Tarihte ve Günümüzde Ortadoğu'da Türkmenler
Yüklə 7,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
Ortadoğu'da Türkmenler (Irak-Ġran-Suriye) Sempozyumu / 51 üzerine Mustafa Cevad temel düzeyde Fransızca öğrenmek için Mısır‟a gitti. Kâhire Üniversitesi Edebiyat Fakültesi‟nde Fransızca dersler aldı. 25 Bu arada Mısır‟dakiilim ve edebiyat çevreleriyle de tanıĢarak Arap dili sahasında yapılan çalıĢmaları takip etti. Mısır‟daki bir yıllık Fransızca öğreniminin ardından 1943‟ün sonunda Paris‟e giderek Paris-Sorbonne Üniversitesi‟nde doktora programına baĢvurdu. MeĢhur müsteĢrik Louis Massignon 26 , Mustafa Cevad‟ın Paris-Sorbonne Üniversite‟sinde doktora programına girmesine yardım etmiĢtir. Yine bu hocanın danıĢmanlığında “Son Asırlarında Abbâsî Devleti‟nin Siyaseti” konulu Fransızca tezini tamamlamıĢtır. Ancak II. Dünya SavaĢı‟nın ilan edilmesi dolayısıyla tezini bir jüri önünde savunamamıĢtır. Mustafa Cevad, Ġtalya‟nın savaĢa katıldığını ilan etmesinden birkaç gün önce Bağdat‟a dönmüĢtür (1939). 27
önünde yeni ufuklar açıldı. Paris‟te Mirza Muhammed Kazvînî ile tanıĢmıĢ, onun sohbetlerine devam etmiĢtir. Mustafa Cevad sık sık Kazvînî‟nin yanına gider, yünik el yazmaları ve daha önce hiç görmediği metinlerle dolu kütüphanesinden çıkmazdı. Kazvînîbütün kitaplarını cömertçe onun hizmetine sunmuĢ, Mustafa Cevad‟ın tarihi metinlere vukufunun artmasına ve ilmi Ģahsiyyetinin tekâmülüne büyük katkılar sağlamıĢtır. Mustafa Cevad, 1940‟ta Dârü‟l-Muallimîn el-Âliyye‟ye öğretim üyesi tayin edildi.Buradaki görevine devam ederken, çıkarılan bir emirle Kral II. Faysal‟ın 28 özel öğretmenliğine getirildi (1942). 29 Mustafa Cevad, üç yıl devam
25 Mehdî Zâhid, (2010), el-Allâme ed-Doktor Mustafa Cevad, [Belgesel], Mustafa Cevad‟ın kendi sesinden. 26 Louis Massignon, Hallâc-ı Mansûr üzerine yaptığı çalıĢmalarıyla tanınan meĢhur Fransız Ģarkiyatçıdır; bk. Faruk Bilici, “Massignon, Louis (1883-1962)”, DĠA, XXVIII, Ankara 2003, s. 100.
27 el-Bükâ‟, a.g.e., s. 38. 28 1939-1958 yılları arasında Irak krallığını yapmıĢtır. ġerif Hüseyin b. Ali büyük dedesidir. 1958 yılında General Abdülkerim Kâsım tarafından gerçekleĢtirilen askeri bir darbe ile tahttan indirilmiĢ ve idam edilmiĢtir. Onun ölümüyle Hicaz ve Suriye‟nin ardından, HâĢimî ailesinin Irak‟taki hâkimiyeti de sona ermiĢtir; bk. Mustafa Bilge, “Faysal II”, DĠA, XII, Ġstanbul 1995, s. 265. 29 Mehdî Zâhid, (2010), el-Allâme ed-Doktor Mustafa Cevad, [Belgesel], Mustafa Cevad, Kral II. Faysal‟ın özel öğretmenliğine getirilmesi sürecini ve daha sonra bu görevden alınmasının sebeplerini açıklamıĢtır. 52
edecek olan bu göreve getirildiğinde kral II. Faysal henüz 7 yaĢındaydı. 30
