Toshkent tibbiyot akadeiyasi

Nojo‘ya ta’siri	Nazorat guruh (n=60)
Asosiy guruh (n=66)
Neytrofillar	34,5%±5,23	71,8%±6,62
Trombotsitlr	78,3±7,21	174,8±12,7
Gemoglobin	89,2±8,22 g/l	102,9±9,81 g/l
ALT	3,4±0,23 yed	1,2±0,08 yed
AST	3,2±0,24 yed	0,9±0,07 yed
Qayt	58 (96,7%)	11 (16,7%)
Diareya	51 (85%)	6 (9,1%)
Stomatit	48 (80%)	4 (6,1%)
Tana harorati oshishi	52 (86,7%)	7 (10,1%)
Teridagi toksiklik belgilari	59 (98,3%)	0
Kaft-poshna sindromi	47 (78,3%)	0
Neyrotoksiklik	56 (93,3%)	2 (3%)
Asteniya	55 (91,7%)	9 (13,6%)
Flebit	23 (38,3%)	1 (1,5%)

1-jadvaldan ko‘rinib turibdiki nazorat guruhda asosiy guruhga nisbatan olganda 5-Ftoruratsilning toksikligi yaqqol ifodalangan. Bunda neytrofillarning, trombotsitlarnig, gemoglobinning tushib ketishi, ALT,ASTlarnig jigarga toksikligi sababli oshib ketishi ishonchli darajada yuzaga chiqqan (p<0,05).

Shu bilan birga nazorat guruhda 5-Ftoruratsilning toksikligi qayt, diareya, tana harorati oshishi, neyrotoksikligi, bemorlar astenizatsiyasi va venalardagi yallig‘lanishi bilan asosiy guruhga nisbatan juda ishonchli darajada yuzaga chiqqan (p<0,05).
Jami bo‘lib biz o‘zbekistonlik aholining ko‘krak bezi saratoni bilan kasallangan 126 nafar bemorida DPYD14 genining rs3918290 yakka nukleotidli polimorfizmining genetik tahlilini o‘tkazdik.
Molekulyar-genetik tahlil DPYD14 genining polimorfik markerining 190511G>A genotiplari va allellarining quyidagi tarqalishini aniqladi: AA genotipi - hech bir bemorda aniqlanmagan (0%), GG genotipi – asosiy guruhda 56 ta (84,8%) bemorda va nazorat guruhda 42 (70%) bemorda aniqlangan, GA – asosiy guruhda 10 (15,2%) bemorda va nazorat guruhda – 18 (30%) aniqlangan, bunda ishonchlilik ko‘rsatkichi χ²= 4.01; p=0,045; OR=0,42; (0,17-0,99) ( jadval 2).
Jadval 2
DPYD genining 190511G>A genotip va allellar polimorfik markerining KBS (n=126) bilan kasallangan asosiy va nazorat guruhlarida uchrash chastotasining tahlili

Poli-morfizm		Alleli, genotipы	Nazorat guruh (n=60)		Asosiy guruh (n=66)			OR (95% SI),χ^2, p
			n	%	n	%
DPYD genining 190511G>A	Alleli	G	102	85	122	92,4	OR=0,46; (0,21-1,05), χ^2= 3,51; p=0,061
		A	18	15	10	7,6
	Genotipы	GG	42	70	56	84,8	OR=0,42; (0,17-0,99), χ^2= 4.01; p=0,045
		GA	18	30	10	15,2
		AA	0	0	0	0

O‘rganilgan bemorlarda allelni o‘rganish shuni ko‘rsatdiki G alleli asosiy guruhda 122 (92,4%) va nazorat guruhda 102 (85%) ni tashkil qilgan, A alleli asosiy guruhda 10 (7,6%) va nazorat guruhda 18 (15%) ni tashkil qilgan, bunda ishonchlilik darajasi χ²= 3,51; p=0,061 ni tashkil qildi.

