Yazılmışdır. Bu kitabda mülki hüquq münasibətlərinin yaranmasında aparıcı
Yüklə 2,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- I fəsil. Alqı-satqı müqaviləsi
- Göndərmə müqaviləsinin elementləri.
I fəsil. Alqı-satqı müqaviləsi də ilə bağlı olmayan, yalnız sahibkarlıq fəaliyyətində istifadə üçün nəzərdə tutulan əmlak olmalıdır. Sahibkarlıq məqsədilə əldə olunan əmlak sonradan satılmaq, istehsal və ya emal olunmaq üçün əldə olunur ki, bu zaman əmtəə ya dəyərini qoruyur (təkrar satış zamanı), ya da ki öz dəyərini digər növbəli əmtəəyə verir (təkrar emal və istehsal zamanı). Sahibkarlıq deyil, şəxsi məqsədlər üçün əldə olunan əmlak isə istehlak olunur və dəyərini itirməklə bir əmtəə kimi öz mövcudluğuna son qoyur, bunun tez və ya gec olması isə əhəmiyyət kəsb etmir. Mal göndərmə müqaviləsinin digər fərqləndirici əlaməti kimi - müqavilənin bağlanması ilə icrası anlarının üst-üstə düşməmə- sini; müqavilənin malların göndərilməsi qaydası ilə bağlanmasını; predmeti qismində əsasən cinsən müəyyən olunan əşyaların çıxış etməsini; malların ayrı-ayrı partiyalarla müəyyən müddət ərzində göndərilməsini; istehsalçı və satıcının eyni şəxs ola bilməsini və s. göstərmək olar. Bununla bərabər, qeyd etmək lazımdır ki, mal göndərmə müqaviləsinin digər alqı-satqı müqavilələrindən əsas fərqi onun subyekt tərkibində və predmetində əks olunur. Mal göndərmə müqaviləsi konsensual, əvəzli və qarşılıqlı xarakterlidir, amma ümumi xarakter daşımır və bu da onu digər müqavilə formalarından fərqləndirir. Göndərmə müqaviləsinin elementləri. Mal göndərmə müqaviləsinin tərəfləri qismində əsasən sahibkarlıq fəaliyyətini həyata keçirən şəxslər çıxış edirlər. Mal göndərən qismində kommersiya təşkilatı və yaxud fərdi sahibkar çıxış edir. Alıcı qismində isə, prinsipcə, şəxsi ehtiyaclar üçün mal əldə edən vətəndaşdan başqa istənilən şəxs, eləcə də kommersiya təşkilatı və yaxud fərdi sahibkar çıxış edir. Dövlət bu müqavilədə alıcı qismində çıxış edə bilər, yalnız bu münasibətlər AR MM-in 404-1-ci maddəsinə əsasən Dövlət satınalmaları haqqında qanunvericiliyə uyğun tənzimlənir. 37 Rüfət Göyüşov Mal göndərmə müqaviləsinin prcdmeti qismində mülki dövriyyədən çıxarılmayan istənilən əşya çıxış edə bilər. Bura, əsasən, cinsən müəyyən olunan əşyalar aiddir, lakin qanunvericilikdə fərdən müəyyən olunan əşyaların da bu qaydalar çərçivəsində satışı istisna edilmir. Predmetin özəlliyi ondan ibarətdir ki, müqavilənin bağlanması anı ola bilsin ki, müqavilənin predme- ti hələ mövcud olmasın və gələcək istehsal və ticarət fəaliyyəti nəticəsində əldə edilmiş olsun.
