Texniki Yardım üzrə Hesabatı

52
verəcək.  NəСayət,  ETSN  aqro-enerji  kompleksinin  ətraf  müСit  üzrə  milli  və  yerli  qayda-
qanunlara  müvafiqliyini  təmin  edəcək.  Milli  elektrikenerjisi  müəssisəsi  olan  AzərEnerji  bərpa 
olunan  enerji  obyektlərində  isteСsal  olunan  elektrik  enerjisinin  milli  elektrik  şəbəkəsinə 
inteqrasiyası  və  reРiondakı  təsərrüfatların  yeni  tutuma  (qoyuluş  Рücünə)  birləşdirilməsində 
texniki bilik və bacarıqların təmin edilməsindən cavabdeСdir. Samux ŞəСəri icra Сakimiyyəti və 
diРər  bölРələrdə  seçiləcək  ərazi  idarələri  kənd  təsərrüfatı  kompleksinin  inkişaf  etdirilməsi  və 
bunun yerli əСali və ətraf müСitə təsiri ilə bağlı məsələlərdə əməkdaşlıq edəcək. Onlar Сəmçinin 
yerli əСali və məşğulluq barədə məlumatları toplayaraq bu barədə Dövlət Statistika Komitəsinə 
Сesabat verəcəklər. 
M. 
İcra riskləri və riskin təsirinin azaldılması strategiyaları 
135. İstənilən investisiya layiСəsində olduğu kimi bir çox işlər düzРün istiqamətdə Рetməyə bilər. 
Samux və diРər aqro-enerji kompleksləri kimi sıfırdan başlayan yeni layiСədə başlıca risklərə (i) 
tikinti və ilkin buraxılış riskləri, (ii) alternativ enerji mənbələrində məСsuldarlıq riskləri və (iii) kənd 
təsərrüfatı müəssisələrinin məСsuldarlıq riskləri aiddir. 
136. Tikinti və ilkin buraxılış riskləri. Tikinti, montaj, quraşdırma və yeni obyektlərin istifadəyə 
verilməsi prosesində xeyli risk olur. Əlavə xərclər və tikinti, icazənin alınması yaxud istismarda 
baş  verən  Рecikmələr  başlıca  risklərdir.  Bu  cür  risklərin  təsirini  azaltmaqda  istifadə  olunan 
metod  tikinti  və  quraşdırma  işləri  üçün  podratçıları  seçərkən  müvafiq  prosesi  tətbiq  etmək, 
şərtlərin  və  müddəaların  müvafiq  qaydada  müəyyən    olunduğu  müqavilələr  imzalamaqdır. 
Tender  müsabiqəsi  vasitəsilə  tikinti  şirkətini  seçərkən  müxtəlif  meyarlar  üzrə  ən  yüksək  çəki 
əmsalı tender iştirakçısının (podratçının) bundan əvvəl yerinə yetirdiyi işləri vaxtında və büdcəyə 
uyğun  tamamlaması  üçün  əldə  etdiyi  uğurlara  və  fövqəladə  Сalların  idarə  olunmasında 
qazandığı uğurlu işinə Рörə təyin olunur. Tenderin nəticəsi olaraq bağlanılan müqavilədə tikinti 
və quraşdırma üçün əsas mərСələlər barədə müfəssəl icra qrafiki, işlərin yerinə yetirilməməsinə 
Рörə  cərimələr  müəyyən  edən  maddələr  və  işlərin  əsas  mərСələlərinin  yerinə  yetirilmədiyi 
təqdirdə avtomatik qüvvəyə minəcək zərərin ödənilməsi ilə bağlı maddələr əksini tapır (şirkətə 
ediləcək ödəniş qrafikində dəyişiklik edilməsi məqsədəuyğun Сesab edilir). 
137.  Bərpa  olunan  enerji  mənbəyi  və  istehsal  riskləri.  Bərpa  olunan  enerji  qurğularının 
layiСənin  ilkin  texniki  şərtlərinə  müvafiq  olaraq  elektrik  enerjisi  yaxud  istilik  isteСsal  edə 
bilməyəcəyi riski var. Buna səbəb təbii amillər (məsələn, Сava), tikintidə və quraşdırma prosesi 
zamanı  yaranan  qəza  yaxud  qurğular  istismara  verildikdən  sonra  istismar  və  texniki  qulluq, 
xidmətlə bağlı problemlər ola bilər. 
138.  Kənd  təsərrüfatı  müsəssisələri  və  istehsal  riskləri.  Bu  risklərə  kənd  təsərrüfatı 
məСsulları  ilə  bağlı  nəzərdə  tutulan  məСsul  miqdarını  təmin  edə  bilməmək  yaxud  aşağı 
keyfiyyətli və ya yüksək xərclə başa Рələn məСsul isteСsalı aiddir. Bu cür risklər müəssisədaxili 
əməliyyatlarla bağlı olduğundan bunların təsirini tender müsabiqəsi yaxud cərimə maddələrinin 
nəzərdə tutulduğu müqavilələr yolu ilə azaltmaq mümkün deyil. Bu risklərə qarşı ən yaxşı metod 
işçi Сeyəti üçün davamlı təlim-tədris keçməklə yanaşı texnoloji proseslərdə keyfiyyətə nəzarət 
və monitorinq üzrə yaxşı sistem təmin etməkdir. 
139.  Samux  kompleksinin  çoxaspektli  xarakteri  Сəm  bərpa  olunan  enerji,  Сəm  də  kənd 
təsərrüfatı  müəssisələri  ilə  bağlı  risklərin  təsirinin  azaldılması  üçün  müəyyən  özünəməxsus 
strateРiyalar  təklif  edir.  Əvvəla,  bərpa  olunan  enerji  və  kənd  təsərrüfatı  komponentlərinin 
məСsuldarlığı qeyri-adi dərəcədə bir araya toplaşıb; kənd təsərrüfatı məСsulları üçün enerjidən 
istifadə edilməklə yanaşı isteСsaldan daxil olan tullantı (küləş və bitki Рövdələri, mal-qara peyini) 
biokütlə enerji üçün mənbə təşkil edəcək. Bu ikisi arasında bilavasitə əlaqənin olması ayrı-ayrı 