Polimorf genlarning genotipini o‘rganish shuni ko‘rsatdiki, sut bezi saratoni bilan bemorlarni asosiy va nazorat guruhlarida genotiplarni emperik tarqalishi Xardi-Vaynberg tenglamasi nazariy kutilayotgan ko‘rsatgichlariga to‘g‘ri keladi (p<0,05)
Guruhlar o‘rtasidagi kimyopreparatga sezgirligi va rezistentligi bo‘yicha taqqoslov natijalari (jadval 3)
Jadval 3

	Asosiy guruh, n=66	Nazorat guruh, n=60	P
Sezgirlik	54 (81,8%)	25 (41,7%)	χ^2= 21.66; p= 0.000003
Rezistentlik	12 (18,2%)	35 (58,3%)
Jami	66 (100%)	60 (100%)

Guruhlar o‘rtasidagi taqqoslov tahlilida guruhlar allellar bo‘yicha o‘rganildi. Bunda quyidagi o‘zgarishlar aniqlandi:

- asosiy guruhda kimyoterapiyaga sezgilik kuchli aniqlandi (54 (81,8%), allelar bo‘yicha bu ko‘rsatgichlar o‘rganilganda GG 48 (72,7%) ta va GA 6 (9,1%) ta bemorda aniqlandi;
-kimyoterapiyaga sezgirlik bo‘yicha nazorat guruhda (umumiy -25 (41,7%)) GG 17 (28,3%) ta va GA 8 (13,3%) ta ni tashkil qildi (χ²= 5.11;p= 0.024);
- rezistentligi bo‘yicha guruhlar solishtirib tahlil qilinganda asosiy guruhda (umumiy - 12 (18,2%)) GG 8 (12,1%) va GA – 4 (6,1%) ni tashkil qildi;
-rezistentlik bo‘yicha nazorat guruhda (umumiy - 35 (58,3%)) GG – 25 (41,7%) ni va GA 10 (16,7%) ni tashkil qildi (χ²= 0.097;p= 0.76) (rasm 2 va 3).


Rasm 2. Taqqoslanayotgan guruhlar allellari bo‘yicha sezgirligi


Rasm 3. Taqqoslanayotgan guruhlar allellari bo‘yicha rezistentligi
Kimyoterapiya sezgirlik va rezistentlik bo‘yicha o‘tkazilgan taqqoslov tahlilda asosiy va nazorat guruhlar o‘rtasida ishonchli farq aniqlandi (χ²= 21.66; p= 0.000003). Ya’ni sut bezi saratoni bilan og‘rigan bemorlar asosiy guruh bemorlarida o‘tkazilgan kimyo vositasiga sezgirlik yuqori daraja deb hisoblandi (81,8%), bu ko‘rsatgich esa nazorat guruh bemorlarida past ko‘rsatgilarni, ya’ni deyarli 2 baravar kam (41,7%) ko‘rsatdi. Nazorat guruhdagi bu holatni albatta shu guruh bemorlarida kuzatilgan kimyovositaning toksikligi bilan bog‘lanadi.
Sut bezi saratoni bilan bemorlarda 5 yillik yashovchanlik tahlil qilinganda umumiy yashovchanlik 44,4% ni tashkil qilgan bo‘lsa, bu ko‘rsatgich asosiy guruh bemorlarida 63,6% ni va nazorat guruhda 23,3% ni tashkil qildi. Bunda asosiy va nazorat guruhlar o‘rtasidagi farq 40,3% ni tashkil qildi (χ²=4,99, p= 0.025; OR=4,2 95% IL (1,1-16,1))) (4,5,6 rasm ).

Rasm 4. Sut bezi saratonida 5 yillik umumiy yashovchanlik, Kaplan-Meyer bo‘yicha

Rasm 5. Asosiy guruhning 5 yillik yashovchanligi, Kaplan-Meyer bo‘yicha

Rasm 6. Nazorat guruhning 5 yillik yashovchanligi, Kaplan-Meyer bo‘yicha

Shu bilan birga biz taqqoslov guruhlarni allellar bo‘yicha tahlil qildik. Bunda

Jadval 4.
Taqqoslov guruhlardagi 5-yillik allellar bo‘yicha yashovchanlik ko‘rsatgichi

Kuvatuv davri	Asosiy guruh, n=66		Nazorat guruh, n=60		Jami, n=126
	GG	GA	GG	GA	GG	GA
Murojaat vaqtida	56 (84,8%)	10 (15,2%)	42 (70%)	18 (30%)	98 (77,8%)	28 (22,2%)
1 yil	55 (83,3%)	8 (12,1%)	38 (63,3%)	12 (20%)	93 (73,8%)	20 (15,9%)
3 yil	52 (78,8%)	4 (6,1%)	32 (53,3%)	3 (5%)	84 (66,7%)	7 (5,6%)
5 yil	41 (62,1%)	1 (1,5%)	14 (23,3%)	0	55 (43,7%)	1 (0,3%)

