inanışla, 1492 yılında, Kristof Kolomb ve mürettebatı İspanya’dan yola çıkıp Atlas Okyanusu’nu aştı. Ancak Hindistan’a varacaklarını beklerken, (Amerika sahilinin yakınında, Karayip Denizi’ndeki adalar olan) Bahama Adaları’nı keşfettiler. Diğer kâşifl er de vakit geçirmeden onların açtığı yolu takip etti. 1497– 1498’de, Portekizli bir donanma subayı olan Vasco da Gama, Afrika kıyılarından dolaşarak Hindistan’a ulaşan ilk Avrupalı oldu. 1519’da, bir başka Portekizli kâşif olan ve İspanya Kralı için çalışan Ferdinand Macellan ise, dünyanın çevresini dolaşacak ilk Avrupa seyahatine öncülük etti! Çok geçmeden, Avrupalılar Karayip Adalarını ve (“yeni dünya” diye adlandırdıkları) Amerika’yı keşfedip buralarda sömürgeler kurdular. Diğer bir deyişle, bu yeni toprakların artık Avrupa’daki anavatanlarına ait olduğunu iddia ederek buraları ele geçirdiler. İnançlarını, geleneklerini ve dillerini de beraberlerinde götürdüler. Böylece, İngilizce ve Fransızca Kuzey Amerika’da; İspanyolca ve Portekizce ise Orta ve Güney Amerika’da en çok konuşulan diller haline geldi. Zamanla, Avrupalılar daha da uzaklara, Çin’e, Japonya’ya, Güneydoğu Asya’ya, Avustralya’ya ve Okyanusya’ya yelken açtılar. Bu uzak ülkelerden dönen denizciler Avrupa’dakilerden çok farklı, garip yaratıklar gördüklerini söylüyorlardı. Bu anlatılanlar bilim adamlarında bu yeni yerleri keşfetme ve Avrupa’daki müzeler için buralardan hayvan ve bitki örnekleri getirme arzusu uyandırdı. 1800’lerde, Avrupalı kâşifl er ve gezginler Afrika’nın iç kesimlerine kadar ulaştılar. 1910’a gelindiğinde ise Afrika’nın büyük bir kısmı Avrupalılarca sömürgeleştirilmişti. 27 © Julia Mar gar et C
amer on ©Zubr o/W ik imedia Charles Darwin, evrim kur amını
1959’da yayımladı. İlk telefon, İskoçya doğumlu Alexander Graham Bell tarafından icat edildi. Günümüzde Avrupa, en son model cep telefonlarını üretmektedir.
Bu arada, Avrupa’da bilim adamları evrenin nasıl işlediğiyle ilgili her geçen gün daha çok bilgi sahibi oluyordu. Kayaları ve fosilleri inceleyen jeologlar (yerbilimciler) Dünyanın nasıl oluştuğu ve kaç yaşında olduğuyla ilgilenmeye başladılar. İki büyük bilim insanı, Jean-Baptiste Lamarck (Fransa’da) ve Charles Darwin (İngiltere’de), çalışmaları sonucunda hayvan ve bitkilerin “evrimleştiği”, yani milyonlarca yıl içinde bir türden diğer bir türe dönüştükleri sonucuna vardı. 1700’lerde insanlar, örneğin ülkelerin nasıl yönetilmesi gerektiği ve insanların hangi hak ve özgürlüklere sahip olması gerektiği gibi başka önemli sorular da soruyordu. Yazar Jean-Jacques Rousseau, herkesin eşit olması gerektiğini öne sürüyordu. Bir başka yazar olan Voltaire ise cehalet ve batıl inancın yerini mantık ve bilgi alırsa dünyanın daha iyi bir yer olacağı savını geliştirdi. “Aydınlanma” olarak adlandırılan bu yeni fikirler çağı bazı ülkelerde büyük değişimlere ön ayak oldu. Bu değişimlere; 1789’da Fransız halkı, kral ve kraliçelerin yönetimini artık istemediklerine karar verdiklerinde gerçekleşen Fransız Devrimi örnek verilebilir. Bu devrimin başlıca sloganı “özgürlük, eşitlik ve kardeşlik”ti ve bu sözler daha sonra Fransa’nın ulusal sloganı haline geldi. Modern dünya yaklaşık 1880’den bugüne 19. ve 20. yüzyılda gerçekleşen diğer Avrupa buluşları, bugün bildiğimiz dünyanın oluşmasına katkıda bulundu. Örneğin: Günümüzde, Avrupa’da çalışan nüfusun yaklaşık dörtte biri, modern dünyada ihtiyaç duyulan ürünleri üretiyor. Bunlar arasında yiyecek ve içecekler; cep telefonları ve bilgisayarlar; giysi ve mobilya; çamaşır/bulaşık makineleri, televizyonlar; otomobiller, otobüsler, kamyonlar ve daha birçok farklı ürün sayılabilir. Avrupa’daki her 10 işçiden yaklaşık 7’si “hizmet” sektöründe çalışmaktadır. Diğer bir deyişle, bu işçiler; mağaza, postane, banka, sigorta şirketi, otel, lokanta, hastane ve okul vb. işyerlerinde çalışarak insanlara ya satış yapıyor ya da ihtiyaç duydukları hizmetleri sağlıyorlar. Yüklə 376,76 Kb. Dostları ilə paylaş:
|