Toshkent moliya instituti "moliya" fanidan

 

Aniqlik  –  bu  riskli  munosabatlarda  yuzaga  kelgan  aniq  muammolarni 

yechish tushuniladi.

 

Riskning  ta‘siriga  yuqoridagi  ikki  muhim  yo‘nalishdagi  uslub  yordam 

bermasa, ya‘ni risk darajasi kamaymasa yoki ta‘sir doirasi kengayib borsa u holda 

riskni boshqarishda  evristik uslubdan foydalanish mumkin. Bu uslub orqali riskni 

mantiqiy  jihatdan  fikrlash,  hayotiy  tajribalardan  xulosa  chiqarish  va  aniq 

mezonini ishlab chiqish mumkin. Evristik uslubda quyidagi fikrlar asos bo‘ladi:

 

1)

 

o‘z kapitalingizga nisbatan, ko‘p katta riskli munosabatlarga bormang; 

2)

 

kam daromadli, ko‘p riskli munosabatga borish mantiqqa mos kelmas; 

3)

 

yuzaga kelgan riskli munosabatlarda doimo to‘g‘ri uslub tanlash zarur. 

Riskni boshqarishning obyektiv zarurligi quydagilar bilan tavsiflanadi:

 

Birinchidan,  ishonchli  texnologiyalar  bo‘lishidan  qat‘iy  nazar    yengil  va 

og‘ir  sanoat  zavodlarini  operativ  boshqarish  jarayonida  ham  xavfsiz  ishlashini 

ta‘minlash uchun juda muhim omil hisoblanadi. 

 

Ikkinchidan,  bozorlar  va  tarmoqlarni  iqtisodiy  erkinlashtirish  tufayli 

rahbarlar tomonidan bosimo‘tkazishi, boshqaruv xodimlari va tashkilotning ham 

iqtisodiy  tejamkorligini  oshirish  va  daromadliligini  ko‘paytirish  natijasida 

sohalarida  tashkiliy  tuzilmasida  o‘zgarishlarga  olib  kelishini  oldini  oladi.  Shu 

bilan  birga  operativ  ahamiyati  xodimlar  sonini  kamaytirish  kabiish  jarayonini 

sustlashtiruvchi omillardan holi bo‘lishdir.

 

Uchinchidan,  kichik  va  o‘rta  kompaniyalar  uchun,  muayyan  qo‘llab-

quvvatlash  zarurligi  shundaki,  sanoatning  turli  tarmoqlarida  tajribasizlik  tufayli 

kelib chiqadigan avariyalar risklarni boshqarishning muhimligini ko‘rsatadi.

 

Bugungi  kunda,  samarali  risklilikni  boshqarishning  muhim  bir  elementi 

sifatida  qaraladigan  holat  bu  -

operativ  boshqarish

  (Hess  va  Gaertner  tomonidan 

2006-yilda ilk bor fanga kiritilib amaliyotda qo‘llanilgan).

 

Risklarda  operativ  boshqarish-  muddatli  risklilikni  boshqarish,  risksizlik 

ko‘rsatkichlarini  bir  yuqori  darajada  erishish  maqsadida  rejalashtirish,  tashkilot, 

boshqaruvda  hamda  jismoniy  shaxslar  va  ish  faoliyatini  nazorati  bilan  bog‘liq 

barcha tadbirlar to‘liq yuqori sifatga erishish, ya‘ni, yuksak darajada rivojlangan 

---

 

xavfsizlik  madaniyatini  targ‘ib  qilish  muhim  ahamiyatga  ega.  Risklilikni 

boshqarish  muayyan  tashkilotda  cheklangan,  ammo  kompaniyaning  butun 

xavfsizlikni  o‘z  ichiga  oladi  degani  emas.  Ya‘ni  riskni  boshqarish  kompaniya 

rahbariyati darajasida javobgarlik demakdir. 

 

Ba‘zan  riskni  boshqarish  xavfsizlik  boshqaruvining  bir  turi  sifatida 

ko‘riladi,  lekin  amalda  risklarni  boshqarish  xavfi  asosiy  va  muhim  qismi 

hisoblanadi.  Bundan  tashqari,  o‘z  ichiga  olgan  boshqa  masalalar  xususan 

boshqarish,  moliyaviy  xatarlar,  eksport  va  import  xavflari  tabiiy  ofatlar  ham 

risklarni boshqarish jarayonida albatta hisobga olinadi..

 

  Har  bir  inson  hayoti  davomida  muqarrar  risklar  va  hatarlarga  uchraydi  bu 

aniq mavjud. U davlat boshqaruvida ham, xususiy sektorlarda ham keng ma‘noda 

(sug‘urta, manfaatdor qarab, texnik foydalanish xavfi ko‘plab qabul ta‘riflar ham 

bor) uchrashiga sabab bo‘ladi.