xüsusi olaraq tənzimlənmir. Alqı-satqı müqaviləsinin ümumi əlamətləri çərçivəsində qiymət barədə razılaşma mal göndərmə müqaviləsinin mühüm şərti sırasına aid edilmir'. Bəzi əmtəələrin qiyməti isə Tarif Şurası tərəfindən müəyyən olunur (benzin, spirtli içkilər). Lakin unutmamalıyıq ki, hər hansı bir şərt, həmçinin, qiymət haqqında razılaşma tərəflərdən birinin müraciəti ilə müqavilənin mühüm şərtləri sırasına aid edilə bilər. Müddət mal göndərmə müqaviləsinin mühüm şərtləri sırasına aid edilməlidirh Müddət tərəflər arasında razılaşma ilə müəyyən olunur və tərəflər müddət haqqında razılığa gəlməyənə qədər müqavilə bağlanmış hesab oluna bilməz. Mal göndərmə müqaviləsinə verilən anlayışdan da görürük ki, qanunverici müddət haqqında razılaşmanı müqavilənin mühüm elementləri sırasına aid edir. Verilən anlayışa əsasən satıcı malı şərtləşdirilmiş müddətdə və ya müddətlərdə alıcıya verməyi öhdəsinə götürür. Qanunverici mal göndərmə müqaviləsinin forması ilə əlaqədar xüsusi qayda müəyyən etmir. Sözügedən müqavilənin sahibkarlıq fəaliyyəti subyektləri arasında bağlandığını nəzərə alaraq onun yazılı formasına üstünlük verilə bilər. Bununla yanaşı, müqavilə şifahi qaydada da bağlanıla bilər. ' Гражданское право: Учебник. Том Ю.К.Толстого. М.: Проспект, 2003, с.63. " Yeno orada. II. /Под ред. А.П.Сергеева,
I fəsil. Alqı-satqı müqaviləsi Mülki qanunvericilikdə mal göndərmə müqaviləsinin müddətləri ilə əlaqədar məsələləri tənzimləyən normalar nəzərdə tutulur. Müəyyən olunmuş qaydaya əsasən, malların ayrı-ayrı partiyalar ilə göndərilməsini nəzərdə tutduqda və bu partiyalarının göndərilməsi müddətləri (göndərmə dövrləri) müqavilədə müəyyənləşdi- rilmədikdə, əgər qanunvericilikdən, öhdəliyin mahiyyətindən və ya işgüzar dövriyyə adətlərindən ayrı qayda irəli gəlmirsə, bərabər partiyalar ilə aybaay göndərilməlidir (bax. AR MM, mad.629.1). Malların göndərilməsi yollama üsulu ilə həyata keçirilir. Göndərmə müqaviləsində alıcının mal göndərənə malları yollamaq (vermək) haqqında göstərişlər (yollama sərəncamı) vermək hüququ nəzərdə tutula bilər. Bu cür göstərişlərə yollama sərəncamı deyilir. Yollama sərəncamının məzmunu və alıcı tərəfindən onun mal göndərənə verilməsi müddəti müqavilə ilə müəyyənləşdirilir. Əgər müqavilədə yollama sərəncamının verilməsi müddəti nəzərdə tutulmayıbsa, o, mal göndərənə göndərmə dövrünün çatmasına ən geci otuz gün qalmış verilməlidir (bax. AR MM, 630.3). 1.5. Heyvanların, quşların və balıqların alqı-satqı müqaviləsi Mülki hüququn obyektləri sırasına əşyalarla yanaşı, hüquqi vəziyyətinə görə onlara yaxın olan bitkilər və heyvanlar da aiddir. Lakin özü-özlüyündə bitkilər və heyvanlar əşya deyildir. Onların hüquqi vəziyyəti AR MM-in 135.3-cü maddəsinin tələblərinə əsasən xüsusi qanunlarla müəyyənləşdirilir. Əgər qanunvericilikdə ayrı qayda müəyyənləşdirilməyibsə, əşyaların hüquqi vəziyyəti bitkilərə və heyvanlara da şamil edilir. Bitkilər və heyvanlar, digər əşyalar kimi, mülki hüquqi müqavilələrin predmeti kimi çıxış edə bilər. Qeyd olunan obyektlə 39 Yüklə 2,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|