Sona Vəliyeva İŞIĞa gedən yol roman Bakı – 2016
Yüklə 3,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
193 qaldıraraq: – “Ştooo?” Moskva, Moskva Universiteti, – deyib gözlüyünü çıxardaraq bir daha aşağıdan yuxarı Həsən bəyi süzdü. Hiss olunurdu ki, Həsən bəyin Moskvada təhsil almasını görüncə bu yekəxana hakim bir qədər əvvəlki ədalarını gizlədərək, özünü əməlli-başlı yığışdırdı: – Təbrik edirəm. Həsən bəy! Biz sizinlə burada əl-ələ verib çox işlər görə bilərik. Əlbəttə, bütün bunlar ilk növbədə sizdən asılı olacaq. Həsən bəy cavabında: – Cənab hakim, biz məmuruq, işimiz də qanunları, ədaləti qorumaq, haqqı müdafiə etməkdir. – Ay sağ ol! Bax mənim dediyim də elə odur. Lakin bu sahədə bir az diqqətli olmalı, yerli hörmətli insanları tanımalıyıq. Biz bilməliyik; ədaləti kim istəyir, hansı tərəfin mövqeyini qorumaq lazımdır. Sizin əmrinizi elə bu gündən verirəm, işə başlayın, unutmayın ki, biz yerlərdə əlahəzrət çarın qulluqçularıyıq, onun ədalətli hökmlərini icra edirik. Məhkəmənin hakimilə ilk söhbət, onun üstüörtülü işarələri Həsən bəyin xoşuna gəlməsə də, bunu büruzə vermədi. * * * Həsən bəyin işə başlamasından bir aydan artıq vaxt keçirdi. Qısa zaman içində o, qubalılarla qaynayıb-qarışmışdı. İlk baxışdan həddən artıq soyuqqanlı görünən Quba camaatının, əslində, çox dəqiq, intizamlı, sözübütöv, düzgün, ədalətli və işgüzar insanlar olduğunu öyrənmək üçün Həsən bəyə cəmi bircə ay vaxt lazım oldu. Həsən bəy, yenə də adəti üzrə şikayətçilərin qayğısına qalır, onlara pulsuz ərizələr yazırdı. Məsələlərin həllində şikayətçilərə hüquqi yol göstərdiyindən, bütün bunlar məhkəmə sədrinin xoşuna gəlmirdi. Həsən bəy, demək olar, günaşırı atasının dostu Muxtar bəyə baş çəkirdi. Nə zaman gedirdisə, Muxtar bəyi nökər-naibin köməyi ilə həyət-bacada dolaşan görürdü. Muxtar bəy onu görcək zarafata keçirdi: 194 – Gəl, gəl, sən mənim xilaskarımsan, vallah, doğru sözümdür. Sənin gəlişin Quba məhkəməsinə düşməsə də, şəxsən mənə sağlam bir ömür bəxş edib. Həsən bəy Muxtar bəyin eyhamlarını başa düşdü: “Deyəsən, məhkəmə hakimi dilini “dinc qoymur,” fəaliyyətim haqqında mənfi fikir formalaşdırır. Görünür, yerli mülkədarlar, bəylər də hakimin fikrini, mövqeyini Muxtar bəyə çatdırıblar”. Həsən bəyi maraq götürdü, soruşmaq qərarına gəldi: – Hardan bilirsiniz, mənim gəlişim məhkəməyə düşməyib? – Vallah, belə eşitdim. Sən bəy nəslindənsən, bu “kasıb- kusub məsələsi”ni həll etməyə çox da çalışma, dövlətlə dövlətlik etməyəcəksən ki… Bu iş belə qurulub, belə də davam edəcək, sən özünü heç yorma. – Muxtar bəy, əksinə, mən insanlara kömək edəndə qətiyyən yorulmuram. O ki qaldı müəyyən narazılıqlara, bu rəyi də məh kə- mədə haqsız ola-ola, haqlıya qalib gəlmək istəyən insanlar yaradır. Onlar haqsız məqsədlərinə çatmayanda belə mövqe tuturlar. Bax üç gün bundan əvvəl uzaq dağ kəndindən olan yoxsul kişi oğlunun işinə nə zaman baxılacağını soruşmağa gəlibmiş. Bundan ötəri səhərdən axşamacan