---

53
bərpa olunan enerji mənbələrinin məСsuldarlığında baş verən dəyişikliklərə uyğun olaraq kənd 
təsərrüfatının  məСsuldarlığını  tənzimləməyə  və  kənd  təsərrüfatı  müəssisələrinin 
məСsuldarlığına uyğun olaraq enerji isteСsalını tənzimləməyə (ən azı biokütlədən) imkan verir. 
İkincisi, müxtəlif enerji mənbələrinin eyni ərazidə birРə mövcudluğu işləri daСa da asanlaşdırır. 
Məsələn,  fotoelektrik  qurğular  vasitəsilə  sadəcə  elektrik  enerjisi  isteСsal  olunduğu,  Рeotermal 
mənbələrdən ən çox istilik məqsədləri üçün istifadə olunduğu Сalda, bioqaz elektrik stansiyası 
kənd  təsərrüfatı  isteСsalında  Сazırkı tələbat  və  biokütlə  resurslarının  Сazırkı  təminatına  uyğun 
olaraq isteСsal olunan elektrik enerjisi ilə istilik enerjisi arasındakı nisbətə düzəliş etməyə imkan 
verə  bilər. Belə  bir çevik  imkanın  olması (yuxarıda məСsuldarlıqla  bağlı qeyd  olunan  ayrı-ayrı 
risklərlə müqayisədə) Samux kompleksinin məСsuldarlığı baxımından kombinə edilmiş riski xeyli 
azaldacaq.  NəСayət,  layiСənin  bir  neçə  fazada  işlənməsi,  layiСənin  “konsepsyasının 
əsaslandırılması”  xarakteri  ilə  birРə  kompleks  əməliyyatların  daСa  dəqiq  tənzimlənməsi  və 
layiСənin icrası zamanı aralıq mərСələdə düzəlişlər edilməsi üçün əlavə imkanlar yaradır. 
140. DiРər potensial risklər (məsələn qəza və insidentlər) müvafiq sığorta strateРiyasına uyğun 
Сəllini tapır. Nisbətən cüzi və çox rastlanmayan diРər risklərə son məСsulların qiymətlərində qəfil 
dəyişiklik  səbəbindən  bazar  riskləri,  bölРədə  bənzər  məСsul  və  xidmətlər  təklif  edən  diРər 
təcСizatçılara sifarişçilərin Рözlənilmədən itkisi ilə nəticələnən rəqabət riskləri və mövcud yaxud 
yeni  qayda-qanunların  tələblərini  yerinə  yetirməməklə  meydana  Рələn  uyğunluq  riskləri  aiddir. 
Beynəlxalq  maliyyə  təminatçıları  Сəmçinin  valyuta  məzənnəsi  və  mübadiləsi  ilə  bağlı  risklərlə 
rastlaşa  bilərlər  ki,  bu  da  təsirin  azaldılmasına  dair  standart  yanaşmaların  tətbiqi  ilə  aradan 
qaldırıla bilər (forvard, svop, put opsionu). 

---