SİNİR SİSTEMİ HISTOLOJI DERS NOTLARI
SİNİR SİSTEMİ
Sinir dokusunun oluşturduğu sinir sistemi bilindiği gibi MERKEZI SINIR
SISTEMI (MSS) ve
PERIFERIK SINIR SISTEMI ( PSS ) olarak ikiye ayrılır. MSS ' ni
beyin , beyincik ve omurilik oluşturur. PSS’ni ise ganglionlar, periferik sinirler ve sinir
sonlanmaları meydana getirir. Ana görevi organizmanın iç ve dışında oluşan mekanik ve
(internet’ten alınmıştır)
kimyasal değişimlerin meydana getirdiği bilgileri almak , analiz etmek değerlendirmek ve
yanıtlamak olarak özetlenebilir.
SOMATİK / OTONOM SİSTEM
Fonksiyonel olarak ise; sinir sisteminin iskelet kaslarını innerve eden yapıları
(bölümü) somatik sinir sistemi, kalb kası,düz kas ve bez epitellerini innerve eden yapıları
(bölümü) ise otonom sinir sistemi olarak ayrılır. Otonom sinir sisteminin efferent nöronları
etkilerini organlar (viscera) üzerinde gösterdiğinden visseral efferent nöronlar, aynı şekilde
bu organlardan uyarımları alıp merkeze taşıyan nöronlara da visseral afferent nöronlar adı
verilir. Diğer duyusal nöronlar gibi bunların da hücre gövdesi ganglionlar içinde bulunur,
uyarımı alan dendritleri kalb kası, düz kas, epitel içinde bulunur, uzun olan aksonları ise
MSS ne gider.
İskelet kaslarına giden somatik efferent nöronların impuls iletimi ile kalb kası, düz
kas, bez epitelyumuna giden otonom efferent nöronların impuls iletimi arasındaki yapısal fark
şöyledir:
Somatik effektör impuls iletiminde tek bir nöron görev alır, bunun gövdesi ve
dendritleri MSS grizeası içinde bulunur, uzun aksonu ise MSS’ni terkeder periferik sinir
içinde ilgili çizgili kasa kadar direkt gider.
Visseral (otonom) effektör impuls iletiminde ise iki nöron zinciri vardır. Birinci
otonom effektör nöronun gövdesi MSS’de bulunur, ikinci otonom effektör nöronun gövdesi ise
MSS dışındaki ganglionlar içinde bulunur. Birinci nörondan çıkan preganglionik lif (akson)
gangliyon içindeki ikinci nöronlarla (birkaç tanesi ile) sinaps yapar, buradan ayrılan
postganglionik lif (akson) effektör etkiyi organ duvarındaki yapıya, endirekt olarak iletmiş
olur.
(internet’ten
alınmıştır)
Otonom sinir sistemini oluşturan yapılar sempatik bölüm, parasempatik
bölüm ve enterik bölüm olarak üçe ayrılır:
Sempatik bölümün birincil nöronları vücudumuzda sadece ve sadece medulla
spinalisin torako-lumbal bölgesinde, yan boynuzlar içindeki nukleus intermediolateralis’ de
bulunur. Bunların aksonları (presinaptik aksonlar, preganglioner lifler) medulla spinalisi
2