məhkəmədə ona cavab verən olmayıb. Mən öyrənib söyləyəndə ki, dörd gün sonra sizin oğlunuzun işinə baxılacaq, yazıq qaça-qaça gedib dəhlizə qoyduğu rüşvət bağlamasını mənə vermək istədi. Birtəhər anlada bildim ki, bunu öyrənmək sizin haqqınızdır, söyləməksə məhkəmə idarəsinin borcudur. – Qardaşoğlu, sən gərək məktəb açıb dərs deyəydin, insan yetişdirən bir müəllim olaydın. Məhkəmə sənlik deyil. Bütün bəylər, mülkədarlar mənim dostumun oğlu olduğunu bilirlər. Hətta o gün Salamovla Çayqırağı kəndinin beş kəndlisi arasında olan torpaq məsələsində bəyin məğlubiyyətini də sənin öz xəttinlə kəndlilərə yazdığın o ərizədən gördülər. Belə şeyləri çox eşidirəm. Quba məhkəməsində ya rüşvət almalısan, iş görüb rəğbət qazanmalısan, ya da işləməməlisən. Bizi belə öyrədiblər, belə görmüşük, belə də olmalıdır. Sənin kasıb-kusubu müdafiə etməyin bütün digər bəylər kimi Quba bəylərini də çox narahat edir. Ehtiyatlı ol! Həsən bəy, 195 həmin Salamovun özü hər şeyi yadında saxlayaraq gülə-gülə, pambıqla baş kəsir. – Bilirəm, eşitmişəm. – Haradan bilirsən? – Keçən həftə böhtan dolu bir ərizəylə məhkəməyə müraciət etmişdilər, guya mən onun adamlarından rüşvət istəmişəm, onlar bu rüşvəti vermədikləri üçün mən də kəndlilərin ərizəsini şəxsən təzədən yazmışam. Muxtar əmi, mən belə hədə-qorxuları çox görmüşəm, siz heç narahat olmayın. Bu dəfə Həsənin Muxtar bəyin yanına gəlməsinin səbəbi başqa idi. Muxtar bəy Quba və Qubaətrafı kəndlərin ən nüfuzlu, sözü keçən bəylərindən hesab olunurdu. Elə dövlət idarələrində də istər rus, istər yəhudi, istərsə də azərbaycanlı məmurlarla münasibəti çox yaxşı idi. Həsən bəy bu günlərdə oğlu həbs olunan bir kəndlini müdafiə edir, oğlunun buraxılması işində ona kömək etmək istəyirdi. Kəndli söhbət əsnasında onun oğlunu tutduran adama – hansısa yerli hampaya Qubada yalnız bir şəxsin, Muxtar bəyin sözünün keçə biləcəyini bildirmişdi. Həsən bu axşam Muxtar bəyin yanına elə bu məsələni xahiş etməyə gəlmişdi: – Muxtar əmi… – Bəli, oğlum. Sən məni uşaq vaxtı belə çağırardın. Sən də, qardaşların da, mənə “Muxtar əmi” deyərdiniz. Elə indi də Muxtarsız, bəysiz, “əmi” de. Belə səni özümə daha doğma hiss edirəm. – Eləmi? Bilirsiniz, əmi, bir həftədir bir məsələ var, bilmirəm sizə söyləyim, ya yox. Oğlu tutulan bir kəndlidən bu günlərdə həbsin səbəbini soruşdum. Bəlli oldu ki, onun oğlu kəndlərinin hampasının qızını qaçırıb. Qaçırıb deyəndə, razılıqla olub bu məsələ, onlar bir-birini ürəkdən seviblər, elçi göndərilmə məqamı: “Varlı adamla kasıbın qohumluğu tutmaz,” – qızın atası etiraz edib. Qız da çox cəsarətli olduğundan özü qoşulub həmin oğlanla qaçıb. Oğlan qızı birbaşa evlərinə gətirib. Qızın qohumları oğlanı möhkəm döyərək polisə təhvil verib, qızı da götürüb evlərinə apa- rıblar. Oğlanın mədrəsə təhsili, beşillik Rus-Azərbaycan məktəbini bitirməsi haqqında sənədini gördüm. Çox təsirləndim. Həm də Yüklə 3,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|