T. C. Marmara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İlahiyat anabiLİm dali
Yüklə 8,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
319 Dilekçelerin içeriği mollalardan Rusça zorunluluğu kaldırılması yönündedir. Müslüman dinî nezareti, bir kişinin imam olabileceğini kararını vermesi yeterli olmalıdır. 1118 Yine rapor, müslümanların kurduğu cemiyetlerin askeri hayatın müslümanlara etkisini ve buradaki müslüman Tatar davranışının ne olduğunu da ortaya koymasıyla önemlidir. Rapora göre; “herkes birbiriyle kaynaşıp yakınlaştığı halde, Tatarlar Ruslarla kaynaşmamakta kendilerini yabancı gibi hissetmektedirler. Ayrıca Tatarlar aynı alayda ve mollaları olmak şartıyla askerlik yapacaklarını bir dilekçeyle idareye bildirmişlerdir. Devlet Türkiye’ye kütlesel göçü önlemek için bu isteğe olumlu da cevap vereceğini duyurmuştur. Ancak Misyonerler kongrede bu isteğe ve isteğe olumlu bakan hükûmeti eleştirmişler, Rus ordusunun bu durumda zayıflayacağını belirtmişlerdir. 1119 Rapor özellikle Kırgız çöllerinde Tatarların, islamı yayarak Rus stratejisine karşı güç oluşturmaya çalıştıklarını, Andican ayaklanmasını organize ettiklerini ve bölgedeki geniş alanı müslümanlar lehine kullanarak direnç noktası olarak kullandıklarını da belirtmektedir. Bu nedenle okumuş olsun olmasın Tatarların Rusya’ya sadık birer vatandaş olmadığı iddiasındadır. Bu iddia raporda şöyle temellendirilir; “Rusyalı müslümanların Rusçu yeniliklere karşı takındıkları tavır açıkça gösteriyor ki, müslüman Tatarlar din özgürlüklerini korumak için tamamıyla Ruslardan uzaklaşma ve kapalı bir çevre oluşturma istikametini seçmişlerdir. Elbette bu, her ne kadar Tatarların yeniliklerden mahrum; kapalı bir çevre içinde kalmalarına sebep olsa da, genel Rus çıkarlarına karşı bir harekettir. Belirttiğimiz gibi istisnalar hariç, Tatarların kalbi Rusya ile değil, Türkiye ile atmaktadır. Bunu da Kırım Tatarları’nın Türkiye’ye göçmesi kanıtlıyor ve bunu yaparken de uydurma; genelde aptalca nedenler gösteriyorlar.” Türkiye’ye göç ile bilgiler ise şöyle geçer. “Bazen göçler kütlevî karakter taşır. Türkiye’ye bu tür göçler en çok Kırım’dan oluyordu, çünkü Kırım Türkiye’ye en yakın bölgedir. Bu tür göç hareketi, yine toplu olarak Kazan Tatarları arasından da oluyor. Çistopolski eyaletinde defalarca Tatarlar arasında Türkiye’ye göç etmek fikri doğmuştur, ancak bu fikirler eyleme dönüşmeden, engellenmiş, hatta organize edenler defalarca mahkemelerde suç sandalyesine oturtulmuştur.” 1118 Maşanov, a. g. r., s. 310 1119 Maşanov, a. g. r., s. 311. 320 Müslüman Tatarların Türkiye’ye ilgisi de raporda şöyle anlatılır: “Türkiye’ye ilgi Tatarlarının çocuklarını okutmak için İstanbul’a göndermelerinden kaynaklanmaktadır. Bu Rus hükûmetinin dikkatini çekmiştir. Geçen yüzyılın sonlarına doğru ortaya çıkmıştır ki, müslümanlar evlatlarının İstanbul’da okumalarını arzu etmekte ve onları İstanbul’a göndermektedirler. Bu durum, Rus kanunlarına göre yasaktır. Kanuna göre; Rusya’daki gençler her zaman Rusya’da terbiye almalıdırlar, sadece çok özel durumlarda, Çar’ın izni ile dışarı çıkmalarına müsamaha gösterilir. Hükûmetin dikkatini çeken bu konu üzerine Asya bölgelerine 15. maddeye uyulması hususunda ciddî uyarı verilmiştir. 