nen insandaki İlâhî cevherin yok edildiği dünyalar” kurar, “in
sanın ruhî varlığıyla baş başa dost yaşaması”nın önünde engel
dir (
a.y., s. 187-9).
Nurettin Topçu’nun anti-kapitalizmi,
a h lâkî temellidir. Ka
pitalizmi bir
kötülük olarak anlatır,
kötülükle açıklar. İnsan
lık şerefine ve insanın olanaklarına aykırı bir hayat yaşatan bir
fitne gibi görür.
Romantik anti-kapitalizmin karakteristikleri
dir bunlar. Topçu’nunkini, romantik anti-kapitalizmler yelpa
zesinde nereye kondurabileceğimize karar vermek için, Şükrü
Argm’ın analizinden yardım alalım.15 Şükrü Argın, Topçu’nun
aslında modernizm ve kapitalizm karşısında Geleneğin yenil
gisini içten içe kabullendiği yorumunu yapar. Zilleti tarif eder
ken realist ve coşkun, ütopyasını anlatırken ise -y e r yer na-
if - idealist olması da bundandır. Gerçi modern-kapitalist uy
garlığa meydan okuyarak Geleneği/organik toplumu inşâ et
me cehdi,
-T ü rk Sağının Üç H ali’n d e başvurduğum kavram
la - muhafazakâr-devrimci bir veçhe kazandırır ona. Fakat ka
ramsarlık baskındır. Bu karamsarlık, onda uğraklarını bulabi
leceğimiz faşist romantizmin yarı yolunda bırakır onu; fakat,
Löwy&Sayre’nin tasnifindeki “mütevekkil” tutumdan da ayı
rır. Romantizmin gözde meşrebi melankoliyi Topçu’ya atfet
mek zordur doğrusu. O daha ziyade ‘Kahriyye’ mezhebinden-
dir! Kapitalist modernliğin zilletine kahretmek, metinlerinin
başlıca yakıt kaynaklarındandır. Bu zillete karşı çaresizlik his
settiğinde de, hiç yoksa
buğzedecektir'6\
Evet, Topçu’nun romantik anti-kapitalizmi, onun izleyicisi,
okuru olan muhit nezdinde dahi marjinaldi. Bugün ise anti-ka-
pitalizm, bir zaman ona iltifat eden Islâmcı söylem içinde dahi
marjinalleşmiş; modernliğin teferruatından, teknik edevatın
dan sayılmaktadır. Mehmet Akifin “Alınız ilmini Garbın, alı-
15 “Siyasetin ‘Taşra’smda Taşranın Siyasetini Tahayyül Etmek”,
Modem Türkiye’de
Siyasi Düşünce, cilt 5: M uhafazakârlık,
ed. Ahmet Çiğdem, İstanbul, İletişim
Yayınlan, 2003, s. 465- 489.
16 Topçu’nun düşüncesiyle ilgili bir başka yazımda “buğz”dan daha çok bahsedi
yorum: “Otomobilin Şerri: Nurettin Topçu’da
Anti-modemist Buğz, Teknoloji
Sıkıntısı ve Otomobil Nefreti”,
Ünal Nalbantoğlu’na Armağan içinde, der. Adi
le Arslan Avar-Devrim Sezer, İletişim, İstanbul 2008.