Taqqoslov guruhlari allellar bo‘yicha tahlili yashovchanlik darajasi ko‘proq GG bo‘yicha ekanligi ko‘rsatadi, ayniqsa bu holatda asosiy guruhda yaqqol yuzaga chiqadi. Bunda 1 yillik yashovchanlik o‘rganilganda asosiy guruhda GG 55 (83,3%) ni, GA - 8 (12,1%) ni tashkil etdi, bu ko‘rsatgichlar esa nazorat guruhda 38 (63,3%) va 12 (20%) ni tashkil qildi. Bunda guruhlar o‘rtasida ishonchi farq bermadi (χ²= 2.44, p=0.12).

3 yillik yashovchanlik taqqoslab o‘rganilganda asosiy guruhda GG 52 (78,8%) ni va GA - 4 (6,1%) ni tashkil qildi. Bu ko‘rsatgichlar esa nazorat guruhda GG ‑ 32 (53,3%) va GA‑ 3 (5%) ni tashkil qildi. Guruhlar o‘rtasidagi ishonchlilik darajasi bunda χ²= 0.062, p= 0.8 ni tashkil qildi.
5 yillik yashovchanlik ko‘rsatgichlari asosiy guruhda GG ‑41 (62,1%), GA‑1 (1,5%) va nazorat guruhda GG ‑14 (23,3%) va 0 ni tashkil qildi (χ²= 0.34, p=0.56).
Bundan xulosa kelib chiqadiki, garchi guruhlar o‘rtasida umumiy taqqoslovda ishonchli farqlar kuzatilgan bo‘lsada, allellar bo‘yicha tahlilda ishonchi farqlar aniqlanmadi. Bunga asos qilib genlardagi rolning ko‘proq GG ga bog‘liqliligini ko‘rsatadi (rasm 7).

Rasm 7. Kukrak saratoni bilan bemorlarda alleli GG bo‘yicha 5 yillik yashovchanligi, Kaplan-Meyer bo‘yicha

Rasm 8. Kukrak saratoni bilan bemorlarda alleli GA bo‘yicha 5 yillik yashovchanligi, Kaplan-Meyer bo‘yicha
Shu bilan birga taqqoslov guruhlarida sut bezi saratoni to‘liq regressiyasi, noto‘liq regressiyasi, saratonning stabilizatsiya, hamda saratonning ko‘chayib ketishi bo‘yicha tahlil qilindi. Tahlilda guruhlar umumiy ko‘rsatgichlar bo‘yicha va allellar bo‘yicha tahlil qilindi (jadval 5).
Jadval 5
Sut bezi saratoni bilan bemorlarda kompleks davodan keyingi davrdagi saratonning davriy kuzatuvga nisbatan o‘zgarishi

Klinik natija	Asosiy guruh			Nazorat guruh
	Umumiy	GG	GA		Umumiy	GG	GA
To‘liq regressiyasi	15 (2,7%)	13 (86,7%)	2 (13,3%)		9 (15%)	7 (77,7%)	2 (23,7%)
Noto‘liq regressiyasi	7 (10,6%)	6 (85,7%)	1 (14,3%)		45 (75%)	36 (80%)	9 (20%)
Stabilizatsiya	6 (9,1%)	5 (83,3%)	1 (17,7%)		2 (3,3%)	2 (100%)	0
Saratonning ko‘chayib ketishi	38 (56,7%)	30 (78,9%)	8 (21,1%)		4 (6,7%)	4 (100%)	0
Umumiy	66 (100%)	44 (66,7%)	12 (33,3%)		60 (100%)	49 (81,7%)	11 (18,3%)

Shunday qilib, o‘tkazilgan tahlillar shuni ko‘rsatdiki, asosiy guruh bemordlarida bemorlarnig 5 yillik yashovchanlik ko‘rsatgichi ishonchli darajada (asosiy guruhda -63,6%, nazorat guruhda - 23,3%; χ²= 20.7, p= 0.000005) nazorat guruhga qaraganda yuqori hisoblanadi. O‘lim ko‘rsatgichi bo‘yicha ham asosiy guruhda umumiy o‘lim ko‘rsatgichi 5 yil davomida 11 (16,7%) ni tashkil qilgan bo‘lsa, nazorat guruhda bu ko‘rsatgich 23 (38,3%) ni tashkil qildi (χ²= 7.49, p= 0.0062).