Kendi ifadesiyle, Ġslamtarih kitaplarında hayatlarını okuduğu sultanların küçüklüklerine az da olsa benzemesi ve II. Faysal‟ın iyi bir kral olması için tam bir özveriyle bu iĢe kendini vermiĢti. Ancak kralın üzerindeki aile baskısı, Mustafa Cevad‟ın iĢini tam olarak yapmasına mani oluyordu. Kral, dersleriyle ilgili isteklerinde dahi ailesine sözünü geçiremiyor ve bu durumdan da Ģikâyet ediyordu. Birgün Mustafa Cevad, “Sen bu ülkenin kralısın, istediğin her ne iseonu emret, yerine getirirler, emrine karĢı gelemezler” Ģeklinde telkinde bulunmuĢtu. Nitekim bunun üzerine Kral II. Faysal, isteklerinin derhal yerine getirilmesini emretmiĢtir. Çevresindekiler bu senin üslûbun değil, isteklerini bu Ģekilde dile getirmeni sana kim öğretti? diye sorduklarında; esasen kralın küçük yaĢta olması, özgüven sahibi olmayıĢı ve baskı altında tutulması gibi sebepler dolayısıyla, “Bunları bana öğreten Mustafa Cevad‟dır” demiĢtir. 31 Mustafa Cevad‟ın bu küçük yaĢtaki kral üzerinde tesirleri görülmeye baĢladığında, çıkarılan bir emirnâme ile görevine son verilmiĢtir. Sâlim el- Âlûsî‟nin ifadesine göre, Kral II. Faysal‟ın üslûbunda Mustafa Cevad‟ın derin tesirleri görülmekteydi. 32
Mustafa Cevad, Kral II. Faysal‟ın öğretmenliği görevinin ardından bir müddetMüzeler Genel Müdürlüğü‟ne getirilmiĢtir. 1956 senesinde Dârü‟l- Muallimîn el-Âliyye‟de Arap Dili ve Edebiyatı alanında profesör ünvanını kazanmıĢtır. 1958 33 yılında Bağdat Üniversitesi‟nin kurulmasıyla birlikte Dârü‟l-Muallimîn el-Âliyye‟nin Eğitim Fakültesi‟ne dönüĢmesinden sonrada görevinedevam etmiĢtir. 34 Eğitim Fakültesi yıllarında Ġslâm AraĢtırmaları Enstitüsü‟nü kurma görevi kendisine verildi ve 1963 yılına kadar adı geçen
30 II. Faysal, ġerif Hüseyin‟in torunlarından olan Irak‟ın ikinci kralı Gâzî‟nin oğludur. Kral Gâzî, 1939 yılında bir trafik kazası sonucu hayatını kaybedince yerine henüz dört yaĢındaki oğlu II. Faysal geçmiĢtir. II. Faysal reĢit oluncaya kadar naipliğine Hicaz‟ın eski kralı Ali b. Hüseyin‟in oğlu Prens Abdülillah getirilmiĢtir. 14 Temmuz 1958‟de General Abdülkerim Kâsım önderliğindeki “Hür Subaylar” grubu bir darbeyle iktidarı ele geçirmiĢ, kraliyet ailesinin diğer üyeleriyle beraber Kral II. Faysal‟ı da öldürmüĢlerdir; bk. Marion Farouk Sluglett, Peter Sluglett, “Irak, 3. Son Dönem”, DĠA, XIX, Ġstanbul 1999, s. 96. 31 Mehdî Zâhid, (2010), el-Allâme ed-Doktor Mustafa Cevad, [Belgesel], Mustafa Cevad‟ın kendi sesinden. 32 Sâlim el-Âlûsî‟ye göre Mustafa Cevad, Kral II. Faysal‟ın eğitiminde oldukça önemli bir rol oynamıĢtır. Kral‟ın üslubunda da Mustafa Cevad‟ın izleri görülmektedir; bk. Mehdî Zâhid, (2010), el-Allâme ed-Doktor Mustafa Cevad, [Belgesel], Mustafa Cevad‟ın kendi sesinden. 33 Azmi Özcan, “Bağdat; IV Son Dönem” DĠA, IV, Ġstanbul 1991, s. 442. 34 Mehdî Zâhid, (2010), el-Allâme ed-Doktor Mustafa Cevad, [Belgesel], Mustafa Cevad‟ın verdiği demeçten.
Yüklə 7,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|