1120 Yine rapor Türkiye’den gelen ve Rusya müslümanlarını eğiten öğretmenlerin yasaklanışına dair bilgiler de içermektedir. Ancak bu karar uygulanmasına rağmen gerekli başarı sağlanamamıştır, zira eğitim evlerde verilerek devam etmiştir. Bu durum şu şekilde tespit edilmiştir: “1909 yılında Kırımdan gelen haberler Ruslar için endişe vericiydi; Rusya’da özgürlük ve Türkiye’de Konstitutsiya ilan edildikten sonra Türk öğretmenlerin Kırım’a akışı artış göstermiştir. Halk Eğitim Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı Tavriçeski guberniyasında Türk tipli yeni mekteplerin genel eğitimine özel dikkat edilmiştir. Bu okullar Türkiye’den gelen, muallim adlanan kişiler tarafından açılmıştır. Tavriçevski müslüman diyanet idaresi sadece din okulları açıyor ve bu yeni okullardan imtina etmiş ve Tavriçevski müftüsü bununla ilgili resmî şekilde Tavriçevski gubernatoruna açıklama göndermiştir. Görülüyor ki, müftü Türk öğretmenlerinin itibarlı olacaklarına dair vekil olmamıştır. Türkiye’den muallimlerin istenmeyen akışı Rus hükûmetini Rusya’da yaşayan bütün Türkleri yurt dışına çıkarmaya mecbur etmiştir. Bu nedenle Petersburg’daki Türk konsolosu bütün Osmanlı Türklerine 1 Mayıstan geç olmamak suretiyle Rusya’da yaşayan ve pasaportu olmayan, Türkiye’deki genel Rus konsolosu tarafından vizesi olanlar, Osmanlı olduklarını belirten kimlikleri ile gelmelerini istemiştir.” 1121 Müslümanların panislamist görüşlerine karşı hıristiyanların ve özelde Rusların alacağı karşı duruş da bu kurultayda tartışılmıştır ve raporda dile getirilmiştir Panislamist görüşün doğuşu ve uygulayıcısı olarak Sultan Abdülhamit gösterilmiştir. 1122 1120 Elbette gençlerin İstanbul’a gitmeleri Rusya’yı endişelendirmiştir. Kendi zamanında Türkiye’de bir muhabir N. İ. İlminskiy’ye özel mektubunda yazmıştır ki; Rusya’dan gelen müslüman öğrenciler Türkler tarafından korunuyorlar. Sultan’ın kendisi onlarla özel olarak ilgileniyor. Biliyoruz ki Türkiye’deki mescitler yeteri kadar mal varlığına sahiptirler. Vakıfların sayesinde; mescitlerin nezdinde okullar çalışıyor, öğrenciler bu okullarda okumaları dolayısıyla mescitlerden para yardımı alıyorlar. Okumaya gelen Rusyalı müslümanlar da bu yardımı alıyorlar fakat onlara bu yardımı Sultan’ın değil vakıfların yaptığını bilmiyorlar ve bu da elbette Sultan’a olan sevgiyi artırıyor. O zaten bütün sünni müslümanların en başında duruyor. Aynı muhabir yazıyor ki: ”Görmemek mümkün değil ki... Rusya’dan müslümanların gelişi doğuda, özellikle okullarda; Rus etkisi olmadığı için Rusluktan dışta kalan Rusyalıların ve müslümanların Ruslar’la yaklaşmasına mani oluyor.(314-315) 1121 Maşanov, a. g. r., s. 315. 1122 “Panislamizm özellikle eski sultan Abdülhamit’in zamanında çok destek görüyordu. Sultan panislamizmin propagandasına açık şekilde destek veriyordu. Asya ve Afrika’ya orada yaşayan müslümanlar arasında birleşmek idealini yaymak için gönderilen ajanların sayısı onun zamanında çok daha fazla idi. Bu harekâtın yayılması Yüklə 8,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|