Teaching English in Early Childhood
Yüklə 233,23 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 3.1. İman Mevzuları Duyularla Algılanamaz
Kur’an’ın İman Öğretileri Açısından Fideizmin Kritiği 55
örnek aldığı, ilk Hıristiyanlığın din anlayışı idi. Onun istediği tıpkı ilk Hıristiyanların gerçekleştirdiği gibi, içli
bir inanmadan doğmuş, örgütlenmesi, törenleri ve rahipleri olmayan sade ve sessiz bir dindarlıktı. Bundan dolayıdır ki, Luther başlangıçta “yeni inancın bilime dayatılmasına ve felsefe ile temellendirilmesine şiddetle karşı gelmişti. Fakat o da sonradan aklı yardıma çağırmış ve Aristo felsefesine sığınmıştı. Fakat yine de Protestanlığın nassa, imancı ve literalci yaklaşımı devam etmiştir. Akıl ve deneyin Kutsal Kitapla çatışması halinde, Kitabın dediğinin ölçü alınması 21
Protestan öğretideki bu literal yaklaşıma işaret etmektedir. Yine Protestanlığa göre iman, St. Thomas’ın iddia ettiği gibi önermeleri tasdik meselesi değildir. İman daha çok bizzat tanrıya güven ve bağlılıktır. 22
Görüldüğü gibi Batı’da fideizmin ortaya çıkmasında felsefi, bilimsel ve dini değişim ve gelişmelerin etkisivardır. Bu bakış açısının gelişmesinde akıl ve bilimle çelişen Hıristiyan inanın rolü büyüktür. Zira teslis, enkarnasyon ve asli günah gibi insan fıtratına ve selim akla uymayan inançların ciddi bir şekilde eleştirilmesi karşısında, düşünür ve teologlar çareyi inanç ile akıl arasını ayırmakta bulmuşlardır. Öte yandan “düşüş”le birlikte, insan aklının, duyusal melekelerinin ve doğasının bozulduğu ve sağlıklı bir biçimde işleyemez hale geldiğine inanılması yine Fideizm’i besleyen inançlardan biri olmuştur. 23 Dolayısıyla buraya kadarki görüşlerde inançla akıl arasında mesafe konulması gerektiği söylenirken bundan maksadın Hıristiyan inançları olduğunun bilinmesinde yarar vardır. Fideizm, ortaya çıkmış olduğu dini çevrenin felsefi ve teolojik sorunlarına çözüm olması açısından uygun bir seçim olabilir. Fakat biz bu fikrin İslam inanç sistemi açısından bazı açmazlara neden olacağına, bu sebeple de incelenip tartışılması gerektiğine inanıyoruz. Elbette bu inceleme farklı şekillerde yapılabilir. Fakat bu çalışmanın sınırları içerisinde bu aşamada şimdilik Kur’an esas alınarak yapılmaya çalışılacaktır. 3. Kur’an’ın İmanla İlgili Öğretileri Işığında Fideizm’in Kritiği Kur’an-ı Kerim incelendiğinde onda ta’akkul, tefekkür, tezekkür, tedebbür, tefakkuh, şuur, furkan ve nazar gibi aklın fiili kullanımına veya başka bir ifade ile işlevsel akla işaret eden pek çok kavramın bulunduğu
21
Gökberk, Felsefe Tarihi, 203-204.
22 Tüzer, Bir Varoluşçunun İman Savunusu, s.66.
23 Bkz. Şahin Efil, “Pascal Epistemolojisinde Kalbi Akla Öncelemek”, Hikmetyurdu, c:3, s:6, s.139.
56 Hulusi Arslan görülür.
24 Dolayısıyla genel manada Kur’an'ın akla, bilgiye, inceleme ve araştırmaya önem verdiğini söylemek mümkündür. Burada, konumuz açısından önemli olan ve tespit edilmesi gereken husus ise Kur’an’ın inanç alanında akla ve düşünceye vurgu yapıp yapmadığı ve onu kullanmayı teşvik edip etmediğidir. Aşağıda imanın farklı boyutlarına temas edilmek suretiyle bu durumun tespiti yapılmaya çalışılacaktır.
İman edilen konular şüphesiz ki beş duyu ile algılanan hususlar değildir. Bu durumu en açık bir şekilde ortaya koyan Kur’ânî kavram “gayb” kavramıdır. Arapça’da, gizlilik, uzaklık, belirsizlik ve görünmezlik gibi manalara gelen 25 “gayb”, Kur’ân’da değişik alanları ifade eder. Daha çok “şehâdet”in (duyular âleminin) zıddı olarak kullanır. 26 Buradaki “gayb” kavramı görülmeyen anlamında olup deney ve gözlem konusu olmayan, duyular âleminin ötesinde olan aşkın alanları temsil etmektedir. 27
kendisinden başka kimsenin onu bilemeyeceğini 28 ancak Allah’ın, seçtiği elçilerine gayb hakkında bilgi verebileceğin 29 ifade eder. Bunun yanında Kur’an gayba
inanmayı müminlerin özelliklerinden biri
olarak gösterir. 30 Zemahşerî’ye göre gayb, yalnızca her şeyden ayrıntısıyla haberdar olan yüce Allah’ın ilminin nüfuz edebileceği gizliliklerdir. Biz bu gaybten ancak onun bize öğrettiği kadarını veya bize verdiği deliller oranında kavrayabiliriz. Ona göre gayb konuları Allah’ın varlığı ve sıfatları, nübüvvetle ilgili meseleler, ba’s, neşr, hesap, va’d ve vaid ve bunun gibi meselelerdir. 31
24
Bkz. Ramazan Altıntaş, İslam Düşüncesinde İşlevsel Akıl, Pınar Yay., İstanbul 2003, s.75-96
25 Bkz. İbn Manzûr, Lisânu’l-Arap, Beyrut, t.y., I, 654-656 vd.; İlyas Çelebi, “Gayb” mad. DİA, XIII, 404-409; İlyas Çelebi, İslam İnancında Gayb Problemi, İstanbul 1996, s. 59-61
26
Bkz. Çelebi, a.g.e., s, 62-63; Halis Albayrak, Kur’anda İnsan-Gayb İlişkisi, İstanbul 1996, s.100- 125
27
Alparslan Açıkgenç, Bilgi Felsefesi, İstanbul 1992, s.170-171; Hasan Aksay, İslâmî Terimler Sözlüğü, İstanbul 1995, s.153
28 Enâm 6/59
29 Âl-i İmran 3/179; Cin 72/26-27
30 Bakara 2/3
31 Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer, el-Keşşâf an Hakâiki Ğavâmıdi’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Akâvîl fî Vücûhi’t-Te’vîl, thk.: Şeyh Âdil Ahmed Abdulmevcûd-Şeyh Ali Muhammed Muavvid, Riyâd 1988, I,153
Yüklə 233,23 Kb. Dostları ilə paylaş:
|